به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران؛حسن روحاني بوشهر را به عنوان دوازدهمين مقصد سفرهاي کاروان دولت تدبير و اميد انتخاب کرد.صحبتهای رییس جمهور در جمع مردم بوشهر و هشدار وی به کشورهای مذاکره کننده و عربستان به طور همزمان مورد توجه روزنامه های اصلاح طلب و اصولگرا قرار گرفت .
«
President,s Warning»
روزنامه ابتکار با انتخاب تیتری متفاوت در انعکاس این سخنان نوشت : رئيس‌جمهور که در سفر به بوشهر از نيروگاه اتمي اين شهر هم بازديد کرد، در سخنان خود در ورزشگاه شهيد بهشتي بوشهر تصريح کرد: اولين گامي که برداشتيم اين بود که تحريمي را که بر ضد ملت ايران ظالمانه وضع شده بود و به طور طبيعي در زندگي اقتصادي و اجتماعي مردم تأثيرگذار بود با حمايت مردم و هدايت مقام معظم رهبري بشکنيم و ما اين راه را براي برداشتن کامل تحريم به حول و قوه الهي ادامه خواهيم داد و تمام ملت ايران خواستار پايان تحريم ظالمانه عليه اين ملت هستند.وي گفت: من به همه آنهايي که در اين تحريم ظالمانه قدم گذاشته بودند و امروز نيز ممکن است در اين مسير به فکر قدم گذاشتن باشند، اعلام مي‌کنم که دوران تهديد و تحريم سپري شده است و هر مقدار گروه 1+5 و مذاکره‌کنندگان در برابر ايران راه منطقي و سرعت عمل را در پيش نگيرند، بدانند ضرر خواهند کرد.رئيس‌جمهور با بيان اينکه ما با منطق و استقلال و با حفظ حقوق ملت بزرگ ايران راه مذاکره، هم‌زيستي مسالمت‌آميز با جهان، راه تعقل و راه تعامل سازنده را ادامه خواهيم داد، گفت: به حول و قوه الهي در چارچوب منافع ملي ايران اين مسير و اين راه را پيگيري مي‌کنيم.
ضرر عربستان و کويت از کاهش قيمت نفت بيش از ايران است
روحاني در ادامه سخنان خود با مورد توجه قرار دادن موضوع کاهش بهاي نفت، اظهار کرد: مي‌دانيد مشکل جديدي که پيش روي مردم ايران به خيال خودشان باز کرده‌اند موضوع کاهش قيمت نفت است. اگرچه امروز قيمت نفت نسبت به ماه‌هاي قبل به حدود نصف کاهش پيدا کرده است اما آنهايي که کاهش قيمت نفت را عليه برخي کشورها طراحي کرده‌اند بدانند پشيمان خواهند شد و اين راه براي آنها قابل ادامه نيست. ضمن اينکه اگر ايران از کاهش قيمت نفت ضرر مي‌کند، کشورهاي توليدکننده ديگر همچون عربستان و کويت بيش از ايران ضرر خواهند کرد. وي افزود: آمار و ارقام نشان مي‌دهد که کشور عربستان 80 درصد بودجه سالانه‌اش به فروش نفت وابسته است و 90 درصد صادرات اين کشور مربوط به فروش نفت خام است. همچنين کويت 95 درصد بودجه‌اش به نفت وابسته بوده و حدود 95 درصد صادراتش مربوط به فروش نفت خام است.
در بودجه 93 ايران کمترين وابستگي به نفت وجود دارد
روحاني گفت: اين در حالي است که جمهوري اسلامي ايران از لحاظ بودجه امسال فقط 33 درصد به نفت وابسته است. در دولت يازدهم در سال 93 کمترين وابستگي به نفت در بودجه تقديمي به مجلس شوراي اسلامي مشاهده مي‌شود و به طور کلي 1 درصد بودجه ما وابسته به فروش نفت است. ضمن اينکه راه جبران اين کاهش را پيش‌بيني کرده‌ايم و با کمک نمايندگان مجلس شوراي اسلامي راه‌هاي موردنظر را پيش‌بيني مي‌کنيم. رئيس‌جمهور يادآور شد: از لحاظ صادرات فقط 60 درصد صادرات ما مربوط به نفت است در حالي که بقيه صادرات ما غيرنفتي است و ما امسال به حول و قوه الهي صادرات غيرنفتي را افزايش خواهيم داد. روحاني با بيان اينکه ايران تحت فشار کاهش قيمت قرار نخواهد گرفت، تأکيد کرد: همان‌طور که اين ملت بزرگوار در برابر انواع توطئه‌ها و مشکلات با وحدت و ايستادگي عبور کردند، در برابر اين توطئه هم عبور مي‌کنند و کاهش قيمت نفت براي مدت طولاني نمي‌تواند ادامه پيدا کند.
به رشد اقتصادي بالاي 8 درصد مي‌‌رسيم
رئيس‌جمهور با بيان اينکه در طول يک و نيم سال گذشته گام‌هاي مهم اقتصادي برداشته شده است، افزود: دولت با کمک مردم در طول اين مدت براي ثبات، آرامش اقتصاد، مقاومت اقتصادي، خروج از رکود و حرکت به سمت رونق اقتصادي گام‌هاي مهمي برداشته است. بحمدالله در طول 6 ماهه اول امسال ما داراي 4 درصد رشد نسبت به 6 ماهه سال گذشته هستيم. روحاني همچنين بيان کرد: آمار اخير بخش صنعت کشور نشان مي‌دهد که اقتصاد در بخش صنعت در طول 8 ماهه اول امسال 4درصد رشد دارد. اين نکته مهمي است که کشور بعد از 8 فصل درجا زدن در رکود و رشد منفي، بحمدالله امسال رشد مثبت را آغاز کرده است. ما از رکود خارج شده‌ايم و به سمت رونق حرکت خواهيم کرد. وي تأکيد کرد: ملت بزرگ ايران همچون گذشته براي آرامش در بازار اقتصادي و رونق در زمينه اقتصاد و همچنين رشد حرکت خواهد کرد و اگر تمام کارگاه‌هاي توليدي کشور اعم از بخش خصوصي و دولتي تلاش کنند و هر ماه 1 درصد به توليد خود اضافه کنند و در واقع در ماه بتوانيم 1 درصد توليد را افزايش دهيم رشد اقتصادي ما بالاتر از 8 درصد خواهد بود و اين کار از دست ملت ما به خوبي برمي‌آيد و اين برنامه‌ريزي و همت و تلاش و کوشش مي‌خواهد.
گسترش چتر بيمه بر سر همه مردم ايران
رئيس‌جمهور همچنين اظهار کرد: ما افتخار مي‌کنيم که از ابتداي امسال تاکنون قدم‌هاي بسيار مهمي در زمينه تحول در بخش سلامت برداشته‌ايم و اين گام‌ها را تا رضايت کامل ملت بزرگ ايران به حول و قوه الهي ادامه خواهيم داد. يکي از افتخارات اين دولت سلامت‌محور بودن آن است. وي ادامه داد: همان‌طور که ملت مطلع است شاهد جشن بيمه همگاني بوديم و ملت بزرگ ايران و جمهوري اسلامي بعد از ساليان دراز به يکي از آرزوهاي خود يعني اينکه امروز تمام ايرانيان عزيز داراي دفترچه بيمه درماني هستند و بيمه چترش را بر سراسر مردم اين سرزمين گسترش داده، دست يافته است. روحاني در ادامه سخنانش تصريح کرد: بيمه درماني همگاني يکي از قول‌هايي بود که در تبليغات انتخاباتي به مردم داده شده بود.
منطقه آزاد تجاري بوشهر به تصويب دولت رسيد
روحاني در ادامه علاوه بر اينکه بوشهر را سرزمين توليد برق اتمي و مرکز توليد انرژي کشورمان خواند، گفت: ما به بوشهر، بندرگاه بوشهر، مردم بوشهر و استعداد اين مردم همچنين عسلويه و خارک و جاي جاي اين سرزمين به عنوان سرزمين توسعه و حرکت افتخار مي‌کنيم. رئيس‌جمهور در ادامه گفت: دولت منطقه آزاد تجاري بوشهر را به تصويب رسانده است. وي اظهار کرد: در اين سفر تصميم گرفته شد و دولت منطقه آزاد تجاري بوشهر را به تصويب رساند که به زودي لايحه آن تقديم مجلس شوراي اسلامي خواهد شد. منطقه آزاد تجاري بوشهر موجب رونق کل استان بوشهر مي‌شود. همچنين بندرگاه اين شهرستان که دروازه توسعه استان است با طرح‌هايي که دولت يازدهم دارد به دو برابر ظرفيت فعلي توسعه خواهد يافت. ايجاد جاده جديد خروجي براي شهر بوشهر، تکميل فاضلاب شهر بوشهر، جاده‌هاي استان بوشهر همچون تکميل باند دوم جاده برازجان، گناوه و باند گناوه ديلم، 5 طرح وزارت نفت براي استان بوشهر، اهداي تسهيلات 130 ميليارد تومان براي سرمايه در گردش و 330 ميليارد تومان براي تکميل طرح‌ها در بخش صنعت از سوي بانک‌ها و در نظر گرفتن دو نقطه براي ساخت دهکده توريستي از جمله برنامه‌هاي دولت يازدهم براي بوشهر است. رئيس‌جمهور با بيان اينکه در اين سفر استاني مجموعا 11 پروژه مهم تصويب و اعلام مي‌شود، اظهار کرد: اين يازده پروژه با اعتبار 603 ميليارد تومان مورد تصويب دولت است.
ساخت دو نيروگاه اتمي جديد در بوشهر
روحاني در اين سفر از نيروگاه اتمي بوشهر نيز بازديد کرد. وي پس از اين ديدار در سخناني نيروگاه اتمي بوشهر را مظهر ايستادگي يک ملت دانست و از ساخت دو نيروگاه اتمي ديگر در بوشهر به منظور استفاده از انرژي صلح‌آميز هسته‌اي خبر داد. وي افزود: نيروگاه اتمي بوشهر متفاوت با نيروگاه‌هاي ساير کشورهاي دنياست، زيرا اين نيروگاه مظهر ايستادگي يک ملت است. رئيس‌جمهور ادامه داد: در ابتدا غربي‌ها قرار بود آن را بسازند که عقب‌نشيني کردند و تعهداتشان را زير پا گذاشتند، اما ساخت و بهره‌برداري از اين نيروگاه به دنيا نشان داد که اگر ملتي اراده‌اي براي دستيابي به هدف داشته باشد، در آن مسير گام بر مي‌دارد و بر سر حقوقش ايستادگي خواهد کرد و به هدف خود خواهد رسيد. وي با بيان اينکه جمهوري اسلامي ايران بر استفاده از انرژي‌هاي مختلف و متنوع تأکيد دارد، اظهار کرد: امروز در مساله توليد برق بايد از انرژي هسته‌اي بهره‌مند شد، زيرا از يک سو امکان استفاده از سوخت‌هاي فسيلي بي‌نهايت نيست و از طرف ديگر بايد از انواع فناوري‌هاي روز دنيا استفاده کرد. رئيس شوراي عالي امنيت ملي تصريح کرد: نيروگاه اتمي بوشهر نمونه‌اي است که نشان مي‌دهد ايران تنها به دنبال استفاده صلح‌آميز از انرژي هسته‌اي و توليد برق است. روحاني ادامه داد: کاري که ملت ما شروع کرده براساس تصميمات مجلس شوراي اسلامي و شوراي عالي انرژي است و بر اين اساس بايد بخشي از نياز برق کشور از انرژي هسته‌اي تامين شود. اين کار امروز به ثمر رسيده و ادامه خواهد يافت.
«خط و نشان برای عربستان »
اما روزنامه اصولگرای وطن امروز نیز امروز در رویه ای متفاوت از برخوردهای پیشین این روزنامه ، تصویر روحانی را به عنوان اصلی ترین تصویر روزنامه خود انتخاب کرد و تیتری همسو با ابتکار درباره سخنان رییس جمهور در بوشهر نوشت : «خط و نشان برای عربستان »
ادامه روند نزولی قیمت نفت و تاثیر احتمالی آن بر اقتصاد ایران موضوعی نیست که روزنامه ها بتوانند بی تفاوت از کنار آن بگذرند .
«واکنش اقتصادی به شوک نفتی»
دنیای اقتصاد در این باره نوشت : کاهش قیمت نفت در ماه‌های اخیر علاوه بر آثار منفی درآمدی که
بر اقتصاد‌های وابسته به این ماده دارد از جهت تأثیر‌گذاری بر دیگر
متغیرهای اقتصادی نیز دارای اهمیت است. قیمت نفت در بازارهای جهانی در
ماه‌های اخیر کاهش قابل توجهی را تجربه کرده و هم اکنون در محدوده ۴۵دلار
برای هر بشکه قرار گرفته و این موضوع آثار متفاوتی را بر اقتصاد کشورهای
تولیدکننده نفت گذاشته است. اقتصاد ایران به واسطه دارا بودن منابع غنی نفت
و گاز وابستگی شدیدی به درآمدهای نفتی دارد و شوک‌های قیمتی نفت آثار
گسترده‌ای را بر شاخص‌های کلان اقتصادی در ایران می‌گذارد.
هم
اکنون نیز در حالی که قیمت نفت در محدوده ۴۵ دلار قرار گرفته است قیمت نفت
در ایران برای سال آینده حدود ۷۲ دلار برای هر بشکه پیش‌بینی شده که این
موضوع نشان‌دهنده اختلاف حدود ۲۷ دلاری قیمت فعلی و قیمت پیش‌بینی شده برای
سال آینده در مقطع کنونی است. این اختلاف قیمت از دو کانال اقتصاد ایران
را تهدید می‌کند. نخستین موضوع احتمال کسری بودجه و عدم تحقق درآمدهای
پیش‌بینی شده دولت در صورت عدم افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی است. این
موضوع در نهایت می‌تواند به عدم تحقق بودجه پروژه‌های عمرانی و هزینه آن
در بودجه جاری کشور شود. موضوع دومی که اقتصاد ایران را تهدید می‌کند
آثار کاهش قیمت نفت روی شاخص‌های کلان اقتصادی همچون نرخ تورم، نرخ ارز،
تولید ناخالص داخلی و تراز تجاری کشور است که تجربه شوک‌های نفتی در
سال‌های گذشته نشان می‌دهد که این شاخص‌ها در ایران به دلیل وابستگی شدید
تغییرات گسترده‌ای را داشته‌اند.
بررسی‌های دنیای اقتصاد با
استفاده از نتایج سه پژوهش نشان می‌دهد در دورانی که قیمت نفت با شوک معکوس
قیمتی روبه‌رو می‌شود ۴ متغیردر اقتصاد ایران می‌تواند با چالش روبه‌رو
شود. نوسان ارزی، رشد نرخ تورم، کاهش رشد اقتصادی و تغییرات در حجم واردات و
خدمات ۴ منطقه خطرپذیر اقتصاد ایران هستند. کاهش حجم واردات از آن جهت
می‌تواند تهدید باشد که برخی بررسی‌های رسمی نشان می‌دهد وابستگی تولید به
واردات در دهه ۸۰، ۹/۱ برابر شده است؛ بنابراین کاهش واردات در حوزه
کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای می‌تواند آثار منفی خود را به بخش تولید
انتقال دهد. این گزارش با استفاده از داده‌های سه پژوهش «تکانه‌های نفتی و
اثرات پویای آن بر متغیرهای کلان اقتصاد»، «تأثیر شوک‌های نفتی و تاکید بر
اثرات نامتقارن آن بر رشد اقتصادی ایران طی سال‌های ۱۳۸۷-۱۳۵۰» و «اثرات
اقتصادی شوک‌های قیمتی نفت و مواد غذایی بر متغیرهای اقتصاد کلان ایران»
تنظیم شده است.
نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که شوک‌های قیمتی
نفت در بازه‌های زمانی مختلف تأثیر گسترده‌ای بر شاخص اقتصاد کلان اقتصادی
داشته است. بر همین اساس اقتصاد کشورهای صادر‌کننده نفت همواره با تهدید
جدی به‌نام نوسان قیمت نفت و تأثیرات منفی آن روی بخش‌های مختلف اقتصادی
همچون درآمدهای ارزی، واردات، شاخص قیمت‌ها و رشد اقتصادی مواجه هستند. از
این نوسانات به عنوان اصلیترین منبع نوسان‌های اقتصادی کشورهای تولیدکننده
نفت یاد می‌شود. شوک نفتی اخیر در حالی رخ داده که در گذشته در سال‌های
۱۹۷۰ تا ۱۹۷۴ همزمان با جنگ و تحریم نفت اعراب، سال‌های ۱۹۷۸ تا ۱۹۸۹
همزمان با تحولات سیاسی در ایران، در سال‌های ۱۹۹۰ تا ۱۹۸۷ همزمان با شکست
اوپک در کنترل قیمت‌ها، ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۷ همزمان با بحران اقتصادی در جنوب شرقی
آسیا و در سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۸ همزمان با بحران مالی آمریکا چنین اتفاقی
تکرار شده است و اقتصاد کشورهای تولیدکننده نفت را با مشکلات فراوانی
مواجه کرد. دنیای اقتصاد با تمرکز بر تجربه شوک‌های منفی در قیمت نفت به
بررسی ابعاد آن بر اقتصاد ایران پرداخته است و در کنار آن نحوه واکنش سه
کشور عربستان، اندونزی و کویت را منعکس کرده است.
آینده عربستان سعودی و رابطه این روزهای این کشور با ایران از زوایای متفاوت مورد توجه روزنامه‌ها قرار گرفته است.
«عربستان سرزمین بی‌قانون»
وطن امروز در این باره نوشت : عربستان سعودی به دلیل تمامیت‌خواهی همه‌جانبه در عرصه‌هایی که
شرحش رفت به کانون اعتراضات خفته بدل شده و این آینده ثبات این کشور را با
ابهام زیادی مواجه می‌کند. بسیاری از نظریه‌پردازان و مطلعان از شرایط این
کشور معتقدند عربستان‌سعودی متلاشی خواهد شد و مناطق جنوبی، شمالی، غربی و
مرکزی از محور ریاض جدا می‌شوند و بار دیگر ما شاهد به قدرت رسیدن طوایف و
مذاهب مختلف در حجاز خواهیم بود.
البته باید توجه کرد که الزامی
ندارد این تجزیه مطابق خواست آمریکایی‌ها اتفاق بیفتد چون حداقل از سال
۲۰۰۷، طرح تجزیه کشورهایی مثل مصر و عربستان بر خلاف دیگر کشورهای
خاورمیانه از دستور کار آمریکایی‌ها خارج شده و حتی با شدت با تجزیه
عربستان‌سعودی مقابله می‌کنند، چراکه ۵ پاره شدن این کشور منافع متمرکز
واشنگتن را تهدید می‌کند. آمریکا ترجیح می‌دهد همین قلمروی کنونی را
به‌واسطه یک حاکمیت وابسته در اختیار داشته باشد تا اینکه با چند طرف سرکش
چانه بزند. لذا در حال حاضر ثبات عربستان بر پایه روابط کنونی حاکمان ریاض
با غرب اهمیتی ویژه برای آمریکا دارد. به همین جهت اگر در عربستان اتفاقی
منجر به تجزیه رخ دهد ربطی به آمریکا نخواهد داشت بلکه مبتنی بر واقعیت‌های
اجتماعی است؛ واقعیت‌هایی که چندان به مذاق غرب خوش نمی‌آید.
البته
این به معنای استقبال ما از تجزیه این کشور نیست و در حقیقت جمهوری اسلامی
که خواهان ثبات منطقه و مخالف جدی درگیری‌های کور در کشورهای همسایه است،
از طرح تجزیه عربستان و شورش‌های قومی حمایت نمی‌کند اما متأسفانه به‌رغم
اینکه در منطقه ظرفیت‌هایی در جهت حمایت از وحدت عربستان وجود دارد و تهران
نیز به آن علاقه نشان می‌دهد، رژیم سعودی با برخورد غلط خود این کشور را
به سمت درگیری‌های طایفه‌ای سوق می‌دهد و هشدارهای دلسوزانه ما را نادیده
می‌گیرد.
این نکته را هم باید مدنظر داشت که شکل‌گیری شورش‌های
قومی در عربستان ارتباط حتمی با مرگ پادشاه کنونی ندارد و ممکن است با مرگ
ملک عبدالله، نظام سعودی تا مدتی سرپا بماند و شاهزادگان کماکان قدرت را در
اختیار داشته باشند یا غربی‌ها اصلاحاتی را در ظاهر به قصد کاستن از
اعتراضات و شورش‌ها در حاکمیت اعمال کنند اما بعید است در بلندمدت یکپارچگی
عربستان‌سعودی بدین شکل باقی بماند. وضع داخلی آنقدر خراب است که به نظر
نمی‌رسد غربی‌ها بتوانند مدت زیادی به حفظ یکپارچگی نظام فعلی سعودی
بپردازند.
هرچند شخصا شایعات موجود مبنی بر همدستی آل‌سعود یا بخشی
از آن با داعش درباره حمله احتمالی به عربستان را باور نمی‌کنم منتها این
نکته حائز اهمیت است که وضع داخلی عربستان ظرفیت‌هایی دارد که ممکن است
داعش به دنبال بهره‌برداری از آنها باشد. مثلا خبرهایی داشتیم از اینکه
ابوبکر البغدادی با رئیس قبیله «عُتَیبه» دیدار داشته و حتی قول حمایت از
حکومت او در عربستان در صورت سقوط آل‌سعود را داده است یا اینکه دست کم
داعش با رهبر «عُتَیبه» بیعت کرده تا از اقدامات این قبیله برای به دست
گرفتن قدرت در عربستان حمایت کند. این مسأله نشان دهنده تلاش داعش برای
رخنه به شکاف‌های عربستان‌سعودی است که می‌تواند نقطه آغاز درگیری‌های
طایفه‌ای در این کشور باشد چرا که «عُتَیبه» قبیله‌ای بسیار بزرگ است که
دامنه نفوذ آن از مناطق مرکزی و مکه و مدینه تا حتی جنوب عراق می‌رسد. اگر
این خبر واقعیت داشته باشد نشان می‌دهد خطرات بسیار بزرگی هم سرزمین و هم
مردم عربستان را تهدید می‌کند. باید ابراز امیدواری کنیم که درگیری‌های
قومی، مردم این کشور را در یک دالان تاریک فرو نبرد چون برای هیچ‌یک از
اقوام بویژه شیعیان منافعی دربر نخواهد داشت. بروز چنین اتفاقی می‌تواند
عربستان را همانند لیبی دچار خشونت و هرج و مرج گسترده کند که تنها دشمنان
از آن سود می‌برند. در مقابل آرزو داریم اقوام مختلف حول محور استقلال و
منافع ملی خود به وحدت برسند.
«چراغ‌های رابطه تاریک است؛ ریاض ٨ماه است در تهران سفیر ندارد»
شرق نیز به این موضوع پرداخته و می نوسید : رابطه دیپلماتیک تهران ـ ریاض مدت‌هاست که در حد اظهارنظر
دیپلماتیک خلاصه شده است. اگرچه همه بر بهبود رابطه تاکید می‌کنند اما در
همین حال تنش‌های بسیاری هم بر راه باریک رابطه آوار می‌شود؛ از تلاش برای
کاهش قیمت نفت تا دعوت بی‌سرانجام و... و حالا نداشتن سفیر در تهران.
پیگیری‌های خبرنگار «شرق» نشان می‌دهد، از آن زمان که عربستان از وزیرخارجه
ایران برای حضور در کنفرانس همکاری‌های اسلامی دعوت کرده بود، این کشور
در تهران سفیر ندارد. حدود هشت‌ماه پیش بوده که «عبدالرحمان
بن‌غرمان‌الشهری»، آخرین سفیر عربستان در ایران، تهران را ترک کرده و
تاکنون به محل ماموریت خود بازنگشته است. عمدتا کمتر خبری از سفارت عربستان
در تهران منتشر می‌شود و رویه این سفارت در تهران فعالیت در بی‌خبری است.
حتی در یکی از آخرین درگیری‌های این سفارتخانه در تهران، یعنی ماجرای تصادف
دیپلمات عربستانی با یک شهروند ایرانی نیز، سفیر یا کارکنان این سفارت،
حاضر به گفت‌وگو با هیچ رسانه‌ای نشدند. از همین‌رو هیچ اظهارنظری در این
مورد از آنها منتشر نشد.
«عبدالرحمن بن‌غرمان‌الشهری»، آخرین
سفیر ریاض در تهران، اواخر بهمن سال٩٢ منصوب شد و در مراسمی استوارنامه خود
را به محمد جواد ظریف، وزیرخارجه ایران تقدیم کرد. محمد جواد ظریف در این
دیدار طبق روال معمول اظهارنظرهای دیپلماتیک به اهتمام دولت جدید در توسعه و
گسترش روابط با همه کشورهای همسایه و مسلمان به‌ویژه عربستان‌سعودی،
پرداخته بود. سفیر جدید در آن‌زمان هم ابراز امیدواری کرد با عزم و اراده
حکیمانه رهبران دوکشور، شاهد روابط خوب و متین بین دوکشور همسایه و مسلمان
باشیم. او در دیدار با حسین امیرعبداللهیان، معاون عربی وزارت خارجه که
فروردین٩٣ انجام شد نیز گفته بود که «پادشاه ما نگاه مثبتی به روابط با
ایران دارد». اما هیچ‌یک از این اظهارنظرهای دیپلماتیک و حتی نوکردن سفیر
نتوانست زخم دیرسال رابطه دوکشور قدرتمند منطقه را بهبود بخشد.
سفیر
جدید، اردیبهشت‌ماه به دیدار اکبر هاشمی‌رفسنجانی رفته بود؛ فردی که برخی
معتقدند می‌تواند می‌انجی‌سنتی بهبود رابطه دوکشور باشد؛ اگرچه در دوران
ریاست‌جمهوری‌اش یکی از برهه‌های سخت رابطه دوکشور رقم خورده است. تصاویری
که از این دیدار منتشر شد، سفیر عربستان را در حالی نشان می‌داد که پیشانی
هاشمی‌رفسنجانی را می‌بوسید. مصافحه‌ای که دست‌کم به مذاق مقامات عربستان
خوش نیامد. یک‌ماهی بعد از این مصافحه بود که سفیر عربستان به ریاض
فراخوانده شد و برخی مقامات آگاه علت فراخوانی سفیر را همین بوسه اعلام
کردند. چه آنکه در همان زمان هشتک‌هایی (برچسب) در بین کاربران عربی
توییتر علیه این مصافحه آغاز شد. از آن‌زمان تاکنون ریاض در تهران سفیر
ندارد و اگر داشتن سفیر را ابتدایی‌ترین گام رابطه دیپلماتیک بدانیم، اکنون
رابطه دوکشور در این سطح قرار دارد.
جواد ظریف زمانی‌که سکان
وزارت خارجه را به‌دست گرفت، از بهبود رابطه با کشورها به‌ویژه همسایگان
سخن گفت. اگرچه در این بین مشغولیت مذاکرات هسته‌ای آنقدر بود که عمده وقت
او در سفرهای مرتبط با مذاکرات هسته‌ای و دیدارهای مرتبط با آن گذشت. البته
نمی‌توان نادیده گرفت که نتیجه مذاکرات هسته‌ای به‌نوعی روی رابطه ایران و
کشورهای منطقه نیز تأثیرگذار بود. با این‌حال ظریف تلاش‌هایی برای بهبود
رابطه با کشورهای منطقه نیز کرد، او عراق را به‌عنوان اولین مقصد سفر
منطقه‌ای خود قرار داد و بعد سفری منطقه‌ای به امارات و کویت داشت که قرار
بود عربستان هم در فهرست آن‌مقصد‌ها باشد اما این سفر انجام نشد. بعد‌ها
منابع آگاه به «شرق» گفتند که عربستان آماده پذیرش وزیر خارجه ایران نبود و
حتی گفته شده که میزبان در مرخصی است. همه این بهانه‌ها موجب شد تحول
دیپلماتیک برای بهبود روابط در آن مقطع رخ ندهد. همان‌طور که اردیبهشت هم
جرقه‌ای زده شد اما به بار نشست.
عربستان از وزیر خارجه ایران برای
حضور در کنفرانس همکاری‌های اسلامی دعوت کرد اما ظریف به‌دلیل همزمانی
کنفرانس با مذاکره هسته‌ای که باید همزمان در وین برگزار می‌شد، اعلام کرد
که نمی‌تواند به ریاض برود. البته سعودالفیصل، وزیر خارجه عربستان‌سعودی
همان زمان گفته بود که «آماده استقبال و میزبانی از ظریف در هر زمانی است
که وی آن را مناسب بداند». همچنین «عربستان سعودی آماده گفت‌وگو با ایران
است». البته این دو در حاشیه مجمع عمومی سازمان‌ملل با یکدیگر دیداری
داشتند و در نشست خبری بعد از آن هم حرف‌های مثبتی زدند. اما سعودالفیصل
اندکی بعد در یک مصاحبه حرف‌های تندی علیه تهران زد که موجب شد دوباره
رابطه دوکشور به کما برود.
کاهش قیمت نفت گره‌ای بوده بر گره‌های پیشین. آن‌هم در رابطه دو کشوری که بخش عظیمی از بودجه‌شان به فروش نفت وابسته است.
ایران
که در سال‌های گذشته به دلیل تحریمهای نفتی مجبور به کاهش فروش نفت شده
تمایلی به کاهش دوباره بشکه‌های در صف فروش ایستاده، ندارد و در مقابل،
عربستان هم تمایلی برای همراهی با ایران از خود نشان نداد. در این شرایط
بود که اجلاس اوپک تنها چندروز بعد از آخرین دور مذاکره در وین در نوامبر
گذشته، (آذرماه) برگی دیگر از همراهی‌نکردن دوکشور را ثبت کرد. عربستان با
ایران همراهی نکرد و قیمت نفت که در سال‌های قبل از پله‌های قیمت بالا
رفته‌بود، به یکباره سقوط کرد. همان زمان علی‌النعیمی، وزیر نفت عربستان
سعودی در مصاحبه‌ای گفت که تولید‌کنندگان عضو اوپک در نظر ندارند سطح تولید
خود را کاهش دهند ولو اینکه بهای جهانی نفت به بشکه‌ای ٢٠دلار هم تنزل
کند. در همین شرایط حسین امیرعبداللهیان، معاون عربی و آفریقایی وزارت امور
خارجه ایران، در گفت‌وگو با «رویترز» سکوت عربستان در واکنش به روند سقوط
قیمت نفت را اشتباهی استراتژیک دانست و خواستار مداخله پادشاه عربستان در
جلوگیری از کاهش بیشتر قیمت جهانی نفت شد. درحالی‌که عده‌ای معتقدند این
کاهش قیمت نفت می‌تواند بر منافع عربستان نیز تأثیر منفی بگذارد اما این
اتفاق هنوز موجب نشده که عربستان تغییری در عملکرد خود ایجاد کند. برخی نیز
در این بین از فشار آمریکا در جریان قیمت نفت پرده برمی‌دارند.
با
همه آنچه وصفش در بالا آمد باید مذاکره هسته‌ای ایران و اعضای ١+۵ را هم
اضافه کرد؛ مذاکره‌ای که آذر سال گذشته، منجر به توافقی موقت بین ایران و
جهان شد که در مقابل پذیرش محدودیت‌هایی در برنامه هسته‌ای ایران از تحریم
جدید علیه تهران پیشگیری می‌کرد. جهان و به‌ویژه کشورهای عرب منطقه که در
همه این سال‌ها از انزوای ایران سود برده‌اند، تمایل چندانی به باز شدن
درهای اقتصاد ایران روی جهان ندارند. همان‌گونه که در تمام یک‌سال گذشته
تهدید‌ها علیه تهران و برنامه هسته‌ای‌اش توسط اغلب اعضای شورای همکاری‌های
خلیج‌فارس دنبال شده‌است. اگرچه رهبر ارکستر سازهای مخالف، عربستان است
اما دیگر اعضای شورای همکاری خلیج فارس نیز به‌خوبی رهبر ارکستر را همراهی
می‌کنند. علاوه بر این، نباید سفر وزیر خارجه عربستان در حین مذاکرات
هسته‌ای در نوامبر٢٠١۴ (آذرماه)، به وین را از یاد برد. این سفر موجب شد
حتی جان کری، وزیر خارجه آمریکا برای دیدار با سعودالفیصل به فرودگاه وین
برود. برخی گمانه‌ها می‌گوید مذاکره روبه‌پیشرفت و توافق در وین با سفر
وزیرخارجه عربستان به وین از دست رفت و به تمدید دوباره کشید. رابطه با
عربستان برای تهران اهمیت دارد، همان‌گونه که این کشور می‌تواند منافع
تهران در منطقه را تضعیف کند.