به گزارش
سرويس فضاي مجازي باشگاه خبرنگاران؛ اندازه‌گیری نفوذ فیسبوک در برابر نفوذ اینترنت کمی مشکل است چرا که نفوذ اینترنت توسط ناظران ملی و از طریق اتحادیه بین‌المللی مخابرات تخمین زده می‌شود در حالیکه منبع آمار فیسبوک بخش تبلیغاتی این شرکت است که مقوله بسیار متفاوتی است.
سه سال پیش هلانی گالپایا برای اولین بار مطالعه‌ای را روی ساکنان اندونزی انجام داد و متوجه شد که آنها از اینکه از اینترنت استفاده می‌کنند بی‌خبرند و از باور عجیب درصد بالایی از افراد گزارش داد که تصور می‌کنند کاربر فیسبوک هستند اما از اینترنت استفاده نمی‌کنند.
در واقع به نظر می‌رسد که این افراد وقتی از مدت زمانی که در فیسبوک سپری می‌کنند صحبت به میان می‌آورند، اصلا از وجود اینترنت بی‌اطلاعند و گمان می‌کنند که فقط فیسبوک وجود دارد!
پس از آن، کریستوف استورک مطالعه مشابهی را در آفریقا انجام داد و متوجه شد که تعداد افرادی که در نظرسنجی خود را کاربر فیسبوک معرفی کرده‌اند،از تعداد افرادی که اظهار داشتند از اینترنت استفاده می‌کنند بسیار بیشتر است.به گفته استورک،این تناقض ۳ تا ۴ درصد کاربران تلفن های همراه را نیز شامل می‌شود.
دست‌کم از سال ۲۰۱۳ تا کنون فیسبوک از متصل کردن کل دنیا به اینترنت صحبت به میان آورده است.اما با این حال حتی شرل سندبرگ، مدیر عملیاتی فیسبوک تأیید می‌کند که برخی از کاربران فیسبوک از اینکه به اینترنت متصل هستند آگاهی ندارند.
بنابراین سؤالی که اینجا مطرح می‌شود این است که با توجه به اینکه بسیاری از کاربران فیسبوک هیچ تصوری از بکارگیری اینترنت ندارند، آیا فیسبوک در دستیابی به هدف خود موفق خواهد بود؟
مسأله دوم این است که اگر اکثریت جمعیت آنلاین جهان در آینده از طریق فیسبوک به دنیای وب متصل شوند و تنها بر اساس قوانین این شرکت از اینترنت استفاده کنند، این اتفاق چه اثری روی گسترش اینترنت خواهند گذاشت؟
واضح است که در اینصورت همه افرادی که با اینگونه کاربران در ارتباط هستند اعم از سیاستمداران و تاجران و بنگاه‌های انتشاراتی همگی از فیسبوک به اینترنت وارد می‌شوند و بنابراین آنها هم طبق قوانین همین شرکت عمل خواهند کرد که این امر مشکلات زیادی را برای همه ما به همراه خواهد داشت.
در واقع اندازه‌گیری نفوذ فیسبوک در برابر نفوذ اینترنت کمی مشکل است چرا که نفوذ اینترنت توسط ناظران ملی و از طریق اتحادیه بین‌المللی مخابرات تخمین زده می‌شود در حالیکه منبع آمار فیسبوک بخش تبلیغاتی این شرکت است که مقوله بسیار متفاوتی است.
بعبارت دیگر مسائلی از قبیل اینکه برخی افراد بیش از یک حساب کاربری در فیسبوک دارند که بعضی از آنها بسیار به ندرت مورد استفاده قرار می‌گیرند و همچنین کاربرانی که تنها از طریق تلفن‌های همراه خود که قابلیت‌های آنلاین محدودی دارند به فیسبوک دسترسی می‌یابند، بحث در مورد اینکه این دسته از افراد آیا واقعاَ بصورت معناداری از اینترنت استفاده می‌کنند یا خیر را مشکل می‌سازد.
در مطالعه دیگری که توسط جئوپول در اندونزی و نیجریه انجام شد از افراد پرسیده شد که آیا در ۳۰ روز گذشته از اینترنت و یا فیسبوک استفاده کرده‌اند یا خیر. نتایج بدست آمده از این بررسی بسیار جالب است.
با اینکه درصد استفاده از اینترنت بیشتر از فیسبوک گزارش شده بود (%۶۹ در برابر %۶۵ در اندونزی و %۷۸ در برابر %۷۵ در نیجریه) و بر خلاف اینکه این نتیجه کاملا منطقی است، اما بررسی دقیق‌تر جزئیات آمار بدست آمده نکات جالبی را نشان می‌دهد.
%۱۱ اندونزیایی‌ها و %۹ نیجریه‌ای‌هایی که اظهار داشتند از فیسبوک استفاده کرده‌اند ولی از اینترنت استفاده نکرده‌اند، عمدتا افراد جوانی با متوسط سن ۲۵ سال در اندونزی و ۲۲ سال در نیجریه بودند.
همچنین این مطالعه تا حدی رفتارهایی مشابه آنچه که توسط استورک و گالپایا شرح داده شد را نشان می‌دهد.بر اساس آمار بدست آمده از این دو کشور،درصد قابل توجهی از کاربران فیسبوک (حدود %۱۰ کاربرانی که در این مطالعه شرکت داشته‌اند) به شیوه‌ای مشابه با مطالعات قبلی از عدم آگاهی نسبت به اینترنت رنج می‌برند.
این ناآگاهی در نتایج این بررسی مشهود است چرا که در هر دو کشور بیش از نیمی از افرادی که نسبت به استفاده از اینترنت بی‌خبر بودند، اذعان داشتند که «هرگز» لینک‌های خارج از فیسبوک را دنبال نکرده‌اند.
این آمار در مورد افرادی که هم از فیسبوک و هم از اینترنت استفاده می‌کردند به یک چهارم یا کمتر می‌رسد. باید توجه داشت که خارج نشدن افراد از یک سرویس خاص می‌تواند باعث شود که تبلیغات و سایر خدمات مربوطه نیز منحصر به همان سرویس شده و به مرور سرویس‌های دیگر کنار گذاشته شوند.
چگونه فیسبوک تبدیل به اینترنت شد
بنا به گفته برخی از مدیران فیسبوک،در دنیای در حال توسعه امروز «مردم گاهی فیسبوک را با اینترنت اشتباه می‌گیرند» و در واقع «میزان آگاهی از اینترنت در کشورهای در حال توسعه بسیار محدود بوده و از آنجا که اغلب فیسبوک تنها برنامه قابل دسترس است، برای بسیاری از کاربران، فیسبوک به منزله اینترنت است.»
باید گفت که مهمترین دلیل برای اینکه «فیسبوک اغلب تنها برنامه قابل دسترس است» این است که این شرکت تمام تلاش خود را در راستای دستیابی به نهایت سهولت و کم هزینه بودن دسترسی به این برنامه انجام داده است.
امروزه فیسبوک با پشتیبانی از internet.org در راستای فراهم کردن امکان اینترنت برای دو سوم جمعیت جهان، که در حال حاضر به شبکه دسترسی ندارند، تلاش می‌کند.
بعنوان یک نمونه از کار internet.org، در تقریباَ شش کشور جهان اکنون برنامه‌ای وجود دارد که امکان دسترسی رایگان فقط به فیسبوک، فیسبوک مسنجر و برخی خدمات دیگر را که اغلب مربوط به حقوق زنان، مشاغل و اطلاعات سلامت در بارداری است فراهم می‌آورد.
ویکی‌پدیا و جستجوی گوگل نیز تنها امکانات غیرفیس‌بوکی دسترسی به وب در این برنامه محسوب می‌شوند و کلیک کردن روی نتیجه یک جستجو در گوگل نیازمند پرداخت هزینه اضافه توسط کاربر است. بنابراین به نظر می‌رسد که internet.org برخلاف نامش یک مقوله غیرانتفاعی نبوده و تا حد بسیار زیادی بخشی از شرکت فیسبوک محسوب می‌شود.
لازم به ذکر است که شرکت‌های مخابراتی نیز در کشورهای در حال توسعه با ارائه بسته‌های داده‌ای که فقط شبکه‌های اجتماعی را در بر می‌گیرند به این مسأله دامن می‌زنند. بعنوان مثال، در هند در ازاء پرداخت ۲/۵ دلار در سال بسته داده‌ای فقط شامل فیسبوک ارائه می‌شود در حالیکه ارزان‌ترین بسته کامل داده ۱۰ دلار در سال هزینه دارد.
قیمت بسته‌های فیسبوکی در فیلیپین نیز یک پنجم بسته‌های دیگر است.همچنین در غنا شرکت مخابراتی تایگو گوشی فیسبوک را به فروش رساند که بسیار شبیه به گوشی‌های بلک‌بری بود که یک «F» بزرگ آبی‌رنگ را روی دگمه مرکزی خود داشت.
حتی در آمریکا نیز شرکت اسپرینت بسته داده‌ای ارائه می‌کند که تنها قابلیت دسترسی به فیسبوک و توییتر را دارا می‌باشد.
بنابراین می‌توان گفت که پدیده «Facebook Zero» حتی از internet.org هم پیشی گرفته و به کاربران تلفن‌های ساده نیز امکان دسترسی بدون هزینه به فیسبوک را می‌دهد.
اهمیت موضوع
روزنامه تایم به نقل از مارک زوکربرگ در پاسخ به این پرسش که آیا internet.org ابزاری در جهت منافع شخصی شرکت فیسبوک است یا خیر می‌نویسد: «وقتی کسی کار سودمندی را برای مردم جهان انجام می‌دهد، در طول زمان منافعی نیز عاید او خواهد شد.»
در این رابطه دیو ونر،مدیر مالی این شرکت، پاسخ صریح‌تری را ارائه کرده و می‌گوید: «به تصور من تمرکز کردن روی ایجاد ارتباط برای مردم قطعاَ به مرور زمان موقعیت تجاری خوبی را برای ما به همراه خواهد داشت و به مرور ما از سود آنچه که فراهم کرده‌ایم بهره‌مند خواهیم شد.»
گرچه دنبال کردن چنین هدفی برای هر شرکتی عادلانه به نظر می‌رسد و بعلاوه دسترسی داشتن به شبکه در هر حدی بهتر از نداشتن آن است، اما جان ناتن از روزنامه گاردین با چنین استدلالی مخالف بوده و در این رابطه می‌نویسد: «چنین استدلالی در واقع خطرناک بوده و باید در برابر آن مقاومت کرد.
هدف همه سیاست‌های عمومی باید افزایش دسترسی به اینترنت باشد و این باید کل اینترنت را شامل شود نه فقط یک شرکت خاص. پذیرفتن اینگونه سرویس‌های کم‌هزینه، به منزله محکومیت به بردگی مادام‌العمر زوکربرگ خواهد بود.ما می‌توانیم و باید بهتر از این عمل کنیم.»
انتهای پیام/