به گزارش
مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، با گستردگي روز افزون موبايل در ميان مردم اين روزها، تلفن همراه به يکي از ابزارهايي تبديل شده است که از روزهاي خردسالي تا پايان زندگي به همراه انسان است. افزايش اپراتورهاي تلفن همراه و سرعت اينترنت در سالهاي اخير همچنين همزمان شد با ورود گوشي هاي هوشمندي که توانايي وراي همنوعان ساليان پيش خود داشتند.
اين روزها داشتن گوشي هوشمندي که به نرم افزار ارتباطي مثل وي چت مجهز باشد، پول زيادي نمي خواهد و حتي مي توان با هزينه اي کمتر از 300 هزار تومان هم گوشي داشت که مجهز به وي چت يا نرم افزار هاي مشابه باشد.اما همين نرم افزار رايگان که ابتدا خيلي هم مهم تلقي نمي شد، حالا آسيب هاي اجتماعي اش به مرزي رسيده که اولياي مدرسه اي را دور هم جمع مي کند، نوجوانان زيادي را به آغوش خطر مي سپارد و در نهايت مسئولان را مجبور مي کند که اين امکان نرم افزاري را روي گوشي هاي هوشمند فيلتر کنند.
امروزه جامعه ما با پديده گسترش استفاده از وسايل نوين ارتباطي در ميان جوانان و خانواده‌ها روبه رو است.متأسفانه معمولاً مسئولان زماني به فکر پيشگيري از آسيب مي‌افتند که تهديدات بسيار جدي شده و به مرز بحران رسيده است.هم اکنون به جرأت مي‌توان گفت وايبر، تانگو، واتس آپ به عنوان اولين سرگرمي و وسيله ارتباطي مورد استفاده جوانان در خانواده‌ها محسوب مي‌شود و ديگر آنها حتي با ورود به خانه از تکنولوژي‌هاي ارتباطي جدا نمي‌شوند و بودن با دوستان خود در فضاي مجازي را به در کنار خانواده بودن ترجيح مي‌دهند.
افسانه نيک راد،کارشناس امور خانواده در مورد علت گرايش جوانان به اين نرم افزارها مي گويد:"شايد جذاب بودن و نو بودن اين نوع ارتباطات و از سوي ديگر در دسترس بودن آن باعث گرايش جوانان به اين موضوع شده باشد اما نبايد از اين موضوع غافل شد که هم اکنون علاوه بر جوانان حتي افراد ميانسال نيز از اين نرم افزار استفاده مي‌کنند که در ميان زنان و مردان متأهل بايد جدي‌تر به آن نگاه کرد چراکه بنيان خانواده را به شدت تهديد مي‌کند و ارتباطات مجازي و صوري شکل گرفته بر روي ارتباطات واقعي افراد تأثيرات سوئي را مي‌گذارد.بحث‌هايي که در مورد فيلتر شدن نرم افزارهاي نوين مانند وايبر و واتس آپ هم اکنون مطرح مي‌شود راه حل اين موضوع نيست چراکه در اين صورت استفاده از راه‌هاي ميان بر مانند استفاده از فيلترشکن افزايش پيدا مي‌کند بنابراين بايد فرهنگ استفاده صحيح آن در ميان مردم ترويج شود و سپس انتخاب آن را آزاد گذاشت.همواره مقاومت و محدوديت در برابر موضوعي خاص، مردم را کنجکاوتر مي‌کند بنابراين محدوديت راهکار حل مشکل ارتباطي در ميان جوانان نيست".
يکي از ويژگي‌هاي جوامع مدرن دسترسي به تکنولوژي جديد است که به مرور زمان پيشرفته‌تر شده است و در بخش سخت افزاري و به دنبال آن در بخش نرم‌افزاري شاهد چنين پيشرفتي هستيم ولي بايد بگويم فضاي مجازي با خود معايب و مزاياي بسياري به دنبال دارد که بايد آن را شناسايي کنيم. يکي از گروه‌هايي که معمولاً علاقه‌مند به استفاده نرم‌افزارهاي جديد تلفن همراه هستند، نوجوانان و جوانان بوده که به دليل عدم آگاهي نسبت به معايب چنين نرم‌افزارهايي دچار مشکل مي‌شوند؛ در واقع اتفاقاتي که در فضاي مجازي رخ مي‌دهد جبران ناپذير است.
عليرضا منتظري توکلي،عضو کميسيون آموزش مجلس در اين باره معتقد است:"بايد فرهنگ سازي استفاده صحيح از شبکه هاي اجتماعي در جامعه همه گير شود،در حال حاضر شاهد استفاده نادرست از شبکه‌هاي اجتماعي هستيم که به تهديدي براي امنيت اخلاقي جامعه تبديل شده است.شايد در ابتداي راه براي جايگزيني و اجراي طرح، مقاومت‌هايي صورت گيرد و توفيقي در اجراي کامل آن بدست نيايد؛ اما بايد با فرهنگ‌سازي و انجام هزينه در راستاي اجراي کامل آن تلاش کرد.اين نرم‌افزارها توسط کشورهايي توليد شدند که سابقه جاسوسي از کشور ما را دارند، هر چند بنده معتقدم به راحتي مي توان تهديدهاي احتمالي را به فرصت تبديل کرد و بايد وزارت ارتباطات هر چه سريعتر نسبت به توليد نرم‌افزارهاي مشابه داخلي اقدام کند.در حال حاضر بهترين راه براي مقابله با جنگ نرم دشمن که امروز از طريق شبکه هاي اجتماعي و سايت هاي
مختلف اهداف خود را دنبال مي کند، هزينه و ارائه راهکار براي مقابله با آن است تا بتوانيم در اين سال که به فرهنگ توجه ويژه اي شده است در راه فرهنگ گام موثري برداريم.براي مقابله با جنگ نرم نيازمند مديريت جهادي هستيم، کار دشواري است اما قابليت اجراي آن وجود دارد".
پرسشي که پيش مي آيد اين است که آيا با فيلتر کردن اين برنامه ها، مشکل حل مي شود يا بايد به دنبال راه حل هاي مناسب تري بود؟ بسياري از کارشناسان معتقدند روشنگري و آموزش براي شناخت بيشتر خانواده ها و کاربران موبايل و اينترنت را ه حل پايدارتر و مناسب تري است ، اگرچه اکنون هم نمي توان نسبت به مخاطرات اجتماعي و آسيب هايي که چنين نرم افزارهايي به خانواده ها و بويژه جوانان وارد مي کند بي اعتنا بود.استفاده از امکانات پيشرفته براي رشد و تعالي جوانان الزامي و مهم است، ولي براي استفاده از توليدات کشورهاي غربي بايد شرط احتياط هم لحاظ شود، زيرا بسياري از توليدات و فناوري هاي ارتباطي صادر شده از سوي اين کشورها، مصالح واقعي مردم را در نظر نمي گيرد.
مهدي لبيبي، جامعه شناس مي گويد که فضاي مجازي در کنار برخورداري از مزايا و اثرات منفي فراوان، موانع و تهديداتي نيز به همراه دارد که بايد مورد بررسي قرار گيرد و حضور فضاي مجازي موجب مي شود انسان از دنياي واقعيت فاصله گرفته و خيال پروري و خيال پردازي در او تقويت شود و اين امر در تمام لايه هاي زندگي او نيز تاثيرگذار شود.به اعتقاد لبيبي، کاربران بويژه نوجوانان و جوانان از حضور در برخي فضا هاي مجازي دچار آسيب جدي خواهند شد و اين گروه در فضاي مجازي به دليل نداشتن قوه تجزيه و تحليل کافي در مواجهه با مفاهيم و اطلاعات انحرافي، پايين بودن سطح دانش علمي و برخورداري از حداقل آگاهي هاي ديني تحت تاثير باور هاي دروغين و هجمه هاي فرهنگي قرار مي گيرند.
خانواده‌ها در خصوص کنترل و نظارت فرزندان براي استفاده از فضاي مجازي نقش موثري دارند که با ارائه اطلاعات و آموزش‌هاي درست مي‌توانند نحوه استفاده از فناوري جديد و نرم‌افزارهاي جديد تلفن همراه مانند «تانگو» ، «وايبر»، «وي‌چت» و «اووو» را آموزش دهند. همچنين رسانه‌ها، تشکل‌هاي غيردولتي و آموزش و پرورش در زمينه آموزش نيز نقش اساسي دارند لذا ما نمي‌توانيم جلوي توليد را بگيريم بلکه بايد استفاده درست از اين نرم‌افزارها را آموزش دهيم.
زهرا سجادي،کارشناس امور خانواده معتقد است:"افزايش استفاده از اين نرم‌افزارها در حالي که هنوز فرهنگ استفاده صحيح از آنها در جامعه وجود ندارد، تهديدي براي سلامت روحي خانواده‌هاست.در کنار مزاياي اين نوع از نرم‌افزارها نبايد اجازه دهيم معايب آنها باعث شود آنها به نوعي بدافزار تبديل شوند.با توجه به اينکه سن استفاده از اين نرم‌افزارهاي ارتباطي مانند وايبر ،
تانگو و... در جامعه کاهش پيدا کرده است بايد فرهنگ استفاده صحيح از آن در جامعه آموزش داده شود.
در فضاهاي مجازي آسيب‌هاي جدي وجود دارد که سلامت خانواده‌ها را تهديد مي‌کند و حتي افرادي که از اين طريق با هم آشنا شدند و تصميم به ازدواج مي‌گيرند ممکن است پس از مدتي با حقايقي آشنا شوند که عکس آنها را در فضاي مجازي ديده بودند و همين امر باعث گسترش بدبيني در جامعه مي‌شود.فيلتر شدن و محدود کردن اين وسايل راهکار حل اين معضلات نيست و بايد تلاش شود تا نوع استفاده از اين نرم‌افزارها براي هر رده سني تعريف خاص و دقيقي داشته باشد چرا که هم اکنون يک نوجوان 12 ساله و يک جوان 27 ساله هر دو از يک نرم‌افزار و عمدتاً با هدف افزايش ارتباطات شخصي از آن استفاده مي‌کنند.شايد بهتر بود مسئولان قبل از ورود اين نرم‌افزارها در جامعه زمينه‌هاي فرهنگي آن را گسترش دهند اما هم اکنون نيز با توجه به سرعت گسترش استفاده از آنها براي جلوگيري از آسيب‌هاي آتي بهتر است اقداماتي مانند آموزش در رسانه ملي انجام شود".
در حال حاضر شاهد تنوع و گسترش شبکه‌هاي اجتماعي و به خصوص نرم افزارهاي تلفن همراه هستيم که برخي از افراد از آن سوء استفاده کرده و اين فضا را به نوعي براي ترويج بي‌بند‌و‌باري مناسب مي‌بينند.در کشورهاي غربي استفاده از نرم افزار «وي‌چت» و «تانگو» براي گسترش ارتباطات است ولي در کشور ما اين موضوع جوابگو نيست و ما در اين زمينه نيز شاهد شکايات به پليس اينترنتي هستيم.به دليل وجود برخي آسيب هاست که جامعه شناسان و روان شناسان درباره استفاده کودکان و نوجوانان از فناوري هاي نوين گوشي هاي موبايل بارها هشدار داده اند که در ادامه به برخي از اين توصيه ها اشاره خواهيم کرد.
ـ نسبت به افرادي که با کودک و نوجوان شما ارتباط تلفني دارند حساس باشيد و اجازه ندهيد هر فردي با او تماس تلفني برقرار کند يا با استفاده از فناوري هاي نوين گوشي هاي هوشمند با او در ارتباط باشد.
ـ از محتويات گوشي فرزند کم سن و سال خود آگاهي داشته باشيد و اجازه ندهيد که هر محتواي صوتي و تصويري که دوست داشت در اختيار داشته باشد.
ـ به کودک و نوجوان بايد آموخت که ارتباط از طريق فناوري هايي مثل وي چت، هيچ فرقي با گفت و گوي حضوري با يک فرد غريبه و ناشناس در خيابان ندارد.
ـ بايد به فرزندان آموخت که اطلاعات شخصي و خانوادگي را از طريق گوشي هاي هوشمند در اختيار عموم قرار ندهند.
ـ مراقب باشيد که کودک و نوجوان شما با افراد غريبه اي که در وي چت يا ديگر نرم افزارهاي مشابه با او آشنا شده است، ملاقات حضوري ترتيب ندهد.
ـ بايد به فرزندان در حال بلوغ آموخت که ادب، نزاکت و اخلاق محيط واقعي را در محيط هاي مجازي مثل گوشي هاي هوشمند رعايت کنند.
ـ بايد به کودکان هنر دوست يابي سالم از طريق محيط هاي نظارت شده والدين آموزش داده شود.
بايد عوارض منفي شبکه‌هاي اجتماعي و نرم افزارهاي جديد تلفن همراه را بشناسيم تا نوجوانان و جوانان از طريق آن، با افراد ناآشنا، آشنا نشوند چرا که در اين ميان ممکن است دختري با پسري که معتاد و سارق است، آشنا شود و سوء استفاده‌هاي جبران ناپذيري نيز صورت گيرد. بايد همراه با نوآوري، تفکر نيز وارد جامعه شود و آموزش‌هاي لازم در خصوص استفاده از اينترنت را ارائه و فضاي خالي را از طريق رسانه‌هاي داخلي به خصوص صدا و سيما پر کنيم.
افزايش تکنولوژي ناشي از فضاي مجازي مانند اينترنت، ماهواره و تلفن همراه هم مي تواند فرصت باشد و هم تهديد و چنانچه از اين تکنولوژي‌ها استفاده درستي کنيم و برنامه‌ريزي مناسبي انجام دهيم تبديل به فرصت مي‌شود و در غير اين صورت تهديدي جدي خواهند بود.