روغن های سرخ کردنی در اواخر دولت محمود احمدی نژاد با فراز و فرود بسیاری همراه بود ،از غیب شدن ناگهانی از قفسه های سوپر مارکت ها و انبار کردن آن توسط مردم تا بازگشت به قیمت بالا تر و فراوان شدن دوباره آن.
دراواخر دولت دهم تحریم ها عامل کمبود روغن اعلام شد و معلوم شد که ما در تولید روغن نباتی نیز به واردات مواد اولیه ( شاید مانند روغن پالم) وابسته ایم.
اما هم اکنون با وجود فراوانی این نوع روغن در بازار با یک بررسی سطحی و خواندن نوشته های حاوی اطلاعات غذایی روغن های سرخ کردنی به آسانی در میابیم که در حالت خوشبینانه و اظهار شده حدود 30 در صد از ترکیب همه روغن های موجود در بازار از پالم اولئین تشکیل شده است.
آیا فقط لبنیات پالم داشت؟
روزنامه شرق می نویسد براساس بررسی‌های صورت‌گرفته کل روغن «پالم» استفاده‌شده در لبنیات که با مجوز سازمان‌های ذی‌ربط هم مورد مصرف قرار گرفته 50هزارتن است در حالی که سالانه 750هزارتن از این روغن به کشور وارد می‌شود.
به این ترتیب 700هزارتن روغن پالم در حالی وارد چرخه غذایی می‌شود که از وجود آن بی‌خبر هستیم. عباس پاپی‌زاده‌بالنگان، سخنگوی کمیسیون کشاورزی درحالی وجود این 700هزارتن روغن را در محصولات غذای مبهم عنوان می‌کند که به گفته وی مسوولان تاکنون نتوانسته‌اند این موضوع را شفاف کنند.
کمیسیون کشاورزی مجلس دوهفته‌ای هست که حاشیه‌های روغن پالم را پیگیری می‌کند و سازمان‌های مسوول را برای پاسخگویی به مجلس می‌کشاند. این بار قرار است موضوع گسترده‌تر، یعنی در سطح وزیر و در صحن علنی مجلس مطرح شود. وزیر بهداشت در یکی از روزهای یکشنبه، سه‌شنبه یا چهارشنبه در مجلس حاضر شده و در مورد شیر و لبنیاتی که با روغن پالم تهیه شده؛ توضیح خواهد داد.
دلیل حضور وزیر هم قانع‌نشدن اعضای کمیسیون کشاورزی از توضیحات مسوولان سازمان غذا و دارو و سازمان ملی استاندارد است که در یکی، دوهفته گذشته به‌صورت گزارش به کمیسیون کشاورزی مجلس ارایه شد.
عباس پاپی‌زاده‌بالنگان، سخنگوی کمیسیون کشاورزی گفت : طی هفته‌های گذشته مسوولان سازمان غذا و دارو گزارش‌هایی به کمیسیون ارایه دادند که چندان قابل پذیرش نبود. این آقایان درحالی معتقدند نباید از روغن پالم در محصولات استفاده شود که این روغن با مجوز خود ایشان وارد کشور شده است.
وی از موضوع دیگری نیز سخن گفت و آن اینکه سالانه یک‌میلیون‌و500هزار تن روغن خوراکی به کشور وارد می‌شود که نیمی از آن روغن پالم است. طبق آخرین برآوردهای صورت‌گرفته نیز تنها 50هزارتن از این روغن آن هم با مجوز وزارت بهداشت در صنایع لبنی استفاده می‌شود حال سوال اینجاست که 700هزارتن روغن پالم باقیمانده در کدام‌یک از محصولات به کار برده می‌شود؟
آیا ضرر مصرف این روغنها از مصرف لبنیات پالم دار کمتر است؟
رسول دیناروند رییس سازمان غذا و دارو معتقد است: روغن پالم سرطان زا نیست، مواد و ترکیبات روغن گیاهی پالم تقریبا مانند روغن های آفتابگردان سویا و ذرت است، منظور ما از اطلاع رسانی در مورد روغن پالم تنها کاهش سرانه مصرف آن است چون باید در حد استاندارد مصرف کرد.
اما در همین زمینه دکتر حاجی فرجی رییس انستیتو تحقیقات تغذیه ای و صنایع غذایی کشور معتقد است مصرف همین مقدار از روغن نیز موجب بسته شدن رگها و مشکلات قلبی می شود.
رییس انستیتو تحقیقات تغذیه ای و صنایع غذایی کشور مصرف زیاد اسید پالمتیک که 44 درصد روغن پالم را تشکیل می دهد، را موجب افزایش کلسترول خون و احتمال وقوع بیماری های قلبی و عروقی بیان کرد.
به گزارش پایگاه خبری و اطلاع رسانی وزارت بهداشت، درمان و اموزش پزشکی رییس انستیتو تحقیقات تغذیه ای و صنایع غذایی کشور با بیان این که بخش عمده انواع روغن پالم وارداتی به کشور درصنایع غذایی مصرف می شود، گفت: وجود اسیدهای چرب
اشباع در این روغن سبب می شود که این روغن در دمای محیط حالت نیمه جامد تا جامد داشته باشد.
وی با بیان این که در سال های اخیر مضرات اسید های چرب ترانس به اثبات رسیده است، گفت: نتایج تحقیقات نشان داده است که مصرف مقادیر زیاد از انواع نامناسب چربی می تواند باعث افزایش خطر بیماری های قلبی و عروقی و برخی از انواع سرطان ها شود، به نحوی که انواع اسیدهای چرب اشباع، 9 تا 24 درصد خطر بیماری های قلبی و عروقی را افزایش می دهد.
رییس انستیتو تحقیقات تغذیه ای و صنایع غذایی کشور در ادامه همچنین گفت: افزایش دریافت چربی موجب افزایش انرژی دریافتی، توده چربی بدن و در نهایت اضافه وزن خواهد شد که تمام این عوامل به طور مستقل خطر ابتلا به بیماری های مزمن را در پی دارند.
دکتر حاجی فرجی بیشترین مصرف روغن پالم وارداتی را در تولید روغن های سرخ کردنی بیان کرد و گفت: چون روغن پالم می تواند در دمای محیط، حالت نیمه جامد تا جامد داشته باشد و به دلیل داشتن اسید چرب، مقاومت خوبی در طی فرایند حرارتی از خود نشان دهد، در روغن های سرخ کردنی و در محصولاتی مثل شورتنینگ ها و چربی های قنادی نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
رییس انستیتو تحقیقات تغذیه ای و صنایع غذایی کشور همچنین میزان روغن پالم تولید شده در جهان را حدود 35 تا 40 درصد بیان کرد و گفت: تولید روغن پالم در سال 2005 با پیشی گرفتن از تولید روغن سویا، رتبه اول در انواع روغن ها را به خود اختصاص داد و در سال های اخیر تولید جهانی پالم به حدود 50 میلیون تن رسیده است که پس از آن سویا، کلزا و آفتابگردان قرار گرفته اند.
وی ادامه داد: از میزان تولید 50 میلیون تن روغن پالم خوراکی حدود 40 میلیون تن آن صادر می شود که از این میزان کشورهای هند و چین 14 میلیون تن و اتحادیه اروپا حدود 7 میلیون تن در سال واردات دارند و میزان واردات روغن پالم در سال 92 به کشور ایران نیز حدود 750 هزار تن بوده است.
رییس انستیتو تحقیقات تغذیه ای و صنایع غذایی کشور در ادامه همچنین، با اشاره به ارتباط مصرف روغن نخل (پالم) با بیماری های قلبی و عروقی، گفت: مطالعات انجام شده در سال 2005 در کاستاریکا، نشان داد جایگزین کردن روغن نخل با روغن های گیاهی مایع (غیر هیدروژنه) موجب کاهش خطر حملات قلبی می شود.
حاجی فرجی ضمن اشاره به گزارش مرکز مطالعات بهداشت همگانی، گفت: مطالعات این مرکز حاکی از آن است که مصرف زیاد اسید پالمتیک که 44 درصد روغن نخل را تشکیل می دهد، موجب افزایش کلسترول خون و احتمال وقوع بیماری های قلبی و عروقی می شود.
وزارت بهداشت خود باشیم
به نظر می رسد به این زودی نوبت بررسی روغن های سرخ کردنی نرسد چون فرآیند حذف پالم از روغن های سرخ دارای پیچیدگی های خاص خود است و چنان که مردم نمی توانند در صد پالم در این روغن ها را مشخص کنند مسئولین محترم وزارت بهداشت هم نمی توانند به فرآیند تولید و مناسبات آن ورود پیدا کنند چنان که معرفی شرکتهای لبنی متخلف نیز علی رغم وعده ها انجام نشد.
در حال حاضر تنها باید اخبار و شایعات درز کرده از طرف وزارت بهداشت را با در نظر گرفتن نظر کارشناسان در فرهنگ تغذیه روزمره به کار بست. و حرفهای وزیر بهداشت و معاونان وی در این مورد را به فال نیک گرفت و آن را به نفع سلامتی خود و خانواده خود تفسیر کرد.
استفاده از روغن های حیوانی( علیرغم اینکه بر روی مضر بودن آن ها تبلیغات بیش از حد شده است) ، استفاده از روغن های خالص علیرغم گرانتر بودن نظیر روغن ذرت و برندهای معتبر خارجی، حذف غذاهایی که نیاز به سرخ کردن زیاد دارد و روغن گیری در انتهای فرآیند پخت و پز، استفاده از الگوهای صحیح تغذیه مبتنی پخت غذا با روغن هایی مانند کنجد و زیتون و محدود سازی خرید فست فود و شیرینی جات خامه ای و روغن های سرخ کردنی که حاوی پالم هستند.
در شرایط امروز جامعه ما که تهدیدات تغذیه ای پا را از نظارت های سازمان های رسمی هم فراتر گذاشته بهترین ناظر خود مردم هستند که می توانند با ارتقای فرهنگ تغذیه خود و مدیریت مصرف مواد مضر مانند روغن ها بر سلامت خود و خانواده خود نظارت کنند.