به هیچ وجه ظهور داعش در سواحل لیبی را نمی توان ناگهانی دانست، چرا که آشوب ها و درگیری های داخلی و حمایت های خارجی زمینه را برای رشد شبکه ای که می خواهد ریشه های متزلزل از ریشه فرسوده این کشور را از بین ببرد، فراهم می آورد. بازیگران منطقه ای نیز این بار به دنبال سناریویی هستند تا بتوانند دایره نفوذ خود را گسترش دهند و بر فراز آتش لهیب ناآرامی ها دستورالعمل های خود را پیش ببرند. لیبی امروزه "از عناصر لازم برای لغزیدن به صحنه ای که در عراق و سوریه شاهدیم را دارا است." این اظهار نظری است که نماینده جامعه جهانی در لیبی، برنارد لیون بیان کرده است. او درک کرده تنها عاملی که باعث شده طرابلس از دمشق و بغداد فاصله داشته باشد، پول هایی است که از اروپا روانه لیبی شده است.
موقعیت جغرافیایی لیبی به گونه ای است که تنها 400 کیلومتر از طرابلس تا سواحل ایتالیا فاصله دارد که می تواند "سرزمین انقلابیون" را به پایگاهی برای تروریست ها تبدیل کند، به ویژه بعد از آن که در قاره اروپا ناقوس خطر بر سر داعش بعد از حوادث اخیر پاریس و بروکسل و کوپنهاگ که اواخر هفته پیش رخ دادند به صدا در آمده است. نه اروپا و نه مصر یا الجزایر یا مغرب یا تونس نمی توانند کاری برای شاخه جدید جرثومه های داعش در حیات خلوت خود انجام دهند.
اگر ایالات متحده و رئیس جمهوری آن، باراک اوباما دائما تردید دارند که با نیروی نظامی به لیبی باز گردند و نسبت به آن رویکرد محافظه کارانه ای دارند، واقعیت برای اروپایی ها و ارتش مصر که در واکنش به حملات داعش لیبی را بمباران کرد، تفاوت دارد همان طور که دیدیم ایتالیا تلویحا صحبت از تحرکات نظامی کرد. اما واشنگتن فورا خواستار راه حل سیاسی شد و از قاهره خواست که از هر گونه تحرک نظامی خودداری کند، و تلویحا اعتراف به کاهش نفوذ خود کرد و گفت که تنها به سازمان ملل اتکا دارد. یکی از مسئولان امریکایی این اشکال را وارد کرد که حمایت مالی و تسلیحاتی یکی از کشورهای منطقه از گروه های شبه نظامی لیبیایی امروزه راه را برای داعش باز کرده است، و می گوید که «این امر باعث پیچیده تر شدن بحران شد و ما این مساله را به این کشورها ابلاغ کردیم.»
تنها استفاده از نیروی نظامی و حملات هوایی نمی تواند لیبی را نجات دهد، چرا که کشور در حال فروپاشی در میانه کش مکش میان دو دولت و دو مجلس نمایندگان و تندروی های دولت ملی در طرابلس که در تابستان گذشته انجام داد، گرفتار شده و دریچه را برای فعالیت های تروریستی علیه شهروندان و روزنامه نگاران و هیئت های دیپلماتیک و هتل ها که کار را به اعدام شهروندان مصری رساند، گشود.
این چند دستگی داخلی در لیبی باعث می شود که کشور به شرق و غرب تقسیم شود، به ویژه در صورتی که نتواند به دولت وحدت ملی برسد و آشتی ای میان سازمان های درگیر به وجود آید. این کشور با این استراتژی نظامی مورد حمایت خارجی و منطقه ای برای داعش تنها می تواند در میان مدت موثر باشد، و الا تنها راه نجات کشور این است که همچنان پایبند به حفظ دولت مرکزی بماند.
لیبی ثروتمندترین کشور نفتی در قاره آفریقا و جزء 10 کشور ثروتمند دنیا، امروزه از ایجاد یک ارتش باکفایت برای غلبه بر گروه های شبه نظامی و افراد مسلح مورد حمایت خارج ناتوان است. این واقعیتی است که در صورتی که جامعه جهانی و کشورهای منطقه ای آن را درک نکنند و در ایجاد دولت فراگیر و نقشه راه ملی برای آن کمک نکنند، سواحل جنوبی دریای مدیترانه به کنترل داعش در خواهد آمد و صفحه ای برای لیبی گشوده خواهد شد که در هفت ساله اخیر کاملا با آن آشنا هستیم.
منبع: الحیات / تحریریه دیپلماسی ایرانی/