علم بندادن از آیین های کهن و سنتی عزاداری در خراسان شمالی
علم بندان از آیین های کهن و سنتی عزاداری در خراسان شمالی به خصوص شهرستان اسفراین است که در آغاز ماه محرم برگزار می‌شود و مردم این شهرستان، بویژه سادات با مراسم علم بندان عزاداری ماه محرم را آغاز می‌کنند.
در این مراسم افراد مسن و جوانان در تکایا و مساجد گردهم می آیند و با استفاده از پارچه های نذری ، یک تیر چوبی به طول یک الی 5 متر را بسته و در صحن یا ورودی تکیه یا مسجد قرار می دهند و همچنین با سیاه پوش کردن سردر تکایا و مساجد ، خود را برای مراسم عزاداری سید و سالار شهیدان، حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) آماده می‌کنند و در ایام محرم به عزاداری و سینه زنی می پردازند.
علم گردانی در خراسان شمالی قدمت 200ساله دارد
بر اساس این گزارش در برخی روستاهای بجنورد نیز مراسم علم گردانی در بعدازظهر تاسوعا و عاشورا و یا اول محرم رواج دارد.
یکی از اهالی روستای گلی در این باره به خبرنگار ما می گوید: از زمانهای بسیار قدیم روزهای تاسوعا و عاشورا تعدادی از جوانان با مدیحه سرایی به درب خانه ها رفته و نذورات اهالی را جمع آوری و برای اهل خانه دعای خیر می کنند.
وی می افزاید: بعد از جمع آوری نذورات تمامی اهالی علم را به صحن مسجد آورده ، یک نفر آن را نگه می دارد و بقیه با خواندن نوحه و سینه زنی دور علم می چرخند و در بندهای آخر نوحه یک عده با صدای بلند حسن و عده دیگر در جواب آنها با صدای بلند حسین می گویند ، که این نوع سینه زنی به حسن – حسین مشهور است.
در روستای اسپیدان هم علم گردانی به همراه نوحه سرایی و نوحه خوانی است بدین صورت که علم را پیشاپیش هیئت سینه زنی حرکت می دهند و به درب یکایک منازل روستا می برند صاحبخانه هم در عوض کمک نقدی یا کالا به عزاداران می دهد تا خرج هیئت عزاداری شود.
در روستاهای دیگری همچون بدرانلو و تیمورتاش از توابع بجنورد هم در دهه اول محرم مراسم شبیه خوانی ائمه (ع) در میدان روستا یا داخل صحن حیاط تکایا و مسجد اجرا می شود.
در اکثر نقاط استان هر شب مراسم سینه زنی، مجلس روضه خوانی برقرار است و افرادی که نذر و نیاز دارند گوسفندی را ذبح واز پخت آن غذایی مهیا می کنند و هیئت عزاداران برای صرف غذا به منزل خود دعوت می کنند.
نخل گرداني در شهرستان جاجرم، آييني كهن در عزاي سید الشهدا (ع)
مراسم نخل گرداني يكي از آيين هاي ويژه عزاداري براي تكريم امام حسين(ع) است كه همه ساله در شهرستان جاجرم برگزار مي شود.
عشق به حسین (ع ) بزرگ و کوچک ،پیر و جوان نمی شناسد با شروع محرم هرکسی سعی می کند به نوعی ارادت خود را به حسین و اهل بیتش ابراز کنند اما این ارادت در شهرستان جاجرم با حال و هوایی خاص انجام می شود.
مسئول میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان جاجرم با بیان اینکه این شهرستان 35 هیئت عزادار دارد، در این باره به خبرنگار باشگاه خبرنگاران می گوید: مردم این شهرستان یک هیئت مخصوص به خود دارد و برای عزاداری در آن هیئت حضور می یابند.
رجب زاده می افزاید: صبح روز عاشورا هیات و دسته های زنجیر زنی با نظم خاصی در محلی به نام " حسینیه ی بزرگ" جمع می شوند و از هر هیئت یک نوحه خوان به مدت 5 دقیقه نوحه سرایی می کند و مردم سینه و زنجیر می زنند و عزاداری تا ظهر ادامه دارد.
وی با تاکید بر اینکه عزاداری این خطه یک ویژگی خاصی دارد ، به نخل گردانی اشاره و تصریح می کند: در روز عاشوراي حسيني اين مراسم كه از ديرباز و از پدران و اجداد مردم اين ديار نسل به نسل در ميان آنان به ارث رسيده، اجرا مي شود.
این مسئول می گوید: شهرستان جاجرم یک نخل چوبی و یک نخل فلزی( معروف به نخل دهقانها) دارد .
مسئول میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان جاجرم اظهار می دارد: عزاداران جاجرم هرسال در روز عاشورا، نخل را به سمت ميدان حسينيه اين شهر حمل مي كنند كه حدود 40 تا 50نفر در برداشتن نخل مشاركت دارند پس از ورود نخلها به ميدان حركت آنها سرعت گرفته و سوگواران نيز حركت خود را تندتر كرده و به دنبال نخلها مي دوند.
وي اضافه می کند: در دور سوم نخل اول و در دور چهارم نخل دوم بر زمين گذاشته مي شود اما چرخيدن علم ها هنوز ادامه دارد و چند بار ديگر دور ميدان حسينيه حركت مي كنند و به عزاداري مي پردازند، سپس نخلها در جاي خود قرار مي گيرد و مردم به سوي مزار شهدا واقع در بهشت مهزيار رهسپار مي شوند.
کار‌شناسان مردم‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی می گوید: روی نخل را با پارچه‌های سبزرنگ و یا سیاه که نوشته‌های مذهبی روی آن رودوزی شده می‌پوشانند و در نوک دو نخل نیز علم‌هایی نصب شده که این علم‌ها شبیه به نیزه‌های جنگی است که در اصطلاح محلی به آن تیغه می‌گویند و اشعار مذهبی روی آن حکاکی شده است.
حسین‌پناه می افزاید: هنگام اجرای مراسم دو نفر سوار بر نخل، نماد‌هایی از سرهای بریده‌شده را که به صورت دو نوع میوه سیب و انار است بر روی این تیغه‌ها می‌گذارند.
نخل گردانی در شهرستان جاجرم بيش از 400سال سابقه دارد و در سال 1390 در فهرست آثار معنوی به ثبت رسیده است.
سنتی دیرین به قدمت تاریخ
یکی از آئین های سنتی و دیرینه در ماه محرم برای عزاداری های اباعبدالله الحسین (ع) در خراسان شمالی پخت حلیم است.
حلیم غذای ویژه ماه محرم و صفر در مراسم سوگواری امام حسین (ع) در خراسان شمالي است. پختن حلیم هم خود آیینی است که از تمام زوایا مردم در آن مشارکت دارند.
هر کس در این سفره و مائده آسمانی بنابر وسع مالی‌اش و بنا بر نذر و نیازهای خود ، پول یا گوسفند و حبوبات برای تهیه حلیم تامین می‌کند.زنان در تمیز کردن حبوبات آستین بالا می‌زنند. مردهای جوان نیز در کوفتن(کوبيدن) و طبخ(پختن) حلیم که بسیار هم سخت و طاقت‌فرساست حضور دارند.
پختن این غذا حکم نذری را دارد و همه به عشق سيد و سالار شهيدان براي پذيرايي از عزاداران حسيني به نوعي در آماده شدن حليم نقش دارند.
نوکري ننگ است اما نيک دانم هرکه نوکر حسين گرديد آقايي کند
انتهاي پيام/ز