در گلستان که ایرانی کوچک
است همه اقوام با اتحاد وهمدلی بانگ لبیک یا حسین سر می دهند و هر قومی به طرق
مختلف وبا رسم و رسوم خاص خود عشق وارادتش را به ساحت مقدس اباعبدالله الحسین(ع)
می رساند.
سیاه پوش کردن مساجد و تکایا
مغازه‌های گلستان با پرچم‌های سیاه آذین شده‌اند، بلوارها غم دار هستند و دیگر خبری از چراغانی غدیر نیست، انگار همه می‌خواهند بگویند که فاصله غدیر تا عاشورا چقدر کوتاه شده است.
پس از گذشت 1400 سال، حتی ماشین‌های شهر نیز با پرچم‌های سیاه و ماشین نوشته‌هایی از جنس کربلا آذین و سیاه پوش شده اند، شهر سیاه‌پوش شده و عطر و بوی محرم، طبل، سنج و هیئت است که روح و جانت را نوازش می‌دهد، بازار گلستان برای خرید پیراهن مشکی این روزها از همه روزها شلوغ تر شده هست.
تعویض پرچم بقاع متبرکه اهل بیت:
قبل از اینکه هلال ماه غم در آسمان گلستان دیده شود تمام بقاع متبرکه یک روز قبل از ماه محرم سیاه پوش می شوند و پرچم بارگاه تمام بقاع متبرکه نیزبا پرچم مشکی منقش به «یا حسین(ع)» است به اهتزاز در می آیند.
مراسم سنتی طوق بندان :
مردم گرگان نیز به سهم خود با انجام مراسم هایی همچون طوق بندان و علم گردانی در ماه محرم، به نوبه خود در راه حفظ ارزش های محرم و فرهنگ وفاداری و مردانگی ابوالفضل العباس (ع) تلاش می کنند.
مراسم سنتی طوق بندان گرگان سال گذشته در اجلاس پیرغلامان به عنوان میراث معنوی (ناملموس) با شماره 431 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد
طوق بندان نیزاز مراسم خاص دیگری است که روزهای چهارم تا دهم محرم و در ساعات پیش از اذان مغرب در محلات تاریخی گرگان برگزار می شود. ترتیب اجرای این مراسم در محلات گرگان به این گونه است طوق بندان محله میرکریم روز چهارم، طوق بندان محلات نعلبندان و پاسرو و میخچه گران روز پنجم، محلات سرچشمه و سبزه مشهد و سرپیر و دباغان در روز ششم محرم، طوق بندان محلات میدان عباسعلی و دربنو و دوشنبه ای و شاهزاده (شازده) قاسم در روز هفتم و طوق بندان محلات ملل و آلوچه باغ در روز هشتم صورت می گیرد.
دسته چوبی در گرگان:
شب دوازدهم ماه
محرم که سوم شهادت امام حسین(ع) است، از بعضی محلات قدیم گرگان مانند سبزه مشهد،
سر پیر، دباغان و میخچه گران دسته چوبی عازم محلات دیگر می شوند. دسته چوبی شبیه
دسته زنجیرزنی است، با این تفاوت که افراد یک چوب یا نی به طول یک متر را به طور
عمودی به دست می گرفتند و بر بالای سر می بردند و آن را به بالا و پایین حرکت می
دادند و با دست دیگر سینه می زدند و اشعار خاصی را در مسیر راه می خواندند.
تشکیل
دسته چوبی با روشن کردن چند مشعل و به دست گرفتن چوب انجام می شود، آن گاه با شعار
مدد یا علی حرکت عزاداران به سمت محلات دیگر آغاز می شود. این دسته برای عزاداری
در محلات و حرکت در مسیر راه، اذکار یا اشعاری دارند که آن را مدام تکرار می‌کنند.
وقتی به داخل محلات میرسند، ابتدا مشعل داران وارد محل می شوند. مشعل داران پس از ورود به هر محل، دم می گرفتند و میگفتند: نفت بده، کهنه بده، زیرانداز نذر حسین و عباس هرچی دارین بیارین. آن گاه مردم جهت آن که آتش خاموش نشود، پارچه، نفت، نخ پنبه و یا هر چیز سوختنی را به داخل مشعل می ریختند تا آتش شعله ور و از خاموش شدن جلوگیری شود.
نذورات ماه محرم:
نذر کردن در استان گلستان اشکال گوناگون دارد نذر قربانی کردن گوسفند هنگام ورود علم، نذر قربانی کردن گوسفند در روز عاشورا و تحویل به مسجد و یا تکیه محل برای استفاده در غذای حسینی، دخیل شدن در خرج و مخارج ایام محرم به صورت پول نقد یا جنسی که متداولترین آن برنج و گوشت است.
برخی افراد ابتدا نذر می‌کنند تا حاجتشان برآورده شود و بعضی بعد از برآورده شدن حاجتشان نذر می‌کنند. بعضی نیز در روز هفتم ماه محرم هنگام بستن علم نیت می‌کنند و روسری دور علم میپیچند و اسفند دود می‌کنند و از خدای خویش طلب مغفرت می‌کنند.
این گونه نذورات در اعتقادات آنها نقش بسزایی دارد و معتقد هستند که در این ایام حاجتشان بیشتر و زودتر نسبت به ایام برآورده می‌شود.
تعزیه و شبیهخوانی:
تعزیهخوانی و شبیهخوانی از جمله آداب ماه محرم بوده است که متاسفانه امروزه به فراموشی سپرده شده و تعزیهخوانان زبردست و مهار، دار دنیا را وداع گفتهاند.
در استان گلستان دو دسته تعزیهخوانی و شبیهخوانی وجود داشته است دستهای ساکن شهر و روستای خود بودند که بیشتر در تاسوعا و عاشورا و اربعین حسینی اقدام به اجرای تعزیهخوانی و شبیهخوانی میکردند.
در تعزیه روز عاشورا در یکی از میادین بزرگ شهر و یا روستا مردم گردهم میآمدند و تعزیهخوانان به دو گروه اتقیا و اشقیا تقسیم میشدند و حوادث روز عاشورا را بازخوانی میکردند. آنها با نصب خیمه و خراب کردن بعضی از خیمهها مجلس عزاداری را جلوهای خاص میبخشند.
آداب و رسوم سیستانی های گلستان در ماه محرم
در شروع ماه عزای سالار شهیدان ویاران باوفایش سیستانیهای گلستان رسومی خاص دارند مداحان وبزرگان وپیرغلامان خوش صدا روی پشت بام منازل وحسینیه ومساجد رفته با خواندن اشعاری حزن انگیز مردم را از آمدن ماه محرم اگاه می کرده اند.
در ماه محرم زنان سیستانی دست از انجام کارهايي مثل حصيربافي و صنايع دستي برمي دارند و بيشتر سعي دارند خود را با ذکر و تسبيح و نماز و روضه خوانی وبرگزاری مراسم رووایی یا ارده که نوعی مرثیه سرایی سوزناک می باشد وشرکت در مجالس عزاداری مانوس کنند.
آداب و رسوم
ترکمن های گلستان در ماه محرم
ماه محرم در میان ترکمنها به عنوان «عاشرآی» معروف می‌باشد و وجه تسمیه آن به خاطر وجود روز عاشورا در آن ماه می‌باشد. در حقیقت عاشورای مخفف دو کلمه عاشور و آی می‌باشد؛ یعنی ماه عاشورا که رفته رفته به خاطر سهولت در تلفظ به صورت عاشور آی و عاشرآی درآمده است. ترکمنها در این ماه با کرامت، آداب رسوم خاصی دارند که از جمله آنها گرفتن روزه، خواندن نمازهای نافله، دادن صدقه، پختن انواع نان و اطعمه محلی، دعوت از اهالی محله در مراسم ناهار، فرستادن صدقه به مساجد و خواندن دعا و قرآن به ارواح طیبه شهدای مظلوم کربلا مخصوصاً امام حسین(ع) است. در این روز اغلب ترکمنها روزه می‌گیرند و بر این اعتقادند که روزه گرفتن در این ماه کفالت گناهان یک سال گذشته وی را می‌کند.
در روز عاشورا صدقه دادن به فقرا و دستگیری از تهیدستان و بینوایان و تلطف کردن به یتیمان و سلام دادن به هم‌نوعان و ارشاد و راهنمایی و هدایت انسانها به صراط مستقیم و خشم خود را خوردن، پاداش و ثواب زیادی به همراه داشته و خداوند نیز برای این امور حسنه در روز قیامت درجات و منزلت والایی در نظر گرفته است.
با وجود گذشت بیش از یکهزاروسیصد سال از مصیبت شهادت امام حسین(ع) و یاران وفادارش، نه تنها از عمق این حادثه کاسته نشده، بلکه هرچه می‌گذرد، عاشورا قلمروی گسترده‌تر شده و آیین‌های عزاداری باشکوه بیشتری برگزار می‌شود.
انتهاي پيام/ز