فعلاً در مقام این نیستیم که بگوییم حق با که بود و آیا اشتباه بیشتر متوجه مسئولان میراث فرهنگی بود یا مسئولان ستاد تدفین. اما آنچه مسلم می‌باشد ازاین‌قرار است که آنچه مورد بازی قرار گرفت، حیثیت شهدا بود و این کشمکش‌ها بر مظلومیت ایشان افزود.
سخنی چند با مسئولان تدفین شهدا
۱- یقیناً تدفین پیکر مطهر شهدای جنگ تحمیلی در اماکن عمومی ازجمله تدابیر مؤثر در ترویج فرهنگ شهادت است و این موضوع نه یک اقدام مختص به ایران بلکه اقدامی عادی در همه کشورهای جهان است که یادمان سربازانی که درراه حفظ وطن کشته‌شده‌اند را در بهترین نقاط شهری قرار می‌دهند تا برای همیشه تاریخ به یادگار بمانند و زمانی که بعد معنوی رزمندگان ایران در جنگ تحمیل بر آن افزوده می‌شود، ارج نهادن به مقام شامخ ایشان نیز دوچندان اهمیت می‌یابد.
۲- درست است که برخی مواضع مسئولان دولتی و یادداشت‌های ایشان در ارگان‌های رسمی دولتی اندکی توهین‌آمیز بود. اما تدفین شهدا در میدان امیر چخماق بااین‌همه حاشیه‌سازی، فی‌نفسه اهانت‌آمیز بود و لازم بود تا قبل از نهایی شدن مکان تدفین، تدابیر لازم اتخاذ می‌شد.
بر همین اساس بود که میراث فرهنگی بیانیه‌ای مفصل تنظیم و منتشر کرد و ضمن ذکر دلایل خود برای ممانعت از تدفین شهدا در میدان امیر چخماق یزد یادآور شد که«هرگونه عواقب فرهنگی و تاریخی و حفاظت از بنای مذکور متوجه کسانی است که برخلاف قوانین مرتبط و تصمیمات مراجع قانونی استان، اقدام به این کارکرده‌اند.»
درهرصورت باید در نظر داشت که رعایت قوانین کشور ازجمله ملزومات هر اقدامی از هر مقام مسئول است و نباید در این مورد به دست کسی بهانه‌ای داد که بتوانند با تمسک به این موضوع به بیانات و اظهارت خودرنگ و بوی فراقانونی بدهند.
قدر مسلم آن است که روح شهدا نیز(آن‌چنان‌که دل اصرارکنندگان رضایت دارد) از این اقدامات که به نام آن‌ها تمام می‌شود، آرامش ندارد و آن‌ها نیز همواره از بی حاشیه بودن و رهایی از هر جنجال و هیاهویی استقبال می‌کردند.
۳- تجربه تدفین پیکر مطهر شهدا در جای‌جای ایران اسلامی به‌تنهایی تجربه‌ای ماندگار است و این موضوع در شهر یزد نیز که دارای بافتی تاریخی و مهم است و حفظ آن پاسداشت یکی از مظاهر تمدن ایرانی اسلامی است، باید با حساسیت‌های بیشتری صورت می‌گرفت.
اگر مکان انتخاب‌شده(میدان امیر چخماق) با حساسیت‌هایی(درست یا نادرست) همراه بود، بر اساس تجربه کسب‌شده انتخاب‌های متعددی وجود داشت و می‌توانست در مکان‌های دیگر مانند بوستان‌ها و پارک‌ها و ... که محل عبور و مرور بیشتری نیز هست قرار گیرد و به‌طور طبیعی از ایجاد این‌همه حاشیه جلوگیری شود.
برای نمونه مکان‌هایی مانند یادمان شهدای گمنام در کلک‌چال، بوستان‌های شهرداری تهران، دانشگاه‌های مهم کشور و... جملگی اثرات مثبت خود را نشان دادند و حساسیت‌های قانونی و اجتماعی نیز در مورد آن‌ها وجود نداشت.ضمن آنکه مکان‌های ذکرشده هم در معرض دید بیشتری هستند و هم جایگاه اجتماعی بعضی از آن‌ها(مانند دانشگاه) به‌خودی‌خود نشان از اهمیت یاد خاطره شهدا برای مردم دارد.
۴- پس‌ازاین همه کشمکش و گفت‌وشنود، ضلع شرقی میدان برای تدفین شهدا در نظر گرفته شد که متأسفانه این انتخاب نیز بر مظلومیت شهدا افزود چراکه این ضلع میدان، قسمتی خالی از سکنه و مهجور به نظر می‌رسد که برای ارج نهادن به مقام شهدا مناسب و درخور نیست.
از طرف دیگر، تدفین شهدا در اضلاع دیگر میدان نیز ممکن بود که بنای اصلی حسینیه آسیب برساند که این موضوع نیز مطلوب نبود و بر انتقال پیکر شهدا به مکان دیگری تأکید می‌کرد.
یک‌سخن مهم با مسئولان دولتی
امیدواریم که حساسیت آن‌ها نسبت به حفظ میراث فرهنگی در همه موارد با این میزان حساسیت دنبال شود و تنها مواردی که امکان غلبه آن‌ها وجود دارد، عرصه یکه‌تازی قانون مداری مسئولان نشود.
نمونه بارز تاریخی این موضوع نیز به ماجرای ساخت برج جهان‌نما در نزدیکی میدان امام خمینی اصفهان بازمی‌گردد که سالیان سال ادامه پیدا کرد و آنجا که پای مافیای اقتصادی در میان بود، این‌چنین فشاری برای اعمال قانون و حفظ میراث فرهنگی دیده نمی‌شد.
ضمن آنکه سیر بهانه‌تراشی‌ها نیز به‌هیچ‌عنوان مطلوب نبود و میراث فرهنگی و استانداری یزد ابتدا به بهانه موقوفه بودن محل مدنظر با تدفین شهدا مخالفت کرد که پس از استفتاء از رهبر انقلاب و صدور مجوز شرعی برای این تدفین و همچنین موافقت تولیت شرعی مسجد و حسینیه امیر چخماق، مدیران دولتی بهانه جدیدی را برای تدفین شهداء مطرح کرده و صحبت از ثبت تاریخی این میدان در یونسکو کردند.
به هر ترتیب پیکر شهدای هشت سال دفاع مقدس در میدان تاریخی امیر چخماق آرام گرفت و حال‌آنکه این اقدام با هزینه‌های اجتماعی و قانونی فراوانی همراه بود و طی این مدت کوتاه محل جولان رسانه‌های بیگانه و معاند قرار گرفت.
بهتر آن بود که مسئولان تدفین شهدا اولاً در اقدامات اولیه خود، قوانین کشور را در نظر می‌گرفتند تا بدین ترتیب این مراسم باشکوه و معنوی را درگیر حواشی نمی‌کردند و ثانیاً پس از اطلاع از مشکلات قانونی و تذکرات مسئولان ذی‌ربط، به‌جای تمسک به دلایل ناصواب و بعضاً بی‌ربط، قانون مداری نیروهای انقلابی و ارزشی را به نمایش می‌گذاشتند.