تعریف و ویژگیهای قرارداد
سلف یکی از اقسام بیع است که بر اساس آن بهای کالا(ثمن) همزمان با انعقاد قرارداد پرداخت میگردد و اصل کالا(مثمن) درزمانی معین در آینده به خریدار تحویل میگردد. طبق نظر فقها اگر در قرارداد بیع برای تحویل کالا (مبیع) مدت تعیین شود، معامله را بیع سلف می‌گویند.
طبق مبانی فقه شیعه و اهل سنت امکان معامله ثانویه قرارداد سلف در قالب قرارداد سلف موازی وجود دارد؛ که در آن خریداران میتوانند در بازار ثانویه کالای سلف را با همان مشخصات قرارداد اول معامله نموده و به‌طورکلی از معامله خارج گردند و خریدار جدید را به فروشنده اصلی ارجاع نمایند. به این بیان که فروشنده نخست سلف(عرضهکننده)، با دریافت قیمت کالا، ورقه سلف را به خریدار میدهد که به سبب آن خریدار یا هرکسی که خریدار وی را به عرضهکننده حواله دهد، حق دارد در سررسید به عرضهکننده مراجعه کرده و مقدار معیّنی کالا تحویل بگیرد. اینک خریدار سلف می‌تواند تا سررسید منتظر بماند و نسبت به دریافت کالا اقدام کند یا با فروش سلف موازی، خریدار جدید سلف را جهت دریافت کالا به عرضه کننده حواله دهد و برای این منظور، ورقه سلف نفت کوره را به وی واگذار کند.
وی نیز یا تا سررسید منتظر میماند و خود به دریافت کالا از عرضهکننده اقدام میکند یا بعد از فروش سلف موازی دیگر، با تحویل ورقه سلف، خریدار جدید سلف را جهت دریافت کالا به عرضهکننده حواله میدهد و این رویه می‌تواند تا سررسید چندین مرتبه تکرار شود. از آن‌جهت که در قرارداد، کلیه مشخصات کالا شامل حجم، نوع، محل تحویل و سایر مشخصات قرارداد معین و غیرقابل تغییر است و در بورسها به‌عنوان بازار رسمی معامله میگردد سلف موازی استاندارد نامیده می‌شود.
ویژگیهای اوراق سلف موازی استاندارد
الف - عدم پرداخت سود دورهای
برخلاف سایر ابزارهای تأمین مالی رایج در بازار سرمایه ایران، بین دوره سودی به دارندگان اوراق سلف نفت کوره پرداخت نمی‌شود و کل سود دوره در زمان سررسید پرداخت می‌شود. بنابراین از این جهت می‌توان این ابزار تأمین مالی را با اوراق قرضه بدون کوپن مقایسه کرد. این اوراق به قیمت اسمی منتشر می‌شود. باوجود اینکه این اوراق پرداخت سود بین دورهای ندارند، اما حداقل قیمت بازخرید پیشنهادی اوراق توسط بازار گردان طی دوره معاملاتی شامل اصل مبلغ سرمایه گذاری و حداقل سود تضمین‌شده اوراق طی دوره است که می‌تواند به‌عنوان سود در پایان سال مالی شرکتها(طی عمر اوراق) لحاظ شود.
ب – مبتنی بودن بر دارایی
اوراق سلف، اوراقی مبتنی بر دارایی است. به این معنا که ورقه سلف نفت کوره، دلالت بر مالکیت دارنده آن نسبت به حجم معینی دارایی با خصوصیات مشخص دارد. این‌گونه ابزارهای تأمین مالی که مبتنی بر دارایی هستند، در ادبیات مالی دنیا جزء مطمئن ترین ابزارهای تأمین مالی هستند.
ج – نقد شوندگی
قرارداد سلف موازی استاندارد به‌نقد شوندگی معاملات سلف کمک می کند. چراکه در قرارداد سلف، وجه معامله توسط خریدار پرداخت می شود و تا زمان سررسید، وی دسترسی به وجه و کالای موردنظر را ندارد؛ اما با انتشار سلف موازی، وی می‌تواند از مزیت نقد شوندگی قرارداد سود ببرد.
د - تعیین حداقل و حداکثر سود در قرارداد سلف موازی استاندارد
یکی از ویژگیهای بارز قراردادهای سلف موازی استاندارد، سود تضمینی در یک بازه مشخص است، به‌نحوی‌که عرضه کننده/ شرکت ملی نفت ایران فارغ از قیمت نفت کوره، سود حداقلی را برای سرمایه گذاران در قالب اختیار فروش در سررسید تضمین میکند.
از سوی دیگر، سودی مازاد بر سود تضمین‌شده، برای سرمایه گذار در نظر گرفته‌شده است که قطعی نیست و مشروط برافزایش قیمت نفت کوره به سرمایه‌گذار تعلق خواهد گرفت.
در این قراردادها، چنانچه قیمت نفت کوره کاهش یابد، شرکت ملی نفت ایران سود 25% را تضمین می کند و قیمت بازخرید (1.25× قیمت عرضه) خواهد بود؛ و اگر قیمت نفت کوره در سررسید منجر به بازدهی 25% تا 28% شد، سود مربوط به سرمایه گذار تعلق می‌گیرد و در نهایت اگر قیمت نفت کوره در سررسید منجر به سود بیشتر از 28% شود، حداکثر با همین مقدار سود یعنی باقیمت (1.28× قیمت عرضه) بازخرید اوراق انجام می شود.
هـ – ابزاری برای پوشش ریسک تولیدکنندگان
تولیدکنندگان به‌وسیله قراردادهای سلف موازی استاندارد میتوانند، قیمت کالای خود را در آینده از تغییرات قیمت مصون و سود کسب نمایند. تولیدکنندگان به‌وسیله فروش قرارداد سلف موازی استاندارد می توانند کالایی را که در آینده می خواهند عرضه نمایند تغییرات قیمت آن را مدیریت نمایند. آنان همچنین می توانند درزمانی که تغییرات قیمت کالا در حال رخ دادن است از معامله قراردادهای سلف موازی استاندارد سود کسب نماید.
و- معافیت مالیاتی
از آنجاکه قرارداد سلف موازی استاندارد به‌عنوان ابزار مالی مصوب شورای عالی بورس است، معاملات ثانویهی آن از پرداخت مالیات بر ارزش‌افزوده معاف هستند. همچنین سود حاصل از قراردادهای سلف و درآمد ناشی از نقل‌وانتقال آن از پرداخت هرگونه مالیات معاف خواهد بود.
ز- بازدهی مطلوب نسبت به سایر فرصتهای سرمایه گذاری
اختیار فروش و خرید در ضمن قرارداد سلف موازی استاندارد
الف- شرط اختیار فروش در ضمن قرارداد سلف موازی استاندارد
در این روش خریداران و فروشندگان سلف موازی استاندارد ضمن قرارداد شرط میکنند که خریدار حق اختیار فروش مقدار معیّنی از دارایی پایه را به قیمت معیّن در سررسید را داشته باشد که درنتیجه فروشنده ملزم به خرید خواهد بود. همچنین فروشنده سلف موازی استاندارد ضمن قرارداد تعهد می دهد که خریدار این اختیار را به خریدار سلف موازی استاندارد منتقل کند.
ب- شرط اختیار خرید در ضمن قرارداد سلف موازی استاندارد
در این روش خریداران و فروشندگان سلف موازی استاندارد ضمن قرارداد شرط میکنند که ناشر حق اختیار خرید مقدار معیّنی از دارایی پایه را به قیمت معیّن در سررسید را داشته باشد که درنتیجه دارندگان اوراق ملزم به فروش خواهند بود.
همچنین فروشنده ضمن قرارداد ملزم میدارد که خریدار سلف موازی استاندارد این الزام را به خریدار سلف موازی استاندارد دارایی پایه انتشار منتقل کند.
ریسک اوراق سلف موازی استاندارد نفت کوره380 سانتی استوک
علیرغم آنکه تمهیدات لازم به‌عمل‌آمده است تا سرمایهگذاری در اوراق سلف موازی استاندارد سودآور و با حداقل مخاطره روبرو باشد، این سرمایه گذاری نیز می‌تواند با ریسک‌هایی همراه باشد. سرمایه گذاران باید پیش از تصمیم گیری در خصوص سرمایه گذاری عوامل مطرح‌شده را مدنظر قرار دهند. این عوامل به شرح زیر است:
ریسک تجاری: به هرگونه نوسان نامطلوب در سود عملیاتی شرکت اطلاق می‌شود. به‌طور مثال کاهش سطح فروش در نتیجه کاهش تقاضا برای نفت کوره می‌تواند منجر به ریسک تجاری برای شرکت ملی نفت ایران شود.
راهکار مصون سازی ریسک: لازم به ذکر است، همواره تقاضا برای نفت کوره وجود دارد و همچنین امکان تحویل فیزیکی نفت کوره در قرارداد سلف موازی استاندارد به دارندگان این اوراق پیش‌بینی‌شده است. از سوی دیگر حجم عرضه اوراق سلف موازی استاندارد در این مرحله در مقایسه با ظرفیت شرکت ملی نفت ایران ناچیز است. با توجه به موارد یادشده ریسک تجاری در سطح بسیار پایین و قابل‌قبول ارزیابی می شود. از سوی دیگر توجه به این نکته لازم است که شرکت ملی نفت ایران یک شرکت دولتی محسوب می شود که این موضوع توان مالی و تجاری شرکت را بیش از پیش نمایان می سازد.
ریسک کاهش قیمت نفت کوره: کاهش قیمت نفت کوره در حالت عادی سبب زیان خریداران اوراق سلف خواهد شد.
راهکار مصون سازی ریسک: با توجه به اینکه اوراق مزبور همراه با قرارداد سلف، اختیار فروش به خریدار ارائه می شود و وی می‌تواند در صورت تمایل نفت کوره تحت تملک خود را به قیمت مشخص‌شده در قرارداد به شرکت ملی نفت ایران(عرضه کننده) بفروشد، بنابراین ریسک کاهش قیمت نفت کوره برای دارندگان ورقه پوشش داده می شود.
ریسک نرخ سود: کاهش ارزش ورقه سلف نفت کوره درنتیجه افزایش نرخ سود بدون ریسک بازار را ریسک نرخ سود گویند.
راهکار مصون سازی ریسک: نرخ بازخرید توسط بازار گردان طی دوره باقی‌مانده تا سررسید طبق نرخ اعلامی در این امید نامه ریسک افزایش نرخ سود بدون ریسک را پوشش می دهد.
ریسک نقد شوندگی: دشواری تبدیل اوراق سلف به وجه نقد را ریسک نقد شوندگی می نامند.
راهکار مصون سازی ریسک: این مخاطره سرمایهگذاری از طریق ضمانت بازار گردانی توسط تأمین سرمایه امین در طول دوره معاملاتی پوشش داده می‌شود. بنابراین ریسکی از این بابت متصور نیست.
ریسک نکول: عدم پای بندی به تعهدات توسط عرضه کننده قراردادهای سلف نفت کوره (شرکت ملی نفت ایران) را ریسک نکول می نامند.
راهکار مصون سازی ریسک: مسئولیت صحت اجرای تعهدات موضوع قرارداد سلف بر عهده شرکت ملی نفت ایران می باشد. با توجه به اینکه شرکت ملی نفت ایران یک شرکت دولتی معتبر محسوب می شود و از توان مالی قابل‌ملاحظه‌ای برخوردار است، ریسک نکول برای سرمایه گذاران تقریباً منتفی است.
انتهای پیام/