ورزش هایی برای افزایش قد کودکان

دکتر سعيد کرباسي، فوق تخصص بيماري هاي غدد و متابوليسم و عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي، با بيان اينکه هر چه زمان بلوغ ديرتر اتفاق بيفتد، غضروف رشد ديرتر بسته مي شود، گفت: در بدن ما انسان ها و در استخوان هاي بلند، ناحيه اي غضروفي وجود دارد که به مرور تبديل به استخوان مي شوند.

در زمان بلوغ، به علت بالا رفتن مقدار هورمون‌هاي جنسي؛ بخصوص هورمون استراديول (حتي در مردها هورمون تستوسترون در محيط تبديل به استراديول مي‌شود) غضروف رشد بسته مي شود. يعني اينکه بلوغ يک مرحله فيزيولوژيک مي باشد که فرد جهشي در رشد قد پيدا مي کند و بعد از کامل شدن بلوغ، سرعت اين جهش کم مي شود. معمولاً در دخترها، دو سال بعد از اولين عادت ماهيانه و در پسرها، 2 تا 3 سال بعد از اولين انزال، غضروف رشد بسته مي شود و رشد قدي متوقف مي شود.

وي ادامه داد: اگر بلوغ زودتر از موقع اتفاق بيفتد (دخترها زير 7 سال و پسرها زير 9 سال)، به آن بلوغ زودرس مي گويند. همچنين اگر علائم بلوغ در پسرها، بعد از سن 14 سالگي ظاهر شوند، به آن بلوغ ديررس مي گويند که هر کدام تبعاتي حتي به لحاظ اجتماعي دارند.

بلوغ زودرس باعث کوتاهي قد مي شود. بنابراين اگر فرد در سن کودکي ناگهان قد کشيد، خانواده ها بايد به ساير علائم بلوغ توجه کنند و اگر کودک علائم را داشت، فوراً به پزشک مراجعه کنند تا درمان شود. در ايران، معمولاً در مناطق کويري بلوغ زودتر و در مناطق کوهپايه اي، بلوغ ديرتر اتفاق مي افتد. به همين علت، متوسط قد بچه ها در مناطق کويري کوتاه تر مي باشد.

کرباسي با بيان اينکه اگر دختر زير 10 سال و پسر زير 12 سال علائم بلوغ را پيدا کرد، درست است که اين موضوع غيرطبيعي نيست، ولي چون روي قد بچه تاثير مي گذارد، بايد اين موضوع توسط پزشک بررسي شود. بلوغ زودرس دو نوع محيطي و مرکزي دارد که نوع محيطي آن خطرناک مي باشد. معمولاً در انواع بلوغ زودرس محيطي، يک بيماري خطرناک مانند تومور در تخمدان وجود دارد.

قد نهايي کودک براساس ميانگين قد پدر و مادر در نظر گرفته مي شود. براي پسرها 5/6 سانتي متر به عدد ميانگين بدست آمده اضافه و براي دخترها 5/6 سانتي متر از عدد ميانگين بدست آمده مي کنند.

سپس براي تعيين قد نهايي، عدد بدست آمده را براي پسرها، در محدوده منفي 7 تا مثبت 7 و براي دخترها در محدوده منفي 5 تا مثبت 5 تعيين مي کنند. اين محدوده اطمينان، به علت ژنتيک در نظر گرفته شده است که تغذيه، محيط زندگي و زمان بلوغ در آن تاثيرگذار مي باشد.

هميشه در تعريف عوامل موثر بر رشد قدي و بلوغ، فاکتورهاي ژنتيکي و محيطي مورد توجه مي باشند. ژنتيک قابل دستکاري نيست، اما با تغيير در عوامل محيطي مي توان قد کودک را تغيير داد. حتي از زماني که کودک در رحم مادر مي باشد و بيماري هايي که مادر مي گيرد، نرسيدن اکسيژن کافي در زمان تولد، مکمل هاي دوران نوزادي و شيرخوارگي، بيماري هايي که کودک در دوران رشد به آنها دچار مي شود و عوامل ديگر در قد نهايي کودک تعيين کننده مي باشند.

عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي با بيان اينکه براي اطمينان از بلوغ زودرس کودکان، آزمايش خون و عسکبرداري از استخوان مي تواند کمک کننده باشد، گفت: پس از اطمينان از بلوغ زودرس، به کودک داروهايي تجويز مي شود که بدون هيچ عارضه اي بلوغ را در هيپوتالاموس مغز نگه مي دارد و زماني که کودک به سن مناسب بلوغ رسيد، مصرف دارو قطع مي شود تا بلوغ اتفاق بيفتد.

در مواردي که فرد دچار عقب ماندگي ذهني مي باشد و بلوغ براي او خانواده اش تبعاتي دارد و در صورت تائيد روانپزشک، و همچنين در افراد مسن که خونريزي هاي شديد دارند و افرادي که سرطان هاي مختلف غدد جنسي دارند، اين داروها تجويز مي شود.

وي اظهار داشت: اينطور نيست که فقط ورزش هايي مانند واليبال و بسکتبال بر رشد قد کودک موثر باشند. ورزش هاي هوازي در هنگام بلوغ، روي غضروف رشد فرد تاثير مي گذارند و مي توانند موثر باشند. ورزش هايي مانند وزنه برداري و کشتي که همراه با وزنه زدن و فشار روي غضروف رشد مي باشند ، مقداري جلوي رشد قدي کودک را مي گيرند.

کرباسي تاکيد کرد: يک مسئله مهم، توجه به سرعت رشد در پرونده رشد کودک مي باشد که در زمان تولد و در بيمارستان به خانواده کودک داده مي شود. خانوده ها بايد کودکان خود را به مراکز رشد ببرند تا قد آنها طبق جدول مورد بررسي قرار بگيرد.

سرعت رشد در قد نهايي خيلي مهم مي باشد و بايد در منحني رشد مورد بررسي قرار بگيرد تا از منحني افت نکند. در صورت افت از منحني، ممکن است کودک به بيماري هايي مانند کم کاري تيروئيد مبتلا شده باشد.

وي در پايان با بيان اينکه بعد از بلوغ کامل، رشد قدي متوقف نمي شود، بلکه سرعت آن کم مي شود و تا 2 سال شاهد رشد قدي هستيم که اين در دخترها معمولاً 6 تا 8 سانتي متر مي باشد، گفت: اگر قد پدري 160 سانتي متر و قد مادر 154 سانتي متر باشد، قد فزرند آنها هيچگاه 195 سانتي متر نخواهد شد، مگر اينکه فرد دچار بيماري هايي مانند هيپوگوناد شده باشد.