شهاب نیا، مسئول مرمت و بازسازی آسیاب آبی کوشکنو با بیان اینکه این آسیاب در گذشته از طریق قنات زارچ تغذیه می شد، عنوان کرد: قنات زارچ اکنون از قناتهای فعال است که پرونده آن برای ثبت جهانی به زودی به یونسکو ارسال خواهد شد.
وی بیان کرد: تعمیرات اساسی آسیاب توسط مالک آن و با مساعدت اداره کل میراث فرهنگی استان یزد در تامین بخشی از هزینه های مورد نیاز انجام شده است.
از جمله اقدامات صورت گرفته برای مرمت و بازسازی این آسیاب آبی می توان به احیای مجدد، بیرون بردن آوار، باز کردن نورگیرها، برق کشی، آجرکاری پلکان و مقاوم سازی سقف و بدنه اشاره کرد.
بنای این آسیاب متعلق به دوران متاخر اسلامی(صفویه تا قاجار ) می باشد که در عمق 22 متری از سطح زمین قراردارد و دارای سه بخش دستکند شامل انباری، کارگاهی و تنوره می باشد. این بنا یکی از آسیابهای ارزشمند استان است و حجم بالای دستکندها و تنوره آسیاب نسبت به نمونه های مشابه قابل توجه بوده است
کمیته ثبت و حریم آثار ملی غیرمنقول، هفت اثر تاریخی یزد را در فهرست آثار ملی به ثبت رساند.
هفت اثر به ثبت رسیده استان شامل خانه گرامیان، خانه بستان، خانه درخشانی، خانه ملک یا نیک فرجام، خانه فرجی، آسیاب کوشک نو، شتر گلو و پل آبراه خرانق است. آسیاب آبی کوشکنو، خانه فرجی، خانه گرامیان و خانه نیک فرجام متعلق به دوره قاجار هستند.
شهاب نیا در مورد آسیاب آبی کوشکنو بیان کرد: وجه تسمیه این آسیاب آبی متأثر از نام محلی است که بنا در آن واقع شده است. کوشکنو یکی از آسیابهای ارزشمند استان است و حجم بالای تنوره آسیاب نسبت به سایر تنورهها منحصر به فرد است.
این آسیاب محل عبور دو قنات الهآباد و قنات ثبتی زارچ است که در حال حاضر به میزان کمی آب آن در آسیاب جریان دارد.
مسئول مرمت و بازسازی آسیاب آبی کوشکنو ادامه داد: متاسفانه دو رشته آب گرم و آب شیرین آن هم اکنون خشک شده و تنها رشته آب شور آن باقیمانده که هنوز هم قادر است آسیاب را به حرکت درآورده و گندم مورد نیاز را آسیاب کند.
محله کوشکنو در شمال بافت تاریخی شهریزد دارای عناصر معماری چون پایاب، آسیاب و آب انبار است که از آب قنات فیروز آباد مجومرد تامین می شده است.
شایان ذکر است این آسیاب در تاریخ 93/6/12 و به شماره 31098 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.