این نوشابه های انرژی زا بکی از پرطرفدار ترین نوشیدنی ها بخصوص در بین نسل جوان و به ویژه ورزشکاران و افرادی است که احساس می کنند از سایرین کمتر تحرک دارند. نوشابه های مملو از دوز بالا کافئین و کربنات که برای تحرک بیش از حد تأمین انرژی می کنند علی رغم اینکه باعث افزایش انرژی می شوند باید خطراتشان به مصرف کنندگان و والدین افراد، تذکر داده شود.
در کشورهای مختلف دنیا و از جمله ایران شرکت های تولید کننده این نوع نوشیدنی ها بعنوان اسپانسر مسابقات ورزشی بخصوص مسابقات هیجان انگیز هستند تا بتوانند افراد بیشتری را به مصرف این نوشیدنی ها تشویق کنند و ادعا دارند کاملا بی ضرر هستند در صورتی که به گفته ی متخصصان این چنین نیست، چرا که این ها همواره به عنوان زیاد کننده انرژی در بدن به فروش می رسند و با کافئین موجود موجب بالا رفتن فرآیندهای مغزی و جسمی می شود.
این نوشیدنی ها استخوان‌هایتان را پوک می کنند
نوشابه های انرژی زا علاوه بر دارا بودن کافئین زیاد معمولا دارای برخی محرک های گیاهی و غیر مجاز می باشند که می توانند سبب افزایش ضربان قلب شده و با برخی از داروهای ضد افسردگی تداخل پیدا کرده و اثرات سوء ایجاد کنند.
این نوشابه های حاوی قند فراوان و بدون هیچ نوع ماده مغذی و ارزشمند نمی‌توانند سبب بازدهی بهتر در انجام فعالیت ها باشند.
دکتر پیام فرحبخش متخصص تغذیه و رژیم درمانی می گوید: ترکیب نوشابه های انرژی زا شامل قند زیاد، آب گازدار و میزان زیادی کافئین است و چون گازی که آب را با آن گازدار می کند از اسید فسفریک تشکیل شده باعث ورود میزان زیادی فسفر به بدن می شود و نسبت دریافت فسفر به کلسیم در بدن تغییر جدی پیدا می کند و کلسیم از روی استخوان بلند و منجر به پوکی استخوان می‌شود.
وی افزود: این مسئله در همه نوشابه های گازدار یکسان است و عمومیت دارد.
مگر قند ساده و پیچیده داریم؟
دکتر فرحبخش اظهار داشت: به خاطر اینکه در این نوشابه ها از میزان قند های ساده استفاده شده قند خون فرد را زود بالا می‌برد و انرژی او سریعتر تأمین می شود. این افزایش سریع قند خون در دراز مدت منجر به آسیب سیستم لوزالمعده که ترشح کننده انسولین هست خواهد شد و می تواند شخص را در معرض دیابت قرار دهد.
این متخصص تغذیه با اشاره به تفاوت قند های ساده و پیچیده بیان کرد: تمایل بر این است که به جای قندهای ساده و پیچیده بیان کرد: تمایل بر این است که به جای قندهای ساده مثل قند وشکر از قندهای پیچیده تر که در نشاسته، خرما، توت خشک و کشمش است استفاده شود چرا که حداقل 30 دقیقه طول می کشد تا قند خون را بالا ببرند و به علت فیبری که دارند برای سلامتی مفیدتر هستند اما قندهای ساده ظرف 15 دقیقه باعث افزایش قند خون می شوند.
بیشتر عوارض زیر سر کافئین است
دکتر فرحبخش در رابطه با کافئین موجود در نوشابه های انرژی زا عنوان کرد: تفاوت نوشابه های انرژی زا با نوشابه های معمولی در میزان زیاد کافئین آنهاست و آسیب اصلی از این جا شروع می شود که این ماده موجب طپش قلب، بی قراری، برافروختگی، عصبانیت، بی خوابی و... می شود و در واقع می خواهد سطح انرژی فرد را بالا و او را در یک حالت استرس مثل حالتی که در تعقیب و گریز است نگه دارد.
وی ادامه داد: نوجوانان و جوانان بعلت هیجانات سنین بلوغ اندکی بی قرار و عصبی هستند و مصرف این نوشابه ها با کافئین بالا وضعیتشان را بدتر می کند و بسیار آسیب زننده است و همچنین این کافئین از خانواده ای است که برای شخص وابستگی ایجاد می کند و اعتیاد به ان ها را به ارمغان می آورد.
همچنین دکتر ناصحی متخصص مغز و اعصاب کودکان در این خصوص اظهار داشت: کافئین معمول و در حد نیاز ما حدود 100 میلی گرم است که در این نوشابه ها این میزان بالای 120 میلی گرم می باشد و افرادی که 2 تا 3 نوشابه انرژی زا را در روز مصرف می کنند ممکن است روی بحث های قبلی اثر گذار باشد.
اعتیاد فقط با مصرف مواد مخدر نیست!
دکتر ناصحی با اشاره به برخی دیگر از مواد مضر تشکیل دهنده نوشابه های انرژی زا تصریح کرد: مواد مختلفی علاوه بر کافئین در این نوشابه ها وجود دارند که علائمی همچون کافئین از خود بروز می دهند مانند گوارنا و تایورین که باعث عوارض زیادی می شوند و بخصوص اعتیاد آورند. اگر فرد بعد از مدتی این ها را مصرف نکند ممکن است دچار سردرد، تهوع، خستگی و خواب آلودگی شود که نشان دهنده سندروم قطع این دارو اسن ودر اصطلاح به آن اعتیاد می گوییم.
وی در ادامه افزود: متأسفانه وجود دارد و دیده شده که سکته مغزی و قلبی در افراد مبتلا به صرع یا بیماری های تشنجی که از این نوشابه ها استفاده میکنند بسیار بیشتر از افراد عادی است پس کسانی که در خانواده اعضایی با این قبیل بیماری ها را دارند حتما باید توجه به عوارض داشته باشند و توصیه به پرهیز نمایند.
قوطی های پر از کافئین و قند و تجربه ترسناک ضربه مغزی
ضربه مغزی می تواند یک تجربه ترسناک باشد اگر چه به این نوع آسیب توجه زیادی می‌شود اما درک مبانی و مدیریت ضربه مغزی هنوز هم چالش برانگیز است.
این متخصص مغز و اعصاب کودکان عنوان کرد: یک ضربه مغزی ( که بعنوان آسیب تروما تیک خفیف مغزی نیز شناخته می شود) توسط یک ضربه مستقیم به سر یا نیروهای غیر مستقیمی که به سر منتقل می شوند باعث می‌شوند که مغز در درون جمجمه تکان بخورد و این مسئله منجر به یک اختلال عصبی موقت با مجموعه وسیعی از علائم بالقوه می گردد.
دکتر ناصحی اظهار داشت: انرژی بالای نوشابه های انرژی زا ناشی از دوز بالای کافئین با اثر روی دریچه هایی که در بدن وجود دارند باعث تحریک و استرس سلول های مغز می‌شوند که به اصطلاح تحریک مغزی گفته می‌شود و این فشار داخلی سلول های مغز را مجبور می‌کند بیش از حد توانشان کار کنند که این آسیبی است که باعث می شود حالت طبیعی سلول از بین برود و عملکرد خودش را بخوبی انجام ندهد و همانطور که نیروهای خارجی به سر ضربه مغزی را ایجاد می کند این نیروهای شدید داخلی هم می تواند این تروماتیک مغزی را منجر شود.
نوشابه های انرژی زا با سطوح بالای کافئین باعث تغییر حالت شیمیایی در بدن می شوند و این مسئله می تواند از مسیر برگشت از ابتلا به آسیب تروماتیک مغز جلوگیری کرده و مانع بازسازی شود. این متخصص مغز و اعصاب کودکان تأکید می‌کند کودکان و نوجوانان بیشتر در معرض این خطر قرار دارند چرا که هنوز مغزشان در حال رشد است.
هشدار! سهمی مهلک در کمین فرزندان جوان
دکتر ناصحی در خصوص آمار مصرف نوشابه های انرژی زا تصریح کرد: متأسفانه آمار دقیقی از مصرف این نوشابه ها وجود ندارد اما حتی در جوامع تحصیل کرده و در بین دانشجویان دیده می شود که مصرف این نوشیدنی ها بطور روز افزون در حال افزایش است و با توجه به زندگی ماشینی امروز افراد برای رسیدن به خواسته‌هایشان باید بیشتر تلاش کنند و برای این تأمین انرژی نوشابه های انرژی را مصرف می کنند.
وی ادامه داد: متأسفانه سوء استفاده از مصرف این نوشابه ها به ویژه در بین نوجوانان عوارض شدیدی را در پی دارد که امیدوارم با اطلاع رسانی و افزایش آگاهی خانواده ها و فرزندان درباره عوارض زیاد نوشابه های انرژی زا از مصرف این نوع نوشیدنی ها پیشگیری و تا حد امکان صرف نظر شود.
همچنین دکتر فرحبخش متخصص تغذیه و رژیم درمانی در این خصوص خاطر نشان کرد: تأمین انرژی بصورت روش های مصنوعی و غیر استاندارد نه تنها کمک نمی‌کند بلکه در دراز مدت به عنوان سم مهلک به مغز آسیبی جدی وارد می کند و باید به جوانان و نوجوانانمان این امر را هشدار دهیم.
گزارش از محیا معصومی
انتهای پیام/