از برف و سرمای یخچال‌های سبلان تا منطقه جنگلی فندقلو و مشه‌سویی در نمین، از جالیز‌های پارس‌آباد گرمسیر تا باغ‌ها و کوهسار‌های خلخال سردسیر، از آبگرم زیبای سردابه در اردبیل تا تفرجگاه آخار‌باخار در هیر، از دریاچه طبیعی نئور در کوه باغرو تا بابا داود در روستای عنبران، از قوتور‌سویی در روستای آقچای بورتچی تا آب معدنی سرد جناغا در روستای ایرد موسی این استان را به عنوان مجموعه‌ای از پدیده‌های متنوع طبیعی مطرح می‌کند.
در سکوت آرامش بخش تفرجگاه‌های بکر استان فقط آواز پرندگان خوش الحان بر شاخه درختان و شرشر جویبارها در ژرفای دره‌ها است که روح تازه‌ای بر جسم انسان‌های خسته از زندگی پر‌هیاهوی شهری می‌دمد.
مواد غذایی مانند گوشت تازه، ماهی‌های لذیذ، ماکیان و تخم‌مرغ محلی، سرشیر، شیر، عسل، کره، ماست و میوه‌های گوناگون با خواص و طعم طبیعی منحصر به فرد به ویژه در ییلاقات و روستاهای استان سفره نعمتی است که در این دیار گسترانیده شده است.
آبگرمهای منحصر به فرد اردبیل محیطی دلچسب برای گردشگران
فضای استخر‌های آبگرم معدنی را در گوشه و کنار استان اردبیل موجی از بخار آب در هوای خنک فرا گرفته و محیطی دلچسب برای گردشگران فراهم کرده است استخر‌هایی که گرمای آب‌های پر‌خاصیت آنها در پوست و استخوان نفوذ کرده و با خروج از آنها هوای پاک حاکم بر محیط خستگی و ناراحتی‌ها را از جسم و روان انسان دور می‌کند.
شهر سیاحتی سرعین در فاصله 25 کیلومتری غرب شهر اردبیل در دامنه کوه سبلان به عنوان اصلی‌ترین مرکز گردشگری استان بیش از 10 آبگرم معدنی سرد و گرم را در خود جای داده است.
آبگرمهای گاومیش گلی، قهوه‌سویی، ساری‌سو، قره‌سو، پهنلی‌سو، آب گرم چشم و مجتمع مدرن ایرانیان و حمام طبیعی شفا از جمله آنها هستند.
در استخر آب سرد هم در فاصله پنج کیلومتری وجود دارند که آب آنها مانند نوشابه گازدار بوده و گردشگران از آب آن نوشیده و در استخر آب تنی می‌کنند.
از دیگر آبگرمهای معروف استان می‌توان به قینرجه و برجلو در شهرستان نیر، آبگرم کیوی در شهرستان کوثر و آبگرمهای شابیل، ایلاندو و قینرجه در شهرستان مشگین‌شهر اشاره کرد.
تاکنون 22 آب معدنی گرم و سرد در این استان شناسایی شده‌اند اما علاوه بر آنها ده‌ها استخر آب معدنی سرد و گرم دیگر در گوشه و کنار این استان وجود دارند که آب‌های معدنی با خاصیت‌های گوناگون از داخل زمین بیرون می‌زنند.
گردنه حیران
فاصله هوایی شهر ساحلی آستارا در منتهی‌الیه جنوب غربی دریای خزر با شهر اردبیل بیش از 40 کیلومتر نیست اما هر قدر از پیچ و خم‌ها به سوی فلات اردبیل بالا میآید در بهار هوای پاک و کوهستانی جسم و روان آدمی را بیشتر نوازش می‌دهد.
سرسبزی و زیبایی‌های مراتع و جنگل‌های انبوه واقع در کوه‌های بلند و دره‌های عمیق منطقه هر نقاش و هنرمندی را در هنر‌نمایی خلاق هستی حیران می‌کند.
در حالی که این مناطق در محور اردبیل به آستارا توجه رهگذران را جلب می‌کند بسیاری از مسافران با تفرجگاه‌های آرامو دل‌انگیز این منطقه در داخل جنگل‌های آن آشنا نیستند.
جنگل فندقلو
تفرجگاه جنگلی فندقلو در 10 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان نمین با مناظر دل انگیز طبیعی همه ساله پذیرای ده‌ها هزار نفر از گردشگران است.
گونه‌هایی از درختان مانند قندق، بلوط، ممرز، راش، زالزالک، شیر‌خشت، مندارچه، سیاه‌تلو، آلوچه، ازگیل، تمشک، نسترن، گلابی و سیب درختی به همراه گیاهان متنوع ترکیب زیبایی از جنگل و مرتع را در این منطقه به وجود آورده‌اند.
فندقلو 4 هزار و 700 هکتار وسعت دارد که حدود یک هزار هکتار آن را جنگل طبیعی تشکیل می‌دهد فضای طبیعی و سحر‌انگیز این جنگل در اوایل بهار چشم هر گردشگری را می‌نوازد و در تابستان‌ها نیز محصول درختان فندق در این منطقه از اوایل شهریور ماه آماده چیدن می‌شود و مسافران می‌توانند دست کم 40 روز از این میوه جنگلی استفاده نمایند.
وجود ده‌ها گونه گیاه دارویی و خوراکی از جمله گل گاوزبان، زنبق، هفت کول، ثعلب، پیاز وحشی، لاله، پنیرک، شقایق، بومادران، گل مینا و گل پر فضای منطقه را مزین و عطر‌آگین کرده است.
دریاجه نئور
دامنه‌های رنگارنگ رشته کوه باغرو در حدود 35 کیلومتری جنوب شرقی اردبیل دریاچه‌ای زیبا موسوم به دریاچه نئور را در دل خود جای داده است که مجموعه‌ای از شگفتی‌های طبیعی به شمار میآید.
این دریاچه با حدود 2 هزار و 500 متر ارتفاع از سطح دریا از زیبایی و تنوع منحصر به فرد زیستی برخوردار است.
یکی از لذیذ‌ترین ماهیان جهان موسوم به قزل‌آلای رنگین کمان در این دریاچه پرورش می‌یابد که از سخت پوستی به نام گاماروس در بستر دریاچه تغذیه می‌کند.
اطراف دریاچه از پوشش گیاهی گوناگون زینت یافته است که به طور عمده شامل گیاهان دارویی از قبیل شبدر، بابونه، بومادران، پنج انگشت، جگن، آلاله، نعناع، کنگر و خاکشیر هستند.
دریاچه شورابیل
تالاب شورابیل در اردبیل که در گذشته‌های نه چندان دور لجن‌هایش بیماران را شفا و محیط طبیعی وصف ناپذیرش روان انسان را آرامش می‌بخشید امروزه به یکی از مکان‌های تفریحی و گردشگری داخل شهر اردبیل تبدیل شده است.
بسیاری از پیر‌مردان اردبیلی هنوز خاطرات شیرینی از پوشاندن بدن دردناک خود در گل و لای حاشیه شورابیل و انجام تفریحات در محیط سالم طبیعی این تالاب را در ذهن دارند .
این تالاب به هیچ وجه خروجی نداشت و فقط در حاشیه جنوب آن به علت وجود چشمه‌های محدودی از آب شیرین نیزار‌های کم پشتی به وجود آمده بود.
آب تالاب از روان آب‌های بلندی‌های اطراف که ارتفاع کمی دارند تامین می‌شد و با وجود اینکه رودخانه کوچک شام اسبی از بالا دست آن می‌گذرد هیچگاه در قرون گذشته آب این رودخانه را به شورابیل هدایت نکردند.
اکنون دریاچه‌ای آکنده از آب‌های مواج که در کرانه‌ای آن چراغ‌های رنگارنگ گردان، گل‌های رنگی پارکی در سبزی چمن‌ها خود‌نمایی می‌کند.
دستگاه‌های بازی پر‌هیجان و جاده‌ای آسفالته برای تردد خودروها در دور این دریاچه تصویری جدید و متفاوت از گذشته از این دریاچه ارائه می‌کند.
تالاب شورابیل را در اواخر دوران سوم و اوایل دوران چهارم زمین‌شناسی شکل یافته و طی این مدت طولانی شرایط طبیعی و زیستی منحصر به فردی را کسب کرده بود.
وسعت این تالاب در جریانات تغییرات اکوسیستمی بوجود آمده و در آن از 74 هکتار به 180 هکتار و حجم آن از حدود 1 میلیون متر‌مکعب به 14 میلیون متر مکعب افزایش یافته و نمک، املاح و لجن‌های آن به کلی از بین رفت.
سطح آب این تالاب تا قبل از تغییرات به لحاظ شوری حتی در دمای 30 درجه سانتی‌گراد زیر صفر یخ نمی‌بست و مکان مناسبی برای زمستان‌گذرانی انواع پرندگان مهاجر بود.
لجن‌های دریاچه حاوی آنیون‌ها و کاتیون‌های معدنی بود و هر چند قبل از آنکه دستخوش تغییرات شود مطالعات مهمی روی آن انجام نشده بود اما به اعتقاد مردم منطقه خاصیت بسیار زیادی در درمان بیماران پوستی و روماتیسمی داشت.
کوه سبلان
تلاقی جریان آب از عمق دره با صدای برخورد ملایم نسیم به صخره‌هایی که چون تیغ‌های سنگی رنگارنگ سقف آسمان را شکافته‌اند زمزمه آرامش بخشی در سکوت کوهستان به وجود آورده است تا قصه دراز سبلان یا بام آذربایجان را در اندک زمانی به دوست‌داران طبیعت نقل کند.
کوه سبلان در میهمان‌نوازی زبانزد است اما افسوس که برف و کولاک و سرمای سخت بیش از یک ماه در سال برای صعود ایمن فرصت باقی نمی‌گذارد.
پهنه‌هایی پوشیده از گل‌های معطر رنگارنگ در میان سرسبزی گیاهان خودرو با خواص گوناگون که از عمق دره تا بلندی‌های اطراف امتداد یافته‌اند و هوای خنک که گاهی با موجی از ابر همراه می‌شود از مواهب طبیعی هستند که سبلان آنها را در داغ‌ترین روزهای تابستان به میهمانان ارزانی می‌دارد.
ده‌ها دره عمیق در سبلان وجود دارند که تماشای آنها از ستیغ کوه‌های اطراف چشم‌ها را خیره می‌کند که از آن جمله می‌توان به شیروان، داش، ساری، ایران و آلوارس اشاره کرد.
گردنه‌هایی به نام‌های هزار میخ، صایین و ییلی در لابلای این کوه به همراه بیشه‌زارها و رودهای پر آب مناظر وصف‌ناپذیری هستند که نقاش ماهر طبیعت به اذن خالق هستی در سبلان ترسیم کرده است.
کوه سبلان به عنوان دومین قله مرتفع ایران پس از دماوند به فاصله مستقیم هوایی در 40 کیلومتری غرب شهر اردبیل قرار دارد و از این شهر چون عقابی به نظر می‌رسد که بال‌های خود را به طرفین گسترانیده است و اصلی‌ترین قله آن یعنی سلطان ساوالان به ارتفاع 4811 متر از سطح دریاهای آزاد مانند سر عقاب مشاهده می‌شود.
روی دهانه آتشفشان خاموش سبلان دریاچه زیبایی به عمق تقریبی 50 متر و قطر 130 متر قرار دارد که شش یخچال دایمی اطراف آن را احاطه کرده است و آب این دریاچه در بسیاری از شب‌های تابستان هم یخ می‌بندد.
یخچال اصلی سبلان یک هزار و 500 متر ارتفاع و 700 متر عرض دارد که شکاف‌هایی به عمق 60 متر در آن دیده می‌شود و یخ و برف آن هیچ گاه ذوب نشده است به طوری که قدمت آن به قدمت کوه سبلان پس از خاموشی آتشفشان می‌رسد.
آبگرمهای قوتور‌سویی و شابیل و صخره‌های محراب داشی (سنگ محراب) و تالاب‌های قره‌گل، طاووس گلی، نعمت گلی از دیگر زیبایی‌های سبلان هستند.
وجود صخره‌ای به اشکال حیوانات از جمله سنگ عقاب شگفتی انسان را در این کوه بر‌می‌انگیزد.
پیست های اسکی آلوارس سرعین و اندبیل خلخال
مکان‌هایی برای جذب گردشگران در فصول سرد در دامنه کوه سبلان مکان مناسبی برای توسعه ورزش‌های زمستانی و جذب گردشگران در فصول سرد سال به استان اردبیل می‌باشد.
جاده‌ای آسفالته به طول 12 کیلومتر و عرض 18 متر از میان چشم‌اندازهای زیبا گردشگران را از شهر سرعین به این پیست هدایت می‌کند.
تله اسکی، تله سیژ همراه با اقامتگاه‌هایی که در حال توسعه و تجهیز هستند از امکانات این منطقه ورزشی و تفریحی می‌باشند.
این پیست به لحاظ داشتن پوشش برف طی شش ماه از سال و امکانات تفریحی جنبی از جمله نزدیک بودن به آبگرمهای سرعین در دنیا کم‌نظیر است.
روستای کوهستانی و زیبای اندبیل از توابع مرکزی شهرستان خلخال نیز که پیست اسکی اندبیل در آن قرار دارد در یک کیلومتری شمال شرقی شهر خلخال و 110 کیلومتری مرکز استان اردبیل واقع است.
پیست اسکی اندبیل در حدود 1855 متر از سطح دریا ارتفاع دارد و هم اکنون یکی از مناطق مهم گردشگری استان در فصول مختلف به ویژه در زمستان است.
در سال‌های گذشته و امسال چندین جشنواره ورزش‌های زمستانی در این منطقه برگزار شده و هنرمندان و ورزشکاران مختلفی از سراسر کشور در آن حضور یافته‌اند.
طرح احداث تله کابین نیز در این پیست در دستور کار مقام‌های استان و شهرستان قرار دارد.
پیست‌های اسکی آلوارس و اندبیل تا خرداد ماه دارای برف بوده و پذیرای مسافران و گردشگران بسیاری از سراسر کشور می‌باشند.
غار‌های طبیعی استان اردبیل
غارها که در طول قرن‌ها تنها پناهگاه انسان بوده‌اند با پیشرفت دانش و رواج شیوه زندگی نوین به تدریج به فراموشی سپرده شده‌اند به طوری که بشر امروزی فقط یک تصور صوری از غارها در ذهن داشته و اغلب این مکان‌های اسرار‌آمیز به حال خود رها شده‌اند.
غار‌های طبیعی به طور عمده از حرکت آب‌های زیر‌زمینی و در سازند‌های آهکی و انحلال سنگ‌ها و یا در نتیجه حرکات زمین ساختی و آتشفشانی شکل گرفته‌اند.
تعداد دقیق غار‌های استان اردبیل مشخص نیست و برخی گفته‌ها از وجود یک هزار دهنه غار در این منطقه حکایت می‌کند اما کارشناسان تعداد غار‌هایی که تا کنون به صورت اولیه در این استان شناسایی شده‌اند را 150 دهنه ذکر می‌کنند.
هر یک از این غارها از نظر زمین‌شناسی، زیست‌شناسی، تفریحی، گردشگری، ورزشی و غار‌نوردی از اهمیت زیادی برخوردار هستند.
بیشترین غار‌های طبیعی استان اردبیل در جنوب این استان در منطقه خلخال قرار دارند.
در اطراف کوه سبلان هم غار‌های ساخت دست بشر از جمله در شیروان دره‌سی، انار و روستاهای بنه‌لر و داشکسن در مشگین‌شهر و در روستای اسکی شهر در غرب اردبیل نیز مجموعه غار‌هایی که به نظر می‌رسد بر اثر آتشفشان ایجاد شده‌اند وجود دارند.
منحصر به فرد‌ترین غار استان که تاکنون به صورت اولیه شناسایی شده غار یخگان در جنوب خلخال است.
از ویژگی‌های استثنایی این غاز تشکیل یخ در هوای گرم در درون آن است و برعکس در زمانی که هوای بیرون از غار سرد می‌شود یخ‌ها آب می‌شوند.
از دیگر غار‌های استان اردبیل هفت‌گانه در خلخال از نظر باستان‌شناسی، کلخوران وین در اردبیل از لحاظ پرورش بعضی سبزیجات به ویژه قارچ خوراکی و غار داشکسن در مشگین‌شهر از نظر زحماتی که بشر برای کندن آن متحمل شده است حایز اهمیت هستند.
بعضی از غار‌های استان هم به لحاظ زندگی برخی از حیوانات از جمله خفاش و نیز گذراندن خواب زمستانی وحوشی چون روباه، خرس و مار دارای اهمیت می‌باشند.
انتهای پیام/س