هر چند از حدود 2 دهه قبل مشکل آغاز خشکی و کم آبی دریاچه ارومیه از سوی برخی مسئولان سازمان محیط زیست اعلام شد، ولی به دلیل برخی باورها از جمله اینکه دریاچه قبلا هم به این وضعیت دچار شده ولی به سطح تراز خود بازگشت، مورد غفلت هم مردم و هم مسئولان قرار گرفت.
در ادامه اجرای سدها، پل میانگذر دریاچه ارومیه، افزایش سطح زیر کشت کشاورزی در حوضه آبریز، مصرف 90 درصد آب در بخش کشاورزی و راندمان 30 درصدی، کاهش بارش نزولات جوی و ..... هم در دست هم دادند تا از چند سال گذشته تا کنون دریاچه ارومیه در حال احتراز باشد.
خشکی دریاچه ارومیه تا کنون خسارتهای زیادی را در منطقه بر جای گذاشته، از بین رفتن آرتمیا تنها موجود زنده دریاچه ارومیه، به خطر افتادن زندگی حیات وحش جزایر دریاچه ارومیه، کاهش تنوع جمعیت جانوری حوزه دریاچه ارومیه، وزش بادهای نمکی، شوری منابع آب زیر زمینی و ..... از جمله آنها است.
اجرای طرح نکاشت در 5 شهرستان حوضه آبریز دریاچه ارومیه
دریاچه ارومیه که در سایت رامسر به عنوان تالاب بین المللی ثبت جهانی شده و به دلیل وجود برخی گونه های نادر جانوری بعنوان پارک ملی نیز شناخته می شود، هم اکنون انباری از نمک بوده و تا کنون با وجود تشکیل ستاد ملی احیای دریاچه ارومیه و کمکهای جهانی شاهد کاهش روز به روز سطح آب و از بین رفتن بخشی از مساحت آبی این زیست بوم با ارزش هستیم.
احیای دریاچه ارومیه یکی از اولویتهای اصلی دولت یازدهم محسوب می شود، بطوریکه از همان نخستین جلسه هیئت دولت تا کنون جلات متعددی در این راستا برگزار و در نهایت طرحهای احیا و اعتبارات اجرای طرحها تخصیص یافت، همچنین مقرر شده طرح نکاشت در 5 شهرستان حوضه آبریز نیز از امسال اجرایی شود.
اجرای طرح نکاشت در 5 شهرستان حوضه آبریز دریاچه ارومیه مقرر شده تا اجرای سایر طرحهای مصوب دولت برای احیای دریاچه ارومیه اجرا شود تا آب صرفه جویی شده از این محل برای حفظ وضعیت موجود دریاچه به این تالاب سریز شود و همچنین الگوی کشت جدید به کشاورزان آموزش داده شود.
اما این در حالی است که دریاچه ارومیه تاب و تحمل خود را از دست داده و همچنان شاهد کاهش سطح تراز آب دریاچه هستیم، هر چند طرحهای احیا با توجه به کمکهای بین المللی و تخصیص اعتبارات از سوی دولت اجرایی و مصوبات خوبی در این زمینه نهایی شده، ولی نکته مهم اینجاست که نتایج این طرحها بعد از خشکی کامل دریاچه نمایان می شود.
اجرای طرح نکاشت در 54 هزار هکتار از اراضی کشاورزی و کشاورزی نوین منجر به صرفه جویی هزار و 700 میلیون متر مکعب آب می شود، این در حالی است که این دریاچه برای احیای مجدد و رسیدن به سطح تراز اکولوژیکی بالغ بر 6 میلیارد متر مکعب آب نیاز دارد.
انتقال بین حوزه ای آب به دریاچه ارومیه نیز طرحی زمان بر بوده که با توجه به روند تبخیر آب و بازگشت آب دریاچه به سفره های آب زیر زمینی با چندین میلیون متر مکعب سالانه آب نمی توان به حفظ شرایط موجود که به گفته مسئولان تنها 3 درصد از مساحت آبی باقی مانده زیاد امیدوار بود.
تراز سطح آب دریاچه ارومیه به 1270.15 متر کاهش یافت
مدیر عامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی در گفتگو با خبرنگار مهر، از کاهش تراز سطح آب دریاچه ارومیه به 1270.15 متر تا پایان شهریورماه امسال خبر داد و گفت: این در حالی است که تراز سطح آب دریاچه ارومیه در زمان مشابه سال گذشته 1270.40 متر بوده که تراز اکولوژیک سطح آب دریاچه ارومیه 1274.10 متر است.
کیومرث دانشجو با اعلام اینکه تراز حداکثر مشاهده شده سطح آب دریاچه ارومیه 1278.41 متر است، افزود: از مهر سال گذشته تا پایان شهریور ماه امسال در حوضه آبریز دریاچه ارومیه 286.7 میلیمتر بارندگی ثبت شده که این میزان در مدت مشابه سال قبل 374.9 میلیمتر و در دراز مدت مشابه 355.1 میلیمتر بود.
وی با اشاره به اینکه بارشها در حوضه آبریز دریاچه ارومیه نسبت به مدت مشابه سال قبل 23.5 درصد و نسبت به دراز مدت مشابه 19.3 درصد کاهش یافته، ادامه داد: ارتفاع کل ریزشهای جوی طی سال آبی گذشته 300.3 میلیمتر در استان بود که نسبت به میانگین دراز مدت مشابه 14.9 درصد و نسبت به مدت مشابه سال آبی قبل 24.7 درصد کاهش یافته است.
بارش نزولات جوی به میزان 11.27 میلیارد متر مکعب در آذربایجان غربی
مدیر عامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی با اشاره به اینکه حجم بارشها بدون احتساب دریاچه ارومیه بالغ بر 11.27 میلیارد متر مکعب طی سال آبی گذشته ثبت شده است، ادامه داد: حوضه آب ارس نیز طی سال آبی گذشته 263.2 میلیمتر بارندگی ثبت شده این در حالی است که این میزان نسبت به بارش 354.6 میلیمتری سال گذشته 25.8 درصد کاهش یافته و نسبت به بارش 272.6 میلیمتری دراز مدت مشابه 3.4 درصد کاهش نشان می دهد.
دانشجو با اشاره به اینکه بیشترین میزان بارشها در حوضه آبریز زاب گزارش شده است، اعلام کرد: در این حوضه طی سال آبی گذشته 564.4 میلیمتر ریزشهای جوی ثبت شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل به میزان 694.7 میلیمتر 18.8 درصد و نسبت به میانگین دراز مدت مشابه به میزان 624.2 میلیمتر با 9.9 درصد کاهش بارشها مواجه بودیم.
دانشجو با بیان اینکه در آذربایجان غربی طی سال آبی گذشته 300.3 میلیمتر بارندگی ثبت شده است، یادآور شد: این میزان در مقایسه با بارش 398.8 میلیمتری مدت مشابه سال قبل و 352.7 میلیمتری دراز مدت مشابه به ترتیب با کاهش 24.7 و 14.9 درصد همراه بود.
به هر روی هم اکنون بحران کم آبی دریاچه ارومیه این زیست بوم با ارزش بین المللی را از حالت احتزار به سوی مرگ واقعی سوق می دهد، که در صورت ادامه روند مردم باید شاهد خشکی کامل و به فکر مهاجرت از این منطقه با توجه به وزش بادهای نمکی باشند.