یکی از نمونه های مشخصی که شرایط اقتصادی خطوط قرمز را به عقب می راند، حالا در تلویزیون ایران تبلیغات از یک امر علی السویه خارج شده و تلاش می شود که از تمام ترفندهای جلب تماشاگر در همان حوزه خطوط قرمز استفاده شود. پس خانواده با تمام جزییاتش به صفحه تلویزیون بازگشته و زنان و دختران جوانی که از اعضای این خانواده ها هستند.
این زنان بازیگر کارهای تبلیغاتی چگونه انتخاب می شوند؟ چقدر دستمزد می گیرند و شرایط کاری شان چیست؟ به سراغ دو نفر رفتیم. اولی خانمی که کارش چینش بازیگرهای تیزرها است و واژه خارجی اش کستینگ تیزر می شود و دیگری یکی از بازیگران تبلیغات که در بیلبوردهای شهر نیز حضور دارد.
مرجان شکوفکی سال ها در کار بازیگری تئاتر و تلویزیون بوده و چندین تیزر تبلیغاتی نیز بازی کرده که البته بماند با اعتراض بسیاری از هم صنفانش نیز مواجه شده است.
در حال حاضر نیز اما حرفه اصلی اش چیز دیگری است و آن یافتن چهره های مناسب در میان بانوان برای حضور در برنامه های تبلیغاتی است. در بین آدم های معمولی، بازیگرهای تئاتر و افرادی که از نظر ظاهری چهره خاصی دارند...
سارا احمدی هم دو سال است که در عرصه بازی در تبلیغات بازرگانی حضور دارد و در سطح شهر نیز تصویرش روی بیلبوردهای زیادی رفته است. آنها معتقد هستند اگر در برخی از تبلیغات بازرگانی احساس می شود که زنان خیلی راحت تر در آن می توانند حضور پیدا کنند به برش شرکت تبلیغ کننده بستگی دارد و اینطور می شود که بعضی وقت ها با دیدن تبلیغات بازرگانی با توجه به محدودیت ها و ممیزی هایی که وجود دارد، از دیدن آن تعجب می کنید.
سه دسته عوام، تئاتری و زیبا
مرجان شکوفکی از زمانی وارد بازی در تیزر می شود که می بیند دیگر تبلیغات بازرگانی دارای فیلمنامه هستند و برای حضور مقابل دوربین تیزر نیز لازم است بازیگر بود: «از حدود سال 82 از من خواسته شد برای تیزرها بازی کنم و بازیگر پیدا کنم. من هم سعی کردم از بین سه قشر بازیگر برای تبلیغات انتخاب کنم. یک قشر افرادی که از توده مردم هستند. در بین این قشر به دنبال کسانی بودم که ترکیبی از زیبایی شناسی متعادل داشته باشند.
پیر، جوان، مرد، زن و بچه فرقی نداشت. قشر دوم بازیگرهای تئاتر هستند. کسانی که حاضر می شوند در تیزر بازی کنند. بعضی از آنها به خاطر تبلیغ غلطی که درباره بازی در تبلیغات وجود دارد این کار را قبول نمی کنند. قشر سوم نیز افرادی بودندکه امتیازات فیزیکی و چهره شان زیاد بود. سپس آنها را به فراخور فیلمنامه و برندی که پیشنهاد می شود، انتخاب و معرفی می کنم.»
تبلیغ حضور پررنگ زن در خانه و خانواده
شکوفکی در مورد حضور زنان در تبلیغات و نقشی که آنها در این بخش بازی می کنند، می گوید: «وقتی برندی تبلیغ می شود مثلا گاز آشپزخانه یا مواد شوینده - بماند که خوب نیست تعریف ما از زن ها فقط در حوزه آشپزخانه باشد - در حال حاضر از زن استفاده ابزاری نمی شود و حضور بازیگران زن، نقش پررنگ و کلیدی آنان را در خانه و خانواده نشان می دهد. یعنی اگر می خواهند گاز آشپزخانه تبلیغ کنند، خانمی در کنار آن به کار آشپزی بپردازد تا تبلیغ گاز از حالت صنعتی خود خارج شود.
تلفیق بخش تبلیغات و مدلینگ زمانی می تواند به وجود بیاید که یک انسان کنار تبلیغ محصول قرار می گیرد و آن را از حالت صنعتی خارج کند. خیلی خوب است از بازیگرها و چهره های مطرح برای معرفی محصول استفاده شود و چه بهتر یکسری چهره های ویژه تبلیغاتی، متخصص و آموزش دیده در این زمینه داشته باشیم.»
حساسیت روی ممیزی بستگی به برش شرکت ها دارد
مرجان شکوفکی در پاسخ به این سوال که تا چه حد ممیزی ها در تبلیغات بازرگانی رعایت می شود و چطور در بعضی از تیزرها حرکت روی خط قرمز احساس می شود، می گوید: «ممیزی ها همچنان به قوت خود باقی است و حرکت کردن روی این خط قرمزها به برش شرکت هایی بستگی دارد که تبلیغات می کنند. اگر شرکت توسط مدیرعاملی حمایت شود که کمی برش داشته باشد، می تواند کمی راحت تر عمل کند. در این زمینه کمی سلیقه ای عمل می شود. ما هم چهره های تبلیغاتی و بازیگرهایی را معرفی می کنیم که به سبک تبلیغ و خواسته آنها بخورد.»
استفاده از افراد مشهور برای انتقال مفهوم تبلیغ
شکوفکی به این موضوع اعتقاد دارد که هر چقدر چهره فردی که دارد محصولی را تبلیغ می کند گیراتر و شناخته شده تر باشد بهتر می تواند به مردم عادی این مفهوم را برساند که از آن محصول برای یک بار هم شده استفاده کنند و می گوید: «تعریف فی نفسه تیزر مگر تبلیغ یک کالا برای فروش بیشتر نیست؟ چه بهتر که این تبلیغ را کسی انجام دهد که شما او را می شناسید.
چه به عنوان مدل و چه به عنوان یک شخصیت معروف چون قرار است که این تبلیغ را عوام ببینند و کالا را بخرند. از لحاظ مارکتینگ می گویند یک طراح، وقتی لباسی را طراحی می کند، یک موضوع و مفهومی پشت این لباس در نظر دارد که می خواهد این مفهوم را به کسی که مخاطبش است انتقال دهد. یکی از دلایلی که در جهان از افراد مشهور و چهره های تبلیغاتی مشهور استفاده می کنند نزدیک کردن ذهن مخاطب به هدف اصلی اش است.
اگر رخ بدهد اتفاق مثبت و درستی خواهد بود. البته باید این چرخه تبلیغات بین افراد مشهور، افراد عادی و چهره های تبلیغاتی به صورت منطقی بگردد، نه آنطوری که چند سال پیش هر چه تبلیغ و بیلبورد می دیدیم افراد مشهور آنها را انجام می دادند.»
عکسم را روی بیلبوردها می بینم نمی شناسم
سارا احمدی نیز دو سال می شود که به عنوان بازیگر تبلیغات مشغول به فعالیت است و به طور اتفاقی با این شغل آشنا شده و در کنار این کار به دلیل اینکه درآمد ثابت ندارد، زبان انگلیسی نیز تدریس می کند.
او در مورد شغل بازیگری اش در عرصه تبلیغات می گوید: «خیلی ها به من گفتند جایگاه شغلی خوبی نیست اما چون چنین نگاهی جا افتاده، من هم هر تیزری را قبول نمی کنم و سعی دارم چهره ام چندان شناخته نشود.»
احمدی می گوید بعضی وقت ها آنقدر چهره اش عوض می شود که خودش را نمی تواند تشخیص بدهد و از یک طرف این اتفاق را خوب و از طرف دیگر چندان خوشایند نمی دانند. همچنین در مورد حقوق نیز به خاطر اینکه ثبات ندارد و هر کس هر قیمتی که بخواهد می دهد، چندان راضی نیست و می گوید: «با توجه به زحمتی که کشیده می شود، حقوقی که می گیریم شایسته آن نیست.
دوستانی دارم که 50 هزار تومان می گیرند و بازی می کنند. حتی خیلی ها افتخاری کار می کنند. تا زمانی که ساختار درست نباشد و فرقی بین مدل حرفه ای و آماتور قائل نباشند، حکایت همین خواهد بود. من خودم برای هر روز بازی 200 تا 250 هزار تومان می گیرم و در روزهایی که کار ساخت تیزر ندارم، تدریس می کنم. در ایران بازی در تیزر را نمی توان به عنوان شغل اصلی در نظر گرفت. اینکه می گویند در تبلیغات بازرگانی خانم ها راحت تر هستند اینطور نیست. حجاب بازیگرها در تیزر به گونه ای است که اصلا شناخته نمی شوند. خود من وقتی عکسم را روی بیلبوردها می بینم نمی شناسم.»
احمدی از آنچه گله دارد این است که هنوز زن به عنوان یک فرد مستقل در تبلیغات نمی تواند حضور داشته باشد و می گوید: «زن به تنهایی نمی تواند در بیلبورد یا تبلیغ باشد. چه اشکالی دارد خانمی ساده، زیبا و ایرانی باشد و بتواند محصولی تبلیغ کند و حتی باعث شود چهار نفر دیگر تشویق شوند و آن محصول را بخرند. همه جای دنیا شوی لباس، بیلبورد و ژورنال ساخته اند و زیباترین و مشهورترین آدم ها را به کار بردند برای اینکه الگوهای خودشان را در ذهن ها جا بیندازند.
ما همین موضوع مهم را کنار گذاشته ایم و هنوز که هنوز است از آن می ترسیم و طرفش نمی رویم. جایگاه خانم ها باید بهتر دیده شود نه فقط به عنوان خانمی که در آشپزخانه است یا مادری که دارد زحمت می کشد. زن می تواند نقش های مهم دیگری هم در جامعه داشته باشد. این نقش ها بد نیست اما کافی هم نیستند.»
از روزی 100 هزار تا 800 هزار تومان
او دستمزد روزانه یک بازیگر تبلیغات را بسته به میزان جنگندگی می داند که باید برای دریافت پول صرف کرد اما به هر حال در این میان عرف هایی نیز وجود دارد و می گوید: «حضور بازیگران برای بازی در تیزر معمولا یک روز کاری است و قیمت ها براساس همان یک روز محاسبه می شود و اگر بیشتر از یک روز باشد باز قیمت آن روزها جداگانه و به اندازه روز اول محاسبه خواهد شد. برای اینکه بازیگر تیزر درآمدش به اندازه ای بشود که حقش است جنگیده ایم؛ اما همیشه نمی توانیم موفق عمل کنیم. درآمدها نسبی است، مگر اینکه آن شرکت برای خودش حد و حدودی را تعیین کند که مثلا با چنین رنج قیمتی، بازیگر برای تیزرش می خواهد. اکثرا برای یک روز کاری 200-100 هزار تومان است. مرد و زن هم ندارد. اگر آقایی خیلی کار کرده باشد، مثلا 5 سال در این حرفه باشد شاید تا 250 هزار تومان و 300 هزار تومان هم بدهند اما من به شخصه در شرکت خودمان برای نقش های تبلیغاتی ام بالای 800-600 هزار تومان قرارداد می بندم. حتی شده برای عوام اگر خیلی خوب باشند می گویم باید پول خوب بودن او را هم پرداخت کنید. بازیگر تئاتر هم آورده ام که یک میلیون تومان بابت آن دریافت کرده ایم. البته برای گرفتن چنین مبلغ هایی باید جنگید وگرنه خیلی ها حاضر نیستند چنین پولی بپردازند.»
شکوفکی می گوید: «حضور یک فرد چه مرد و چه زن به اندازه کافی انرژی از او می گیرد. البته در بچه ها یک مقدار نرمال تر هستند چون حضور بچه ها خستگی برایشان ایجاد نمی کند. بیشتر حالت تفریح دارد و خیلی هم تخصصی به قضیه نگاه نمی کنند اما درباره خانم ها و آقایان باز فارغ از جنسیت به سطح کار طرف نگاه می کنیم اما در شرکت های دیگر اینطور نیست. همه را یک جور قیمت گذاری می کنند، مگر اینکه یک نفر حرفه ای تر باشد و چندین سال در این زمینه کار کند.»
به گفته شکوفکی بازی در تیزرها شاید در ظاهر کار ساده ای به نظر بیاید اما در اصل به هیچ عنوان ساده نیست و می گوید: «بازی در تیزر کار ساده ای نیست. گفتن یک دیالوگ یا مونولوگ هم مقابل دوربین کار ساده ای به نظر نمی رسد. خیلی وقت ها کسانی که بازیگر تیزر می خواهند، مهمترین خواسته آنها این است که بیان مناسب داشته باشد. یکی از مهمترین دلایل این اتفاق تایم کم تیزر است. شما باید در 15 ثانیه چیزی را تبلیغ کنید و بیشترین تاثیرگذاری را روی مخاطب بگذارید. این هنر چهره های تبلیغاتی است. شما یک عکسی را نگاه می کنید که در آن دیالوگی هم در کار نیست. در یک شات باید بتواند تاثیرگذار باشد.»
/ انتهای پیام