به گزارش
مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، از نگاه امام رضا عليه السلام موقعیت جغرافیایی و همچنين ماهها و فصل ها و تغذیه مناسب در این ایام بر مزاج انسان تأثیر گذار بوده و رعایت دستورالعمل هاي پزشكي و تغذیه اي می تواند به تأمین سلامت و پیشگیری از بسیاری بیماریها کمک کند.
از اين رو امام رضا عليه السلام درباره ويژگي هاي ماه مهر و توجه به تغذيه مناسب در اين ماه مي فرمايد: أ يلول ثلاثون يوما ، فيه يطيب الهواء و يقوى سلطان المرة السوداء و يصلح شرب المسهل و ينفع فيه أكل الحلاوات، و أصناف اللحوم المعتدلة كالجداء و الحولي من الضأن و يجتنب فيه لحم البقر ، و الاكثار من الشواء ، و دخول الحمام ، و يستعمل فيه الطيب المعتدل المزاج و يجتنب فيه أكل البطيخ و القثاء ؛ ايلول (مهر) سي روز است.
در اين ماه هوا پاكيزه مي شود و سوداء (سردي و خشكي) به مزاج غلبه مي كند ، خوردن مسهل مناسب است و- بهتر است بعد از ماهي، خرما و پس از آن همواره آب نوشيد (به خصوص در گرم مزاجان)،- خوردن شيريني جات و انواع گوشتهاي معتدل مثل گوشت گوسفند يكساله و بزغاله نر سودمند است ، از خوردن گوشت گاو و زياده روي در كباب و گوشتهاي سرخ كرده بايد پرهيز كرد، افراط در رفتن به حمام منع شده و استعمال بوهاي خوش و معتدل بايد استفاده نمود و از خوردن خيار چنبر و خربزه نارس بايد اجتناب نمود .(1)
مصرف گوشت هاي معتدل در اين ماه توصيه شده و از خوردن گوشت گاو و گوشتهاي كبابي و سرخ كرده نهي شده است. در روایتی امام رضا (ع) به نقل از پدران بزرگوار خویش به نقل از رسول اکرم (ص) گوشت را بهترین غذا در دنیا معرفی کرده می فرمایند: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) سَیِّدُ طَعَامِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ اللَّحْمُ وَ الْأَرُزُّ ؛ بهترین و بالاترین خوراکی ها چه در دنیا و چه در آخرت گوشت است.(2)
امام رضا علیه السلام در باره فواید و خواص مفید مصرف گوشت در عیون اخبار الرضا به نقل از امام على علیهالسلام می فرمایند: ذُکِرَ عِندَ النَّبِیِّ صلى الله علیه و آله و سلّم اللَّحمُ وَالشَّحمُ ، فَقالَ : لَیسَ مِنهُما بَضعَةٌ تَقَعُ فِی المَعِدَةِ إلاّ أنبَتَت مَکانَها شِفاءً ، وأخرَجَت مِن مَکانِها داءً ؛ نزد پیامبر صلى الله علیه و آله و سلّم از گوشت و پیهْ یاد شد. فرمودند : هیچ پارهاى از این دو در معده جاى نمىگیرد ، مگر این که در جاى آن ، شفا مىروید و بیمارىاى از آن جا مىرود.(3)
اعتدال را رعايت كنيدامام رضا عليه السلام برای پاییز رعایت اعتدال و مصرف غذاهای معتدل را توصيه مي كنند. آن حضرت به مأمون توصیه می فرماید که در تابستان غذای خنک تناول کند، و در زمستان غذای گرم، و در دو فصل دیگر غذاهای معتدل به اندازه توان (جسمی ) و اشتهایی که داری. امام رضا (ع) همچنین شرایط زمان و مکان را مهم دانسته می فرماید: غذایت را به اندازه عادتت و مطابق با محل زندگی و نوع فعالیت و زمانی که در آن به سر می بری، با خوردن سبکترین غذاهایی که می خوری آغاز کن.
ممکن است در این ماه افسردگی شیوع پیدا کند. امام رضا علیه السلام برای رهایی افسردگی و دستیابی به آرامش در حدیثی می فرمایند: « عَلَیکُمْ بِالزَّیتِ فَإِنَّهُ یکْشِفُ الْمِرَّةَ وَ یذْهِبُ الْبَلْغَمَ وَ یشُدُّ الْعَصَبَ وَ یذْهَبُ بِالضَّنَی وَ یحَسِّنُ الْخُلُق و یطیب النفس و یذهب بالغم». بر شما لازم است که از زیت (روغن زیتون یا هر گونه روغن مایع) استفاده کنید؛ زیرا صفرا را آشکار و بلغم را از بین می‌برد و عصب را تقویت، بیماری را نابود و اخلاق انسان را نیکو می‌کند، روح را آرامش می دهد و غم را از بین می برد. ".(4)
شبیه این مضمون امام رضا(ع) در جایی دیگر فرمود: « نِعْمَ الطَّعَامُ الزَّیتُ یطَیبُ النَّکْهَةَ وَ یذْهَبُ بِالْبَلْغَمِ وَ یصَفِّی اللَّوْنَ وَ یشُدُّ الْعَصَبَ وَ یذْهَبُ بِالْوَصَبِ وَ یطْفِئُ الْغَضَب؛» روغن زیتون، خوب طعامی است که دهان را خوشبو می‌کند، بلغم را می‌برد، رنگ پوست را درخشنده می‌نماید، عصب را نیرومند و بیماری را نابود می‌کند و خشم را فرو می‌نشاند".(5)
عطر يادتان نروديكي از توصيه هاي ويژه امام رضا (ع) براي اين ماه استفاده از عطر و بوهاي معتدل است. آن حضرت در روايتي ديگر استفاده از بوهاي خوش را باعث انبساط روحی دانسته می فرماید: «چهار چیز است که دل را باز می کند و غم را از بین می برد: عطر زدن، عسل خوردن، سوارى کردن و به سبزه نظر کردن!» و نیز در توصیه ای دیگر به مردم می فرمایند: « برای مرد سزاوار نیست که استفادی هر روزه از بوی خوش را ترک کند پس اگر نتوانست، یک روز در میان و باز اگر نتوانست، در هر جمعه خود را خوشبو سازد و هیچ گاه این عمل را رها نکند».(6)
پانوشتها:
مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، ج16، ص 451
مکارم الأخلاق،ص 178
عیون أخبار الرضا علیهالسلام ، ج2 ، ص41 ، ح130
عیون اخبار الرضا،ج2، باب 31، ح 81
مکارم الاخلاق، ص190 بحارالانوار، ج۷۳، ص۱۴۰