کنگره برسر موافقتنامه با ايران دو راه پيش رو دارد

به گزارش گروه بین الملل باشگاه خبرنگاران، مارتین ایندیک معاون اجرایی موسسه تحقیقاتی بروکینگز در جلسه استماع کمیته روابط خارجی سنای آمریکا که در خصوص پیامدهای توافق هسته ای با ایران برگزار شده است گفت، طی چند ماه آینده کنگره احتمالا باید یکی از این دو گزینه را انتخاب کند: یا موافقتنامه ای را تایید کند که براساس آن تحریم ها علیه ایران برداشته می شود اما تضمین می کند که این کشور دست‌کم برای مدت 10 تا 15 سال به عنوان یک کشور عاری از تسلیحات هسته ای باقی خواهد ماند یا موافقتنامه ای را که بر اساس آن ایران تا دستیابی به یک سلاح هسته ای تحت تحریم های فرسایشی سه ماه فاصله خواهد داشت، رد کند. در این انتخاب، کنگره باید مسائل دیگر را نیز از جمله پیامدهای منطقه ای یک موافقتنامه و چگونگی جلوگیری از پیامدهای منفی آن را در نظر بگیرد. در نهایت هر کدام از سناتورها مجبور خواهند بود براساس اعتبار موافقتنامه و پیامدهای احتمالی آن برای منافع آمریکا در منطقه خاورمیانه و تاثیر آن بر مسائل گسترده تر جهانی تصمیم گیری کنند. به نظر من اگر شروطی باشد اکنون درخصوص بازرسی و نظارت به همراه ساز و کاری برای کاهش تحریم ها در دست مذاکره است به قدر کافی محکم باشد تا بتواند از فریبکاری ایران جلوگیری یا هرگونه اقدام در این زمینه را شناسایی کند، ارزش تایید به عنوان یک موافقتنامه را خواهد داشت. به عبارت دیگر تاثیر منطقه احتمالی چنین موافقتنامه ای آنقدر منفی نیست که بتواند توجیهی برای مخالفت با آن باشد. در حقیقت با توجه به ناآرامی های موجود در خاورمیانه، تضمین یک ایران عاری از تسلیحات هسته ای دست‌کم برای یک دهه به رفع یک منبع مهم تنش کمک خواهد کرد و ممکن است باعث تقویت همگرایی در برخورد با دیگر منابع درگیری و بی ثباتی در این منطقه شود.
دستیابی به یک موافقتنامه هسته ای با ایران و تایید آن در کنگره تحولی مهم در روابط آمریکا و ایران خواهد بود و احتمالا تاثیر مهمی بر منطقه ناآرام خاورمیانه خواهد داشت. چنین موافقتنامه ای بر امنیت متحدان ما از مصر گرفته تا اسرائیل، اردن، کشورهای عرب خلیج فارس و ترکیه آنهم در بحبوحه ناامنی های روزافزون تاثیرگذار خواهد بود. این موافقتنامه ممکن است منجر به آغاز یک رقابت تسلیحات هسته ای در منطقه یا حمله پیشدستانه اسرائیل شود و همچنین ممکن است منجر به تقویت سریع توانایی های نظامی متعارف ایران و فعالیت های بی ثبات کننده این کشور در منطقه شود. اگر چنین پیامدهای احتمالی اینقدر مهم است، چرا نباید در یک موافقتنامه هسته ای به آنها پرداخته شود؟ دلایلی خوبی در این خصوص وجود دارد. ایرانی ها مایلند که مسائل منطقه ای در مذاکرات گنجانده شود، زیرا معتقدند به سود آنها خواهد بود و می توانند برسر همکاری منطقه ای در سوریه و عراق با آمریکا وارد یک « چانه زنی بزرگ » شود و در ازای این همکاری کاهش شروط آمریکا را در ارتباط با محدود شدن برنامه هسته ای خود درخواست کند. اما مذاکره کنندگان آمریکایی با درایت از چنین تلاشی جلوگیری کردند. از سوی دیگر متحدان عرب ما در خلیج فارس نگرانند که منافع منطقه ای آنها قربانی یک موافقتنامه هسته ای بین آمریکا و ایران شود و بر این اساس تاکید دارند آمریکا نباید در مذاکراتی که آنها حضور ندارد درباره مسائل منطقه ای با دشمن راهبردی شان ( ایران ) گفتگو کند. در این موافقتنامه همچنین چیزی وجود ندارد که بتواند رفتار منطقه ای ایران را محدود کند. درعین حال در این موافقتنامه چیزی وجود ندارد که باعث محدود شدن آمریکا و متحدان منطقه ای واشنگتن در زمینه اقدام برای جلوگیری از بلندپروازی های منطقه ای ایران و فعالیت های شرورانه این کشور در منطقه شود. 10 تا 15 سال محدودیت و نظارت شدید بر ایران به منظور جلوگیری از دستیابی این کشور به تسلیحات هسته ای فرصت خوبی برای مخالفان منطقه ای ایران خواهد بود تا با حمایت آمریکا یک موازنه موثر ایجاد کنند.
مارتین ایندیک افزود: آیا متحدان منطقه ای ما از این فرصت برای پی ریزی برنامه های هسته ای خودشان استفاده خواهند کرد و با این کار باعث به راه افتادن یک رقابت تسلیحات هسته ای خواهند شد آنهم در حالی که هدف از موافقتنامه با ایران جلوگیری از چنین چیزی بوده است؟ ترکی الفیصل سفیر سابق عربستان سعودی در واشنگتن و رئیس سابق دستگاه اطلاعاتی این کشور گفته است : نتیجه این مذاکرات هرچه باشد ما آن را خواهیم پذیرفت.
وی ادامه داد: اما بعید به نظر می رسد عربستان سعودی یک برنامه غنی سازی را برای خود آغاز کند، زیرا چنین اقدامی نیازمند امکانات عملی خاصی خواهد بود که عربستان سعودی در حال حاضر فاقد آن است. طی 30 سال که ایران در حال توسعه بلندپروازی های هسته ای خود بوده ، رقیب دیرینه آن یعنی عربستان سعودی هیچگونه احساس نیاز در این زمینه نداشته است. چرا عربستان سعودی در زمانی که محدودیت هایی شدید بر برنامه هسته ای ایران اعمال خواهد شد می بایست چنین کاری را انجام دهد؟
علاوه بر این هرگونه تلاش عربستان سعودی یا هر کشور دیگر در منطقه در این جهت بدین معنی است که آنها نیز می بایست با بازرسی های سرزده و نظارتی که ایرانی ها در روند پذیرش آن هستند، موافقت کنند. برخی ها می گویند عربستان سعودی به آسانی می تواند از پاکستان بمب تهیه کند. اما اگر چنین گزینه ای یک گزینه واقعی باشد می توان گفت این گزینه چند دهه است وجود داشته است و تا زمانی این بمب ها در داخل پاکستان است منجر به آغاز یک رقابت تسلیحات هسته ای در منطقه نخواهد شد و از سوی دیگر خودداری پاکستان از مشارکت در جنگ عربستان علیه یمن تردیدهایی را در این زمینه بوجود آورده است.
اگرچه مصر در حال ساخت یک نیروگاه برق هسته ای است و اردن نیز در حال مذاکره به منظور دستیابی به توانایی غنی سازی است اما با توجه به اینکه هر دو این کشورها از امضا کنندگان ان پی تی هستند می بایست پروتکل الحاقی ان پی تی را که زمینه ساز بازرسی های سرزده است بپذیرند. امارات عربی متحده نیز 123 موافقتنامه را امضا کرده است که حتی از دستیابی این کشور به ظرفیت غنی سازی نیز جلوگیری می کند. به هر حال این کشورها در رفتار و اظهارات خود نشان داده اند به شدت نگران تلاش های بدون محدودیت ایران در دامن زدن به تنش های قومی در همسایگان آنها هستند.