گیاهان فرصتی برای ادامه بقا ندارند

به گزارش خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران ، كشور ايران با تنوع گياهي مناسب و دارا بودن حدود 8000 گونه گياهان عالي ، يكي از مراكز اصلي آندميسم (گونه زايي)به حساب می آیند.

تعداد گونه هاي گياهي ايران 80 در صد تعداد گونه هاي گياهي تمامي قاره اروپاست. از دیدگاهی دیگر، تنوع گیاهی ایران در میان کشورهای خاور میانه کم نظیر است و از این ميان 1727 گونه اندميك يا انحصاري ايراناست.

اين تعداد از رستنيها تنها در كشور ايران  و در برخي موارد در كشورهاي همجوار ايران يا فلات ايران يافت مي شوند، از اين‌رو توان بالقوه وجود اين تعداد از گياهان انحصاري ايران، يكي از ذخاير ارزشمند ژنتيكي براي كشوراست.

مریم مغانلو رییس گروه گیاهی دفتر موزه طبیعی و ذخایر ژنتیک سازمان حفاظت محیط زیست در گفتگو با خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران ،گفت :هر چند که تنوع اقليمي در کشور مان  باعث تنوع زيستي ارزشمندي شده است وليکن بهره برداري بي رويه و فرصت ندادن به گونه هاي گياهي براي ادامه بقا، خطر بزرگي است که تنوع زيستي ما را تهديد مي کند .

وی با اشاره به اینکه تهدید های مربوط به تنوع زیستی گیاهان ايران به دو گروه عمده قابل تفکیک است،افزود:محدود بودن رویشگاه و منحصر بودن به شرایط خاص محیطی و بلایای طبیعی شامل: زلزله، لغزش زمین، فرسایش آبی و بادی، طوفان، سیل، خشکسالی و ...از تهدیدات طبیعی تنوع زیستی گیاهان کشور و عوامل انسانی شامل: کاهش رویشگاههای طبیعی از طریق توسعه جوامع انسانی، توسعه محیطهای صنعتی،  جاده سازی، افزایش آلودگیهای زیست محیطی، استفاده بی رویه از سموم و آفت کشها، برداشت بی رویه از گیاهان، چرای بی رویه دام، حضور گیاهان مهاجم و ...از تهدیدات غیر طبیعی تنوع زیستی گیاهان کشور است.

وی تصریح کرد:امروزه روند نابودي گونه ها و فرسايش ژنتيکي آنها بسيار نگران کننده شده و حفاظت از اين منابع بسيار حائز اهميت است، به همين منظور اتحاديه جهاني حفاظت از طبيعت (IUCN) گونه ها را از لحاظ ضريب اهميت حفاظت مورد طبقه بندي قرارداده است که بر اين اساس و با استناد به منابع علمی موجود در کشور تعداد تاکسونهاي داراي وضعيت تهديد در ايران 2405 عدد اعلام شده است .
مغانلو ادامه داد: در سالهای اخیر بدلیل افزایش تهدیدات  تعداد تاکسونهای دارای وضعیت تهدید در کشور افزایش چشمگیری داشته است و فهرست مربوط به این گیاهان نیاز به بازنگری دقیقتری دارد.  
بطور مثال از گونه های در معرض تهدید کشور می توان به چهارگونه گیاهی  Euphorbia gypsicola ( فرفیون) ، Astragalus  fridae( گون گچی) ، Astragalus semnanensis  ( گون سمنانی) و  Centaurea lachnopus(گل گندم پا پنبه ای) از گونه های گچ دوست ، انحصاری و در معرض خطر انقراض کشور اشاره کرد که رویشگاه اصلی این گیاهان در قسمت غرب استان سمنان در مسیر جاده فیروزکوه به سمنان قرار گرفته است و این مناطق دارای اقلیمی بیابانی با خاکی غنی از گچ است که این امر سبب گردیده کارخانجات گچ به منظور بهره برداری از گچ به این مناطق که در برگیرنده گیاهان متنوع و ارزشمندی هستند آسیبهای جبران ناپذیری وارد کنند.

وی گفت :گونه گیاهی  Zhumeria majdae ( مورخوش) از گونه های انحصاری و درمعرض خطر انقراض کشور است که متعلق به تيره نعنائیان  و گياهي  پايا، در پايه و بن چوبي و سخت و بسیار معطراست. مورخوش از گياهان دارویی پر مصرف و با اهميت استان هرمزگان است كه در درمان بيماري هاي مختلف در طب سنتی استفاده مي شود که با توجه به اهمیت آن  حتي دركشورهاي حوزه خليج فارس و درياي عمان و پاكستان نیز درطب سنتي استفاده می شود . وجود رويشگاههاي اندك، پراكنش محدود، تراكم بسيار كم، كاربرد بسيارزياد سنتي و نقشي كه اين گياه در اقتصاد خانوارهاي روستايي دارد باعث هجوم بي رويه و قطع غير اصولي آن ها شده است. اين گياه در مناطق كوهستاني، برروي اراضي سنگلاخي و صخره اي شيبدار و واريزه هاي آهكي در كوههاي آبماه قطب آباد، تنگ زاغ، تنگ سنگر وگنو در استان هرمزگان ديده مي شود و يكي از دلايل پراكنش محدود اين گونه، عدم زادآوري آن است.

وی افزود:گونه گیاهیLilium ledebouri  (سوسن سفید – سوسن چلچراغ) گياهي پايا، پياز دار، با ساقه اي پوشيده از برگ، به ارتفاع 50 تا 150 سانتي متر دارای گل ها سفيد و بزرگ و مجتمع در خوشه هايي متشكل از 4 تا 16 گل است و علت نامگذاری این گیاه بر گرفته از شکل ظاهری آن است. این گونه جزو گونه های آسیب پذیر کشور بوده و بعنوان یکی ازآثار طبیعی ملی کشور به ثبت رسیده و توسط سازمان حفاظت محیط زیست در کشور حفظ و حراست می شود و هرگونه بهره برداری از این گونه ممنوع  و تخلف محسوب می شود. پراکنش این گیاه در ایران در مناطق داماش گیلان ، کلاردشت مازندران و شغالدره نمین اردبیل است و بدلیل گل فوق العاده زبیای آن  هر ساله بسیاری از علاقه مندان ، متخصصان و گیاه شناسان از سراسر دنیا در زمان گلدهی آن به ایران سفر می کنند و شکوه و زیبایی شگفت انگیز این گل را نظاره می کنند.

رییس گروه گیاهی دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیک سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه  حفاظت از گیاهان بویژه گونه های در معرض خطر انقراض (Endangered) و منحصر به فرد ، به لحاظ داشتن رویشگاه محدود در سطح کشور، حساسیت و آسیب پذیری بالای آنها در برابرعوامل محیطی، بسیار ضروری است،خاطر نشان کرد: نابودی این گونه ها موجب از بین رفتن ذخایر ژنتیکی در آن مناطق می شود. بنابراین حفاظت از گونه های گیاهی در معرض تهدید  و همچنین سایرگونه های گیاهی ارزشمند کشور که گنجینه طبیعی و سرمایه ژنتیکی این مرز و بوم هستند مهمترین راهکار جهت جلوگیری از بین رفتن این منابع ارزشمند است که این امر جزو مهمترین اولویتهای کاری سازمان حفاظت محیط زیست کشور قرار دارد.

گزارش از هراتیان

انتهای پیام/