- میراث پیچیده ملک عبدالله:
ملک عبدالله در عربستان ، علاوه بر افزایش نقش شورای بیعت در تصمیم گیری های راهبردی، برخی اصلاحاتی را نیز انجام داده بود. ذکر این نکته ضروری است که انجام همین اصلاحات جزیی نیز با مخالفتهای گسترده جریان محافظه کار دربار سعودی مواجه بود. وی اما در مورد حقوق زنان ، شلاق زدن در ملا عام و سایر سیاست های ضد حقوق بشری نیز کماکان راه پادشاهان قبلی را در پیش گرفت.
ملک عبداالله در خارج از عربستان اما میراثی جز خشونت و خونریزی از خود به جای نگذاشت. جنگ و بحران در غرب آسیا و حتی مرزهای عربستان سعودی (بحرین و یمن) و سیاست خارجی بی نظم و انفعالی در اکثر موارد، میراث این پادشاه فرتوت 91 ساله بود. وی در سال 2005 رسما بعد از برادر ناتنی خود ملک فهد حاکم حجاز شد. اما عملا از سال 1996 و بعد از سکته مغزی فهد که وی را عملا ناتوان کرده بود ، عهده دار اصلی اداره شبه جزیره گشته بود.
کشوری با اعتراض های مدنی بسیار، تظاهرات ضد حکومتی در شرق ( مناطق شیعه نشین ) و درگیر در اکثر نقاط غرب آسیا با دیگر قطب منطقه یعنی ایران ، عربستانی بود که عبدالله از خود برای سلمان بیمار به ارث گذاشت. او وارث حاکمیتی مطلق و تمامیت خواه ، موسس نوسازی اجتماعی کاملا محتاطانه و اولویت عیان راه و رسم تکفیری – سلفی در زندگی اجتماعی بود.
مقامات غربی به خوبی میدانند که عربستان با وضع کنونی و ریخت شناسی فعلی قدرت به ساحل امن خود نخواهد رسید. اداره کامل کشور، از بالا به پایین توسط وی و شاهزادگان، مردم را در بلند مدت ناراضی کرده است. مخالفان وی اعتقاد دارند او با انجام برخی اصلاحات (نظیر اعطای حق رای به زنان، آموزش بیشتر آنان در مدارس و دانشگاهها، بهبود نسبی اشتغال زنان) راه را برای توقعات بیشتر مردم عربستان هموار کرده است و لذا کار برای ملک سلمان فرتوت دشوار خواهد بود.
حکومت عبدالله، رهبر افراط گرایانی است که سرتاسر غرب آسیا به آتش کشیده‌اند و هیچگونه مخالفتی را تاب تحمل ندارند.جالب آنجاست که این شورشیان تکفیری به رهبر خود نیز وفا نکرده اند و اعلام کرده اند باید به عربستان نیز حمله کرد.
در عرصه خارجی ، اما همان توفیقات اندک داخلی نیز نصیب حاکم حجاز نشد. بعد از 4 سال سرمایه گذاری در سوریه برای بر اندازی بشار اسد و نظام وی، او کماکان رئیس جمهور سوریه است و با کمک متحدان منطقه ای و بین المللی خود، سیطره اش را بر سوریه افزایش می دهد، داعش را عقب می راند و با قدرت از پایان بحران در سال 2015 سخن می گوید.
کشتار 200 هزار نفر در جنگ سوریه ، نتیجه عیان سیاست های غلط حاکمان حجاز بود که البته با پایداری جریان مقاومت به رهبری ایران ، اهدف عبدالله محقق نشد. وی قافیه را در یمن و عراق و لبنان به ایران باخته است و حال این باخت سنگین را برای شاه بیمار جدید به ارث گذاشته است.
در بحرین با اعزام نیرو و اشغال این کشور حکومت دیکتاتوری آل خلیفه را در قدرت حفظ کرده است ، اما تظاهرات هر روزه مردم ، یقینا نتیجه خواهد داد. عربستان در مقابله با ایران دارنده انرژی اتمی صلح آمیز نیز موفق نبود. تحریک و تطمیع و تشویق و حتی تهدید کشورهای غربی به تشدید رژیم تحریم ها علیه ایران و حتی حمله نظامی همه جانبه نیز نتیجه نداد. نه ایران از مواضع منطق خود عقب نشست و نه حمله ای به ایران صورت گرفت.
مقامات غربی خوب می دانند پاسخ ایران به حمله چه خواهد بود در حالی که در عربستان به دلیل سن بالای حکام و فرتوت بودن آنان ، توانایی تمییز دادن ایران از مالی و سومالی نیست. ایران با قدرت به حمله پاسخ می دهد و با حمله « بزن در رویی» مانند تجاوز برخورد می کند و متجاوز را تنبیه می کند.سعودی ها ظاهرا 8 سال جنگ ایران و عراق را فراموش کرده اند.
حکام حجاز علی رغم رقص شمشیر با آمریکایی ها ، نتوانستند مقاومت در فلسطین و لبنان را نابود کنند ، آرزوی صلح ( بخوانید سازش) میان اعراب و فلسطین هر چند هنوز در ذهن سلمان و مقرن وجود دارد ، اما آنها به نیکی می دانند که فهد و عبدالله با همین آرزوی محقق نشده در گذشتند.حزب الله و حماس روز به روز با موشکهای ایرانی قدرتمند تر شدند و اسرائیل و آمریکا هم کاری از پیش نبردند.
در بین خود اعراب سنی خلیج فارس نیز اختلاف وجود دارد.قطر بلند پروازانه ، دیگر عربستان را به عنوان برادر بزرگتر خویش قبول ندارد و سعی دارد سیاست های مستقل دنبال کند.ترکیه بر سر اخوان المسلین در مصر با سعودی ها اختلافات جدی دارد و این چنین است که باید نتیجه گرفت عبدالله میراثی بر جای گذاشته است که در نهایت به فروپاشی کشوری منجر خواهد شد که قانون اساسی ندارد، و تنها کشوری در جهان است که نام یک خاندان ، نام رسمی یک کشور است.
"توماس لیپن" روزنامه نگار مشهور غربی ، در گزارش تاریخی خود برای لوبلاگ به درستی اشاره کرده است که ملک عبدالله نه یک اصلاح طلب بود و نه یک سیاستمدار حرفه ای.(منبع شماره2 ).
- آینده طوفانی حجاز و نبرد قدرت در دربار سعودی؛ هراس غرب
عدم ثبات در دربار سعودی، به منزله از دست رفتن متحدی کلیدی برای آمریکا است. تاثیر فروپاشی سعودی بر قیمت نفت و بر ائتلاف به اصطلاح مبارزه با داعش، یکی از نگرانی های کلیدی غرب است.همکاری عربستان با آمریکا در زمینه قیمت نفت ، با وجود ثبات ولو به قیمت خشونت در عربستان ممکن است و اگر حجاز درگیر ناآرامی شود، طبعا بر قیمت نفت هم تاثیر گذار خواهد بود.
مساله بعدی مهم در ساختار قدرت در ریاض ، جنگ قدرت بین شاهزادگان است. جناح ملک عبدالله از قدرت خارج شده است و طبیعتا سکوت نخواهد کرد.ولیعهد فعلی هم به دلیل کهولت سن و اصالت یمنی ، شانسی برای پادشاهی ندارد. همه این موارد آینده حجاز را مبهم می کند. سلمان با بحران جدی در مرزهای جنوبی عربستان در یمن نیز مواجه است. سرنگونی دولت فعلی یمن ، به معنای حضور ایران و متحدان جمهوری اسلامی در مرزهای عربستان خواهد بود.
گزارش از بهنام خسروی
منابع:
1. http://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/view/royal-roulette. January 7, 2015
2. http://www.lobelog.com/king-abdullahs-mixed-legacy/
3. http://www.theguardian.com/commentisfree/2015/jan/23/king-abdullah-feminist-christine-lagarde-saudi-arabia-women.
4. Shaikh Nasir Bin Sulaiman al-Omar al-rafida fi bilad al-tawahid (The Rejectionists [i.e the Shiis] in the Land of Monotheism): see http://www.alsunnah.com/rafiadah/1.htm. accessed on 17 February 2001.
5. http://www.hudson.org/policycenters/6-current-trends-in-islamist-ideology
6. http://www.theguardian.com/us-news/2015/jan/25/us-syrian-regime-change-isis-priority
7. http://thehill.com/policy/international/230649-graham-congress-should-have-final-say-on-iran-deal
8. http://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/view/time-to-take-it-to-iran
9. http://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/view/royal-roulette: The West should be bracing for a stormy succession battle in the House of Saud. January 7, 2015.
10. http://www.cfr.org/middle-east-and-north-africa/saudi-arabia-threat-isis-only-grow/p36026
11. http://www.brookings.edu/research/opinions/2015/01/23-next-king-saudi-arabia-salman-family-sheriff-riedel.