به گزارش
گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران، دیدن شخصیت‌های واقعی روی پرده سینما همیشه جذاب بوده است و درهمین ارتباط تماشای بازیگران بزرگ و شناخته شده در نقش افرادی مهم و برجسته از آن هم جذاب‌تر. بازیگرانی که با جان بخشی دوباره به این شخصیت‌ها در بیشتر مواقع با تحسین و تمجید تماشاگران، کارشناسان سینما و داوران رقابت‌های معتبر هم مواجه شده‌اند و گاهی جوایز معتبر سینمایی همچون اسکار را هم به خانه برده‌اند. نمونه های پیش رو فقط برخی از مهم ترین فیلم ها و بازی های زندگینامه ای را دربرمی گیرد و می دانیم که با مرور اینها مثال های شاخص دیگری را هم به یاد خواهید آورد.
گاندی (ریچارد آتن بورو / 1982)
بازیگران: بن کینگزلی (گاندی)، مارتین شین، کندیس برگن، جان گیلگاد. اثر زندگینامه ای مهاتما گاندی، رهبر فقید جنبش مقاومت هند مقابل استعمار بریتانیا چنان گرم و خوش ساخت بود که بلافاصله پس از ساخت و اکران جایگاه شایسته ای در میان فیلم های شرح حال گونه پیدا کرد .ساخت این فیلم بزرگ و پرهزینه یک سال به طول انجامید و زحمات صورت گرفته در ساخت آن با دریافت هشت جایزه اسکار از جمله بهترین فیلم، بهترین کارگردانی و بهترین بازیگر مرد (بن کینگزلی) به بار نشست .یکی از موارد جالب درباره این فیلم که در کتاب رکوردهای گینس هم ثبت شده، حضور 330 هزار سیاهی لشکر در سکانس تشییع جنازه گاندی است که امری بی سابقه محسوب می شود .از دیگر نکته های قابل اشاره این فیلم حضور راوی شانکار، آهنگساز بزرگ و فقید و نوازنده سیتار به عنوان سازنده موسیقی آن است.
1492: فتح بهشت (رایدلی اسکات / 1992)
بازیگران: ژرار دپاردیو (کریستف کلمب)، آرماند آسانته، سیگورنی ویور، فرناندو ری. چندی پیش خبری بامزه در یکی از خبرگزاری ها منتشر شده بود، مبنی براینکه کشف قاره آمریکا توسط کریستف کلمب اتفاق نیفتاده، بلکه کاشف این قاره یک چینی مسلمانِ ایرانی الاصل به نام ژنگ هه یا حاج محمود شمس بوده است .هرچند هرازگاهی ادعاهایی درخصوص نادرستی کشف آمریکا توسط کلمب مطرح می شود که قابل بررسی هم است، اما درهرصورت نمی توان منکر وجود این تاجر و دریانورد مشهور اهل جنوای ایتالیا شد. فیلم بزرگ و حماسی اسکات که سرگذشت کریستف کلمب و کشف قاره ای نو به نام آمریکا را روایت می کند، با مشارکت چهار کشور آمریکا، انگلستان، فرانسه و اسپانیا تولید شده و امروز 22 سال پس از ساخت بیش از هر چیز با دو نکته به یاد آورده می شود؛ نقش آفرینی ژرار دپاردیوی فرانسوی و موسیقی جاودانه اوانجلوس اودیسئاس پاپاتاناسیو مشهور به ونجلیس، آهنگساز برجسته یونانی.
شیر صحرا (مصطفی عقاد / 1981)
بازیگران: آنتونی کویین (عمر مختار)، الیور رید، ایرنه پاپاس، راف والونه، جان گیلگاد و راد استایگر . مصطفی عقاد، کارگردان فقید سوریه ای با دو فیلم شاخص و جهانی شناخته می شود که از قضا هر دو نیز به نوعی شرح حال گونه هستند .اولی و مهم ترینش فیلم «رسالت» یا محمد رسول الله که نگاهی به زندگی و بعثت پیامبر اسلام دارد و دیگری «شیر صحرا» که در آن زندگی عمر مختار، رهبر مسلمان جنبش مقاومت مردم لیبی در برابر اشغالگری نظامی ایتالیا در دوران پیش از جنگ جهانی دوم را به تصویر می کشد . او برای هردوی این فیلم ها سراغ بازیگر بزرگ و شناخته شده ای چون آنتونی کویین می رود که آن زمان در اوج شهرت و محبوبیت قرار داشت .شخصیت های حضرت حمزه، عموی حضرت محمد (ص) و عمرمختار امروز به خاطر بازی خوب و استادانه کویین به یاد آورده می شوند و در حافظه جهانیان نقش بسته اند .صحنه اعدام عمرمختار در این فیلم یکی از به یادماندنی ترین تصاویر تاریخ سینماست . موسیقی فیلم را موریس ژار ساخته است که آهنگسازی چند فیلم عظیم تاریخ سینما چون «لارنس عربستان»، «دکتر ژیواگو» و «محمد رسول الله» را در کارنامه دارد .
شور زندگی (وینسنت مینه لی / 1956)
بازیگران: کرک داگلاس (ونسان ونگوگ)، آنتونی کویین، جیمز دونالد، پاملا براون. زندگی ونسان ونگوگ نقاش پرآوازه هلندی چنان پر از فراز و فرودها و اتفاقات جالب و دراماتیک بود که بسیاری از فیلمسازان را برای ساخت فیلم علاقه مند کرد .فیلم «شور زندگی» به کارگردانی وینسنت مینه لی که براساس کتاب زندگینامه ای به همین نام نوشته ایروینگ استون ساخته شد، قطع به یقین مشهورترین فیلمی است که به زندگی این نقاش مشهور پرداخته است . فیلم سعی کرده از سبک نقاشی ونگوگ الهام بگیرد و به همین دلیل بیشتر صحنه های اثر یادآور رنگ بندی های آثار این نقاش است . بازی کرک داگلاس در نقش ونگوگ، بازی کوتاه و چند دقیقه ای آنتونی کویین به نقش پل گوگن، نقاش و مجسمه ساز فرانسوی که به خاطر آن برنده اسکار نقش دوم مرد شد و موسیقی میکلوش روژا، آهنگساز برجسته مجارستانی از نکات قابل اشاره فیلم است . ضمن این که بد نیست اینجا یادی هم از مارتین اسکورسیزی، کارگردان شناخته شده آمریکایی کنیم که در یکی از اپیزودهای فیلم «رویاها» ساخته آکیرا کوروساوا، فیلمساز فقید ژاپنی نقش ونگوگِ هلندی را بازی کرده بود .
آمادئوس (میلوش فورمن / 1984)
بازیگران: تام هالس (ولفگانگ آمادئوس موتزارت)، اف .موری آبراهام و الیزابت بریج . میلوش فورمن کارگردان شناخته شده سینما و خالق فیلم های مشهوری چون «دیوانه از قفس پرید» یکی از بهترین فیلم های زندگینامه ای را به نام خود ثبت کرده است .او با اقتباس از نمایشنامه ای نوشته پیتر شافر با یک تیر دو نشان می زند و زندگی و رقابت دو تن از بزرگ ترین و تاثیرگذارترین آهنگسازان تاریخ یعنی ولفگانگ آمادئوس موتزارت و آنتونیو سالیری را دستمایه ساخت فیلم قرار می دهد . «آمادئوس» اگرچه در برخی بخش ها با واقعیت تاریخی سنخیت ندارد و هنرمندانه ساز خود را می زند، اما بسیار تماشایی و خوش ساخت است . به طوری که علاوه بر دریافت هشت جایزه اسکار و چهار جایزه گلدن گلوب بارها با تشویق و تائید منتقدان و تماشاگران در سراسر جهان مواجه شده است . هرچند بازی هالس به نقش موتزارت جزو نقاط قوت اثر است، اما این آبراهام است که با بازی در نقش سالیری تماشاگر را تسخیر می کند . فورمن یک فیلم مشهور زندگینامه ای دیگر به نام «اشباح گویا» را هم در کارنامه دارد که در آن زندگی نقاش معروف اسپانیایی به نام فرانسیسکو گویا را دستمایه ساخت قرار داد .نقش گویا را در این فیلم خاویر باردم بازی می کند .
«سقوط» (الیور هیرشبیگل / 2004)
بازیگران: برونو گانتز (آدولف هیتلر)، الکساندرا ماریا لارا، کورینا هارفوش، الریش ماتیس . هیتلر به عنوان یکی از مخوف ترین شخصیت های واقعی تاریخ که به خاطر دیدگاه های فاشیستی اش میلیون ها انسان را در زمان جنگ جهانی دوم به کام مرگ فرستاد، بارها و بارها در فیلم و سریال های مختلف مورد بهره برداری قرار گرفت . طبیعی است شخصیتی چون او به دلیل افکار و اعمال غیرانسانی اش همواره مورد نکوهش و شماتت فیلمسازان قرار بگیرد . «سقوط» ساخته تامل برانگیز هیرشبیگل که دو هفته آخر زندگی هیتلر را به تصویر می کشد، ضمن این که واجد همین ویژگی است، درعین حال سعی می کند آن نگاه یکسویه و سراسر سیاه را نداشته باشد و تلاش دارد کمی بیش از دیگر آثار به این دیکتاتور نزدیک شود و حتی به درون او راه یابد . البته فیلم به هیچ وجه قصد تطهیر هیتلر را ندارد و کماکان همچون دیگر دیدگاه ها از سقوط اخلاقی حزب نازی پرده برمی دارد . برونو گانتز با نقش آفرینی تماشایی در این فیلم به یکی از بهترین هیتلرهای سینما شاید حتی برترینشان تبدیل می شود . نام بردن از فیلم هایی درباره هیتلر بدون اشاره به «دیکتاتور بزرگ» شاهکار چارلی چاپلین مثل نوشیدن چای شیرین بدون شکر است . این نابغه کوچک اندام سینما بدون این که صریحا نامی از هیتلر و حزب نازی و کشور آلمان ببرد، با اثری کمدی و فقط با معادل سازی هایی هوشمندانه و بانمک دستگاه دیکتاتوری هیتلر را زیر سوال می برد و به سخره می گیرد .
چ (ابراهیم حاتمی کیا / 1392)
بازیگران: فریبرز عرب نیا (شهید مصطفی چمران)، بابک حمیدیان، سعید راد، مریلا زارعی، امیررضا دلاوری، خسرو شهراز و مهدی سلطانی سروستانی. حاتمی کیا کارگردان شناخته شده عرصه سینمای جبهه و جنگ که مدتی ترجیح داده بود با ساخت فیلم هایی چون «دعوت» و «گزارش یک جشن» دغدغه اجتماعی اش را در گونه های شهری تری پیاده کند، برای بازگشت به فضای هشت سال دفاع مقدس موضوع سخت و شخصیت مشهور و حساسی را انتخاب کرد . «چ» که نامش یادآور یک فیلم زندگینامه ای خارجی به نام «چه» (درباره ارنستو چگوارا، چریک آرژانتینی) است، باوجود دستمایه قرار دادن زندگی شهید چمران که استاد جنگ های چریکی بود، تصویر شاعرانه و عارفانه ای از این شخصیت ارائه می دهد . اگرچه چمرانِ حاتمی کیا که با نظرات موافق و مخالف منتقدان و تماشاگران مواجه شد، فقط قصه دو روز از زندگی شهید چمران را در ماجرای پاوه سال 58 به تصویر می کشد، اما به خاطر تلاش برای نشان دادن جنبه های مختلف شخصیتی این شهید بزرگوار به عنوان فیلمی شرح حال گونه و زندگینامه ای محسوب می شود.
میرزا کوچک خان (امیر قویدل / 1362)
بازیگران: ولی الله مومنی (میرزا کوچک خان)، سیروس قهرمانی، کاظم افرندنیا، عنایت بخشی، شهاب عسگری، بهرام زند، شهروز ملک آرایی و منوچهر اسماعیلی . یونس استادسرایی مشهور به میرزا کوچک خان جنگلی که به عنوان رهبر نهضت جنگل نسبت به نقض استقلال ایران قیام کرد و در این راه جانش را هم از دست داد، به دلیل روند جذاب و پرماجرای زندگی اش در چند مقطع موردتوجه و علاقه فیلمسازان وطنی قرار گرفته است . زنده یاد امیر قویدل، کارگردان شناخته شده کشورمان در سال 62 سراغ شخصیت مبارز و میهن پرست میرزا کوچک خان رفت و یکی از معدود فیلم های زندگینامه ای سینمای ایران را ساخت .یکی از نکات مهم این فیلم ایفای برخی نقش های اصلی فیلم توسط چند تن از بهترین دوبلورها و صداپیشگان همچون منوچهر اسماعیلی، شهروز ملک آرایی و بهرام زند است . ولی الله مومنی هم که دراین فیلم نقش میرزا را بازی می کند، بیشتر به عنوان یک گوینده شناخته می شود . اما در کنار این فیلم باید به سریال مشهور «کوچک جنگلی» ساخته بهروز افخمی هم اشاره کرد که شاید امروز بیشتر از نسخه سینمایی مذکور در خاطره ها مانده باشد؛. اثری که علیرضا مجلل و مهدی هاشمی به ترتیب نقش های میرزا کوچک خان و دکتر حشمت را بازی می کردند . از نکات قابل اشاره این سریال ترانه تیتراژ آن است که توسط ناصر مسعودی خوانده شد .