به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران از بیرجند؛ برای رسیدن به آبگرم مرتضی علی و طاق شاه عباس باید از روستای خرو بگذرید و بعد،وارد دهانه دره ای میشوید .
روستای خرو یک روستای توریستی در 20 کیلومتری شرق طبس و دارای جاده آسفالته مناسب است.
در روستای خرو نیز محلهای اقامتی یک روزه و چند روزه مناسب وجود دارد.
از روستای خور تا ابتدای ورودی مجموعه تاریخی و طبیعی کال سردر با خودرو 5 دقیقه می باشد، در محل پارکینگ مناسب ، سرویس بهداشتی مناسب و همچنین چشمه گوارای آب قنات قرار دارد.
حدود پنج كیلومتر را باید با پای پیاده طی کنید كه بیشتر این مسیر از داخل آب می گذرد.
در طول راه، دیواره‌های بلند دره مانندی در دو طرف همراهی تان می کنند که روی آنها حفره‌های کوچک و بزرگ با نظم خاصی قرار گرفته اند.
بعضی از این حفره ها، چشمه های جوشان آب هستند که بزرگترین شان به حمام مرتضی علی معروف شده است.
دیواره‌های بلند دره، حفره‌ها و كانال‌هایی دیده میشود كه با نظم خاص و مهندسی حساب شده‌ای بنا شده است كه به آن خانه گبر گفته میشود.
هركدام از این حفره‌ها كه قدمت آن به دوران ساسانیان یعنی حدود 1500 سال قبل می‌رسد، مقطعی از كانالی هستند كه در داخل آن بعد از چاه‌هایی كه به ارتفاع حدود 10 متر هستند به دالان بالا می‌رسیم كه به اتاقك‌هایی منتهی میشود.
قوس تونل‌های بالایی خانه‌های گبر همانند قوس‌های بناهای دوران ساسانیان است كه البته راه دسترسی به داخل این خانه‌ها مشكل و تنها با وسایل كامل صخره‌نوردی و كوهنوردی و توسط افراد خبره ورود به داخل آن امكان‌پذیر است.
پس از حدود 35 دقیقه پیاده‌روی در داخل كال سردره و برخلاف جریان آب، به چشمه‌های متعدد آب به ویژه چند چشمه آبگرم می‌رسیم كه بزرگترین چشمه از درون حفره‌ای منشا می‌گیرد كه به حمام مرتضی‌علی معروف است.
این چشمه ها پس از سرچشمه گرفتن از دامنه غربی کوه کش سیاه به سمت غرب جاری می گردند.
اولین چشمه به نام قنبر از شرق به غرب (به تبعیت از شیب و راستای دره) جاری بوده و آب آن سرد است.
پس از طی 6 کیلومتر چشمه آب گرم مرتضی علی ظاهر گردیده که علت به وجود آمدن گرمای آب شکستگی و فشار گسلی می باشد ، پس از تجمیع آب چشمه های مرتضی علی و قنبری آب حاصل پس از طی 300 متر به چشمه جعفری منتهی می شود.
در رودخانه مسیر چشمه گرم مرتضی علی اختلاف دمای دو طرف رودخانه کاملا احساس میشود.
چشم اندازها و منظره های زیبا و متنوع، خارج بودن از محدوده های تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست، برخوردای از وسعت و فضای مناسب جهت حفاظت، نزدیکی به شهر طبس و دسترسی آسان و نزدیکی به روستایی یلاقی خرو با مزارع زیبا و باغات میوه دیده می شود.
داشتن چند اثر تاریخی (با قدمت 500 تا 1500 سال پیش) مانند طاق عباسی و خانه گبری در دل خود، خاصیت طبی و درمانی چشمه، پدیده های جذاب ژئومورفولوژیکی کم نظیر، کارستی و ژئوتوریسمی (در مطالعات زمین شناسی این محدوده و قسمتهایی از کوههای شتری را به عنوان بهشت زمین شناسی یاد می کنند) و هجوم گردشگران به این منطقه از دیگر قابلیتهای ویژه این اثر طبیعی است.
در ادامه دره مسیر چشمه آبگرم حمام مرتضی‌علی به طاق زیبای شاه‌عباسی برخورد می‌كنیم كه بیش از 700 سال قدمت دارد و میان دو كوه نزدیك به هم ساخته شده و بنایی آجری است كه در قسمت بالا و یا تاج آن سنگ به كار رفته است.
طاق‌بند در قسمت پایین شامل طاقی است، آجری كه پاكار آن بر كوه‌های سنگی دو طرف رودخانه قرار دارد و بلندای طاق تا زیر تیزه آن 17 متر و بلندای آن 30 متر تخمین زده میشود كه این طاق قدیمی‌ترین بخش بناست كه دو قسمتی بودن بنا از نظر زمان ایجاد آن به خصوص از طرف پشت طاق‌بند به خوبی قابل مشاهده است.