به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، ماجــــرای راه‌انــــدازی جست‌و‌جوگرهای ملی به سال 89 باز می‌گردد. زمانی
که مدیران وقت سازمان فناوری اطلاعات از شروع به کار موتور جست‌وجوگری به
نام «یاحق» خبردادند. طرحی که قراربود تا سال۹۰ به بهره‌برداری برسد اما
این وعده هم هیچگاه عملی نشد و تا این لحظه هم گزارشی مبنی بر راه‌اندازی
«یا حق» و نحوه فعالیت آن منتشر نشده است.
مدیران ذیربط اعلام
می‌کنند که دو موتور جستوجوگر یوز و گرگر متفاوت هستند اما IP آدرس‌های
دوموتور جستوجوگر با شباهت زیاد گویای آن است که گرگر و یوز یکی هستند.
هر دو موتور جستوجوگر از یک Code Base استفاده می‌کنند.
محمد نقوی، مدیر
موتور جست‌و‌جوی بومی «یوز»
در پاسخ به این سؤال «ایران» که آیا یوز و گرگر به یکدیگر شبیه هستند،
می‌گوید: «یوز موتورجست‌و‌جوی متفاوت با سازوکار جداست اما از تجربیات
افرادی که در گرگر مشغول به فعالیت هستند استفاده کرده و در واقع تیم یوز
از تیم گرگر کمک گرفته است.»
وزیر ارتباطات در اوایل بهمن‌ماه از
رونمایی دو موتور جستوجوگر ملی به نام گرگر و پارسی‌جو در دهه فجر خبر
داد. در حالی که بسیاری منتظر اطلاع‌رسانی در خصوص این دو موتورجست‌و‌جوگر
بودند، چند روز بعد، اواخر بهمن ماه وزیر ارتباطات در مراسمی از شروع به
کار یک موتور جستوجوگر جدید به نام «یوز» خبر داد. یک روز بعد از معرفی
«یوز» برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی به شباهت‌های ساختار فنی دو
موتورجست‌و‌جوگر «یوز» و «گرگر» اشاره و این سؤال را مطرح کردند که چرا دو
موتورجست‌و‌جوگر مشابه با دو نام متفاوت در یک زمان رونمایی شده است.
حتی
برخی از برنامه‌نویسان رایانه‌ای با انتشار رنج آی‌پی مشترک بین این دو
موتور جستوجوگر سعی در اثبات ادعای خود کردند. اکنون در حالی که فضای
مجازی پر از بحث و مجادله میان کاربران اینترنتی حول این موضوع است مدیر
موتورجست‌و‌جوگر «یوز» در پاسخ به روزنامه ایران، اعلام می‌کند تیم یوز
تنها از تجربیات تیم گرگر استفاده کرده و دو موتور جستوجوگر یاد شده
عملکرد و اهداف متفاوتی دارند.
از یاحق تا یوزماجــــرای
راه‌انــــدازی جست‌و‌جوگرهای ملی به سال 89 باز می‌گردد. زمانی که مدیران
وقت سازمان فناوری اطلاعات از شروع به کار موتور جست‌وجوگری به نام «یاحق»
خبردادند. طرحی که قراربود تا سال۹۰ به بهره‌برداری برسد و استفاده از این
جستوجوگر در شبکه ملی اطلاعات میسر شود؛ آن روز رئیس سازمان فناوری
اطلاعات بعد از تأخیر و وقفه طولانی در تحقق این برنامه اعلام کرد این
موتور جستوجوگر تا پایان سال ۹۱ عملیاتی می‌شود اما این وعده هم هیچگاه
عملی نشد و تا این لحظه هم گزارشی مبنی بر راه‌اندازی «یا حق» و نحوه
فعالیت آن منتشر نشده است.
بااین حال در همین سال (۱۳۹۱)
موتورجست‌و‌جوگر دیگری به نام پارسی یاب، پا به عرصه گذاشت که البته
اطلاعاتی درباره آن در دست نیست. یکی‌دیگر از نام‌هایی که در فهرست موتور
جست‌و‌جوگرهای بومی مطرح شد «پارسی‌جو» است. این موتورجست‌و‌جوگر نیز سال
89 و با حمایت وزارت ارتباطات دولت دهم شروع به کار کرد و چند روز قبل با
حمایت دولت یازدهم نسخه سوم آن با پوشش ۲۰۰ میلیون صفحه روی وب، در استان
یزد افتتاح شد.
اما آنچه این‌روزها محل بحث و مجادله کاربران در فضای اینترنتی شده، فعالیت دو موتور جستوجوگر «گرگر» و «یوز» است.
پیش
از اینکه نامی از «یوز» به میان بیاید، برات قنبری، معاون برنامه‌ریزی
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اوایل بهمن‌ماه گفت که در کنار معرفی نسخه
سوم موتور جستوجوگر قدیمی «پارسی‌جو»، موتور جستوجوگر دیگری به نام
«گُرگُر» بزودی معرفی خواهد شد. در حالی که همه منتظر رونمایی از گرگر
بودند، «یوز» در مراسمی با حضور وزیر ارتباطات و مدیران این شرکت
جستوجوگر معرفی و راه‌اندازی شد.
براساس اطلاعات منتشر شده،
«یوز» توسط شرکت داده پردازان «شید اندیش» و با حمایت وزارت ارتباطات و
فناوری اطلاعات، طراحی و بهره‌برداری شده است. بر این اساس برخی از کاربران
اینترنتی این سؤال را مطرح کردند که آیا «گرگر» و «یوز» یکی هستند؟ اگر
این دو موتورجست‌و‌جوگر یکی هستند چرا با دو اسم متفاوت به صحنه آمده‌اند؟
بهره گیری یوز ازگرگربه
فاصله یک روز بعد از معرفی «یوز»، صفحه های شبکه‌های اجتماعی پر شد از
اسکرین‌شات‌های مختلف که نشان می‌داد آدرس آی‌پی بین یوز و گرگر یکی است و
در واقع طراحی و پارامترهای URL دو موتور استفاده از یک Code Base را نشان
می‌دهد. همچنین بخشی از فایل‌های تشکیل دهنده هر دو سایت مشابه یکدیگر
هستند.
نیما شایافر، برنامه‌نویس رایانه‌ای با بیان اینکه این
دوموتور جستوجوگر یکی است، می‌گوید: < مسئولان مربوطه اعلام می‌کنند
که این دو موتور جستوجوگر متفاوت هستند اما IP آدرس‌های دوموتور
جستوجوگر با شباهت زیاد گویای آن است که گرگر و یوز یکی هستند.>
هر
دو موتور جستوجوگر از یک Code Base استفاده می‌کنند، ساختار آدرس دهی هر
دو سایت کاملاً منطبق بر هم است و سورس صفحات نیز بسیار به هم شباهت دارد.
همچنین دیتاسنتر و منابعی که از آن اطلاعات می‌گیرند یکی است. «افزون بر
این موارد ساختار فنی این دو موتور جستوجوگر کاملاً شبیه یکدیگر است.»
او
از طراحان و فعالان این موتورجست‌و‌جوگر می‌خواهد با شفافیت کار خود را
پیش برند و می‌گوید: «از آنجا که صحبت از ملی و بومی بودن این
جست‌و‌جوگرهاست لازم است نام فعالان اصلی این طرح ذکر شود و به این بسنده
نشود که 5 دانشگاه در این کار حضور داشته‌اند. همین‌طور نام شرکت
هدایت‌کننده «یوز» همراه برنامه‌نویسان آن اعلام شود، زیرا وقتی قرار است
یک جستوجوگر بومی یا ملی راه‌اندازی شود باید همه این نکات به‌طور شفاف
بیان و مشخص شود که چه کسانی با چه الگوریتمی این جستوجوگر را راه‌اندازی
کرده‌اند.»
این برنامه‌نویس می‌گوید: «برای رسیدن به نتایج
جست‌و‌جوی مناسب مانند آنچه گوگل در اختیارمان می‌گذارد باید الگوریتم‌های
جست‌و‌جو به صورت دقیق نوشته شود. طوری که این موتور جست‌و‌جو بتواند بین
زبان محاوره و زبان رسمی، جملات با بار منفی و مثبت تفاوت قائل شود یا
بتواند کلمات با دیکته مشابه مانند کُشتی و کَشتی را تشخیص دهد. وی یکی از
کمبودهای این موتور جستوجوگر را آنالیز نشدن زبان فارسی خوانده و ادعا
می‌کند: «براساس اطلاعاتی که من به دست آورده‌ام طراحان برنامه با کمک منبع
اطلاعاتی خارجی‌ها آن را نوشته‌اند، بدون اینکه وارد بحث آنالیز کردن زبان
فارسی شوند. لذا یک الگوریتم ویژه زبان فارسی استخراج نشده‌است.»
به
گفته این کارشناس، «یوز» با این ساختار در رقابت با موتورجست‌و‌جویی مانند
گوگل دچار مشکل می‌شود. این برنامه نویس رایانه‌ای تأکید می‌کند در صورت
ساخت یک منبع اطلاعاتی قوی که بتواند بدرستی زبان فارسی را تحلیل کند
می‌توان موتورجست‌و‌جویی راه انداخت که بهتر از گوگل عمل کند و اطلاعات
بیشتری از موتورجست‌و‌جوی خارجی در اختیار کاربران فارسی زبان بگذارد.
پاسخ مدیر یوز به نقدهابا
این همه مدیران و طراحان جستوجوگر بومی از کارآمدی و اصالت طرح‌های خویش
دفاع می‌کنند. محمد نقوی، مدیر موتور جست‌و‌جوی بومی «یوز» در پاسخ به این
سؤال «ایران» که آیا یوز و گرگر به یکدیگر شبیه هستند، می‌گوید: «یوز
موتورجست‌و‌جوی متفاوت با سازوکار جداست اما از تجربیات افرادی که در گرگر
مشغول به فعالیت هستند استفاده کرده و در واقع تیم یوز از تیم گرگر کمک
گرفته است.» او در واکنش به انتشار تصاویری که نشان دهنده شباهت آدرس IP
بین گرگر و یوز است اعلام می‌کند که چون از بخشی از اطلاعات گرگر در یوز
استفاده شده شباهت‌هایی بین این دوموتورجست‌و‌جوگر دیده می‌شود اما یوز و
گرگر از نظر ساز و کار کاملاً با یکدیگر متفاوت هستند.
وی همچنین در
پاسخ به ابهامی در خصوص نبود اطلاعات دقیق درباره شرکت «شیداندیش»
می‌گوید: این شرکت از حدود 4 سال پیش و با حمایت دولت تأسیس شده است.
به
گفته وی در حال حاضر نیز دولت با پرداخت 7 میلیارد تومان از این طرح حمایت
کرده است. در همین زمینه برات قنبری، معاون برنامه‌ریزی وزیر ارتباطات و
فناوری اطلاعات با اعلام اینکه سیاست وزارت ارتباطات حمایت از موتورهای
جست‌و‌جویی است که توانایی رشد و پیشرفت دارند، می‌گوید: «نگاه وزارتخانه
این است که از طرح‌هایی که به نقطه قابل قبولی رسیده و آماده رونمایی هستند
حمایت کند تا بتوانند زودتر به مراحل تکمیل برسند.» او تأکید می‌کند وزارت
ارتباطات مدت‌ها پیش حمایت خود را از چنین طرح‌هایی اعلام کرده بود تا در
نهایت گروه موتورجست‌و‌جوگر یوز به وزارتخانه اعلام آمادگی کردند و ما نیز
با بررسی طرح تجاری این گروه از آن حمایت کردیم.
قنبری در پاسخ به
نقدهایی که تحت عنوان شباهت یوز و گرگر در فضای اینترنت مطرح شده، می‌گوید:
«اکیپ فعالان دانشجویی این موتورهای جستوجوگر را راه‌اندازی کرده‌اند.
این افراد دو گروه متفاوت هستند که طرح مشترکی را پیش می‌برند.»
معاون
وزیر ارتباطات تصریح می‌کند، اشکالی ندارد که یک شرکت روی دو موتور
جستوجوگر سرمایه‌گذاری و کار کند، چرا که آنچه برای وزارتخانه مهم است
ارائه سرویس خوب و کاربردی به کاربران است. قنبری با اشاره به سرمایه‌گذاری
دولت در این زمینه می‌افزاید: «تاکنون وزارتخانه 6 میلیارد تومان در این
طرح در راستای تهیه سخت‌افزار، تهیه سرور و پهنای باند سرمایه‌گذاری کرده
است. کما اینکه تاکنون وزارت ارتباطات برای حمایت از تولید محتوا، طرح‌های
نرم‌افزاری و... ، 90 میلیاردتومان سرمایه‌گذاری کرده که این میزان در سال
آینده به 120 میلیارد تومان می‌رسد.»
بسیاری از فعالان حوزه آی‌تی
کشور براین باورند ایران نیز مانند کشورهای منطقه از جمله ترکیه یا دیگر
کشورهای دنیا مانند چین یا روسیه باید یک موتور جستوجوگر بومی داشته باشد
اما آنها در عین حال تأکید می‌کنند این موتور جستوجوگر باید حداقل‌های
استاندارد را رعایت کند. به باور این گروه باید یک موتورجست‌و‌جوگر که نام
ملی یا بومی را با خود به یدک می‌کشد به صورت شفاف تمامی مراحل راه‌اندازی
آن مشخص و از ساختار فنی قابل قبولی برخوردار باشد، چرا که این موتور
جستوجوگر باید به تمام نیاز‌های یک کاربر فارسی‌زبان پاسخگو باشد تا
راه‌اندازی آن درمقابل رقیبانی چون گوگل، بینگ و... توجیه داشته باشد.
شما کاربرانی که از سایت یوز قصد استفاده کردن دارید باید ابتدا
"متداول ترین سوالات کاربران در مورد سایت یوز" را مطالعه نمایید.