شرکت‌های دانش بنیان چه اهدافی را دنبال می‌کنند؟

به گزارش خبرنگار فناوری‌های نوین باشگاه خبرنگاران؛ هر چند تاسیس چنین شرکت‌هایی گامی مثبت در این زمینه به شمار می‌آید اما هنوز وجود محدودیت‌هایی که در شکل گیری چنین موسسات و نهادهایی وجود دارد ما را از رسیدن به اهدافی که در چشم انداز ۲۰ ساله نیز به آن اشاره شده بازداشته است.

به منظور استفاده هرچه بیشتر از ظرفیت‌ها و توانایی‌های موجود در دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی مورد تایید وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری و اعضای هیات علمی آن‌ها و تحقق اهداف برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور (بند الف ماده ۴۸ و ماده ۵۱ قانون برنامه چهارم) شرکت‌های دانش‌بنیان با شرایط زیر ایجاد می‌شوند: 

شرکت دانش‌بنیان به شرکتی گفته می‌شود که از ۱ تا  ۱۰۰ درصد سهام آن متعلق به یک دانشگاه یا واحد پژوهشی و یا از ۵۱ تا ۱۰۰ درصد آن متعلق به اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها یا واحدهای پژوهشی باشد. در صورتی که سهام دانشگاه کمتر از ۵۰ درصد باشد شرکت دانش‌بنیان خصوصی است و در غیر اینصورت شرکت دانش بنیان دولتی است. 
 
تفاوت شرکتهای دانش بنیان نوپا با سایر شرکت‌ها چیست؟ 
 
شاخص‌های عمومی آئین‌نامه تشخیص شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان، برای شرکتهای دانش‌بنیان نوپا با سهولت بیشتری آورده شده است. شرکت‌ها باید دارای برنامه تولید یا تولیدکننده کالاها/خدمات دانش‌بنیان، مطابق فهرست کالاها/خدمات دانش‌بنیان مصوب کارگروه باشد که دانش فنی کالاها/خدمات دانش بنیان تولید شده توسط شرکت، باید مبتنی بر فعالیت‌های تحقیق و توسعه، ایجاد شده و یا از طریق انتقال فناوری جذب شده و بومی‌سازی شده باشد می‌توانند اقدام به ثبت‌نام نمایند
 
این شرکت نقش ایده سازی را دنبال می‌کند؟ یا رسیدن به تکنولوژِی؟ 
در واقع این شرکت‌ها حلقه واسطه بین ایده و تکنولوژی هستند که می‌توانند ایده‌ها را در مسیر رسیدن به تکنولوژِی هدایت کنند و گاهی اوقات خود همین شرکت‌ها هم می‌توانند ایده خودشان را به تکنولوژِی تبدیل کنند. 
 
 اینکه یکسری علوم مثل علوم انسانی نقشی در این گونه شرکت‌ها نمی‌توانند داشته باشند درست است؟ 

خیر چون بسیاری از ایده‌ها از علوم انسانی سرچشمه می‌گیرد و فکر اینکه این گونه ایده‌ها به یک تجارت تبدیل شود دور از دسترس نیست 
 
آیا ماهیت این شرکت‌ها کاملا خصوصی است و بحث حمایت دولت که در این لایحه به آن اشاره شده است، به معنای دخالت دولت در این شرکت‌ها نیست؟ 

شرکتهای دولتی، مؤسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی و نیز شرکت‌ها و مؤسساتی که بیش از ۵۰ درصد از مالکیت آن‌ها متعلق به شرکتهای دولتی و مؤسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی باشد، مشمول حمایت‌های این قانون نیستندپس شرکت یک شرکت خصوصی است ونقش حمایتی دولت برای بها دادن به این شرکت‌ها مطرح شده است و نه دخالت در آن مگر چند درصد شرکتهای خصوصی ما شرکت‌ها موفقی بودند که امید دارید تا این شرکت‌ها موفق باشند؟ 

در تمامی این شرکت‌ها تا سه سال منحنی اقتصادی زیر در آمد است یعنی هر کدام از این شرکت‌ها لااقل سه سال فرصت می‌خواهند تا بتوانند روی پای خود بایستند اگر از ۱۰ شرکت، حتی یک شرکت هم موفق به تجاری سازی ایده‌ها بشود ما به آنچه می‌خواستیم رسیدیم و در آمدی که از‌‌ همان یک شرکت نصیب کشور خواهد شد بسیار بیش از هزینه‌هایی که صرف حمایت از این شرکت شده است 
 
 پس تکلیف آن ۹ شرکت ناموفق چه می‌شود؟ 
بنا به آنچه که در این لایحه آمده است دولت باید آنچه که به این شرکت‌ها داده را ببخشد و این شرکت‌ها می‌توانند یا ایده جدیدی را تجاری کنند و یا منحل شوند ولی هیچ بدهکاری به دولت نخواهد داشت تا کسی از تاسیس این گونه شرکت‌ها هراس نداشته باشد. و البته این به این معنا نیست که هر کسی که دلش خواست یک چنین شرکتی تاسیس کند و بعد هم هیچی! طرح‌ها و ایده‌ها و کارایی آن‌ها به دقت از قبل بررسی می‌شود و بعد از آن اجازه تشکیل چنین شرکتی داده شود و هنگامی حمایتهای دولت به آن شرکت بخشیده می‌شود که معلوم شود آن شرکت روی پروژه کار کرده است اما به هر دلیل با شکست مواجه شده است 
 
بخشی از حمایتهای دولت درباره این شرکت‌ها

معافیت از پرداخت مالیات، عوارض، ‌حقوقی گمرکی، سود بازرگانی و عوارض صادراتی به مدت پانزده سال. 

تأمین تمام یا بخشی از هزینه تولید، عرضه یا به کارگیری نوآوری و فناوری با اعطاء تسهیلات کم بهره یا بدون بهره بلندمدت یا کوتاه مدت بر طبق عقود شرعی اولویت استقرار واحدهای پژوهشی، فناوری و مهندسی و تولیدی شرکت‌ها و موسسات دانش بنیان موضوع این قانون در محل پارکهای علم و فناوری، مراکز رشد، مناطق ویژه اقتصادی و یا مناطق ویژه علم و فناوری است 
 
ماجرای صندوق سه هزار میلیاردی برای تاسیس این شرکت‌ها چیست؟ 

قرار است تا با توجه به بندهایی که در این لایحه به آن اشاره شده است صندوقی تحت عنوان صندوق نوآوری و شکوفایی وابسته به شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری زیر نظر رئیس شورا تأسیس شود و منابع مالی صندوق شامل کمک‌های دولت، اعتبارات مندرج در بودجه سالانه، هر گونه کمک و سرمایه گذاری اشخاص حقیقی و حقوقی و شرکتهای دولتی وابسته و تابع، نهادهای عمومی غیر دولتی و شهرداری‌ها و شرکتهای وابسته و تابع است 
 
بانک‌ها هم می‌توانند بخشی از منابع تسهیلات موضوع صندوق یادشده را تأمین کنند. به منظور تأمین منابع مالی صندوق، دولت موظف است از سال سوم به بعد در لایحه بودجه، حداقل نیم درصد (0/5 درصد) از منابع بودجه عمومی خود را جهت کمک به این صندوق در نظر بگیرد. 
 
اماسرمایه اولیه صندوق نوآوری و شکوفایی به میزان سی هزار میلیارد ریال (۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰/۳۰) در نظر گرفته شده که به تدریج حداکثر ظرف مدت سه سال از محل صندوق توسعه ملی یا معادل آن از صندوق ذخیره ارزی تامین می‌گردد. 
 
مسئولیت نظارت بر اجرای این قانون را چه کسی بر عهده دارد؟ 

شورایعالی علوم، تحقیقات و فناوری مسئولیت سیاستگذاری، برنامه ریزی و پیگیری اجراء این قانون را به عهده دارد و دبیرخانه شورا هم مسئول پیگیری اجرای مصوبات این شورا را از طریق دستگاههای ذیربط خواهدداشت. 
 
ایراداتی که شورای نگهبان به این لایحه آورده کدام است؟ 
در ماده ۳ این لایحه در قسمتی ازحمایتهای دولت بحث وام کم بهره بود که شورای نگهبان خواست تا این موضوع بررسی شود تا بحث ربا پیش نیاید که آن را اصلاح کردیم. ماده ۴ این لایحه هم که در رابطه با حمایت از مراکز تحقیق و توسعه شرکتهای خارجی بود حذف شد تا این شرکت‌ها در صورت ثبت در ایران امکان استفاده از حمایت‌ها را پیدا می‌کنند 
 
اگرهمین الان کسی بخواهد تا یک چنین شرکتی تاسیس کند باید چه کند؟ 

اگر همین الان بخواهبد چنین کاری کنید باید در پارک علوم و فناوری «برنامه کاری (B. P)» خود را ارائه بدهید در صورت پذیرش می‌توانید شرکت را ثبت دهید، اما پس از تایید نهایی این لایحه در شورای نگهبان «بیزینس پلن» و چگونگی تجاری سازی ایده‌ها را مطرح می‌کنید شرکت را ثبت می‌دهید (تا اینجای کار حمایتهای دولت شامل حال شما نمی‌شود) اما وقتی در پروسه تایید وزارت علوم و عضویت در شرکت دانش بنیان قرار بگیرید می‌توانید تا این شرکت را به عنوان شرکت دانش بنیان مطرح کنید و از حمایت‌ها بهره ببرید 
 
گفتید که در پارکهای علم و فناوری هم این شرکت‌ها تاسیس شده‌اند پس این لایحه به غیر از بحث حمایتهای دولت چه طرح جدید دیگری را به اجرا خواهد رساند؟ 

طرح تاسیس این شرکت‌ها تا پیش از این فقط در همین پارک‌ها و با حمایتهای اندک مطرح بود اما این لایحه تاسیس این شرکت‌ها و حمایت‌ها را بسط می‌دهد و شما می‌توانید در هر جایی این شرکت‌ها را تاسیس کنید بخصوص در دانشگاه‌ها و این‌‌ همان ارتباط واقعی بین دانشگاه و صنعت است 
 
تاکنون چند شرکت از این نوع در پارکهای علم و فناوری داشتیم و چه قدر موفق بودند؟ 

دو هزار و پانصد شرکت که این رقم بسیارکم است البته در حد دوهزار و پانصد شرکت خوب عمل کرده‌اند اما ما باید برای تاسیس این شرکتهاباید به عدد شصت و پنج هزار برسیم تا به آن یک چهارم ۵۲۰ میلیارد دلار GDPکه هدف ماست نزدیک شویم و تصویب لایحه اخیر زمینه ساز‌‌ همان شصت و پنج هزار موسسه و شرکت دانش بنیان است که می‌تواند ما را به این میزان تولید ناخالص داخلی سوق دهد 
 
ضرورت ورود به اقتصاد دانش بنیان چیست؟ 

ما در علوم اقتصاد دو نوع اقتصاد داریم اقتصاد فیزیکی و اقتصاد دانایی، آنچه که ما بیشتر به آن توجه می‌کنیم اقتصادهای فیزیکی است چون برای دولت یا موسسات قابل لمس است اما اقتصاد دانایی که ایده سازی و تجاری کردن آن ایده‌ها است نادیده گرفته شده است یا بهتر بگوییم که جدی گرفته نشده است در حالی که منبع اصلی در آمد‌ها در کشورهای توسعه یافته از همین اقتصاد دانایی و فروش همین ایده‌ها به دیگر کشور‌ها شکل گرفته‌اند جامعه امروز ما بیشتر از هر چیزی به اقتصاد دانش بنیان احتیاج دارد 
 
برای تحقق جامعه دانش بنیان و شرکت دانش بنیان فکر می‌کنید باید اول از کجا شروع کرد؟ 

 مطمئنا اول از جامعه دانش بنیان تا بتوان اثر بخشی بهتری در شرکتهای دانش بنیان داشته باشیم ولی اینکه بخواهیم بگوییم جامعه ما اصلا جامعه دانش بنیانی نشده است بی‌انصافی است اگرچه هنوز برای رسیدن به این جامعه راه بسیاری در پیش رو داریم از طرف دیگر تاسیس این شرکت‌ها و گسترش آن هم خود بی‌ارتباط با فراهم کردن چنین بستری نخواهد بود.
 
تا چه حد این شرکت‌ها و تصویب این لایحه تضمینی برای اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی است؟ 

این شرکتها عمدتا با حضور فارغ التحصیلان دانشگاهی که دارای ایده‌های محوری هستند و قصد توسعه محصولی را دارند شکل می‌گیرد با این مصوبه مجلس، گامی بزرگ برای فارغ التحصیلان دانشگاهی بر داشته می‌شود و افرادی که فکر دارند اما سرمایه‌ای ندارند می‌توانند هم به آینده خود امیدوار باشند و هم امیدهای آینده کشور را تحقق بخشند.

انتهای پیام/