سوغات واقعی شهرهای مذهبی راهی برای انتقال اعتقادات و معارف فرهنگ اسلامی است اما اکنون بازارهای مشهد به محلی برای عرضه سوغات چین و تحفه سایر شهرهای ایران تبدیل شده و در این آشفته بازار خبری از سوغات حقیقی مشهدالرضا نیست.
هر زائری که به این شهر می‌آید یا باید نظاره‌گر سوهان قم و گز اصفهان باشد و یا جانماز و سجاده چینی بخرد! در بازار رضا، عباسقلی خان، مغازه‌های بست بالا خیابان و پایین خیابان، مغازه‌های اطراف فلکه آب و چهارراه شهدا سوغات‌های چینی و تحفه تمام شهرهای ایران را مي توان پيدا كرد به جز سوغات مشهد.
طی سالیان دور کالاهای روسی به وفور در مشهد عرضه می‌شد و در حقیقت این اجناس بلای جان کسانی شده بود که به دنبال جنسی با هویت و شناسنامه پایتخت معنوی بودند اما رفته رفته بساط کالاهای روسی از این شهر جمع شد و در مقابل عرصه‌ای برای جولان جنس چینی شکل گرفت و امروز کار به جایی رسیده که چینی ها دست بردار بازار سوغات مشهد نیستند.
قیمت گران سوغات مشهد
یکی از فروشندگان عرضه سوغات مشهد که در مغازه‌اش گز و سوهان و پولکی به وفور پیدا می‌شود، به خبرنگار مهر می‌گوید: سالهاست که به دلیل گرانی سوغات مشهد بازارهای این شهربه محلی برای عرضه کالای چشم بادامی‌ها تبدیل شده و اغلب زائران ترجیح می‌دهند تا به طور مثال جانماز، مهر و تسبیح چین را به دلیل قیمت پایین‌تر خرید کرده و به عنوان تبرک به شهرهای خود ببرند.
مهدی محرابی عنوان می‌کند: سوغات مشهد اغلب شامل عطر، نبات، زعفران، زرشک، نخودچی کشمش، مهر، تسبیح، جانماز و سجاده است و چینی‌ها تا این لحظه به غیر از موارد خوراکی؛ در تولید مابقی سوغات این شهر دست دارند و خوب می دانند که زائران قیمت پایین را در خرید یک سوغات مدنظر قرار می دهند.
عباس مکتبی هم یکی از بازاریانی است که در بازار رضا در فروشگاه عرضه سوغات پایتخت معنوی کار می‌کند. او معتقد است؛ طی سالهای اخیر خرید سوغات مشهد برای زائر صرفه اقتصادی ندارد به همین دلیل بیشتر زواران به دنبال جنسی مشابه و ارزان تر هستند و از سویی دیگر برای مغازه‌داران هم صرف نمی‌کند که تنها به فروش سوغات واقعی مشهد روی آورند زیرا همواره تحفه ارزان توسط مشتری‌ها به شدت مورد استقبال قرار می گیرد.
مکتبی عنوان می‌کند: سوهان، باقلوا، قوتو، زیره، کشک، قره قروت، نبات، زعفران، زرشک، حاجی بادومی و نخودچی از سوغات هایی است که در اغلب مغازه ها عرضه می‌شود و این در حالی است که همه می‌دانیم بیشتر کالاهایی که نام برده شد جزو سوغات مشهد نیست.
وی افزود: در کنار این امر مسئله تحفه‌های چین نیز قوز بالای قوز شده و همه این موارد در کنارهم بازار سوغات مشهد را بی هویت کرده و همان طور که می‌دانیم قیمت بالای سوغات مشهد سبب شده تا فروشندگان همه نوع سوغاتی را در مغازه های خود عرضه کنند.
کامیار کریمان از دیگر بازاریانی است که سالها در حوزه عرضه سوغات مشهد فعالیت کرده و اعتقاد دارد یکی از مشکلات مهم این شهر باز گذاشتن دست چینی ها و عدم حمایت از تولیدکننده‌ای است که می تواند بهترین و مرغوب ترین سوغات را برای مشهد تهیه کند. البته جدای از این مسئله باید این نکته را هم مدنظر داشت که تحفه این شهر گران است و همین امر رغبت زائر برای خرید را کم می کند.
اين فروشنده بيان مي‌كند: امروزه زعفران به دليل قيمت بالايي كه دارد بيشتر مورد استقبال زائران مرفه است و زائراني كه درآمد كمتري دارند همان جانماز و تسبيح چيني را به دليل قيمت پايين آن خريداري مي كنند.
به نظر می‌رسد باتوجه به قیمت بالای سوغات این شهر باید جایگاه خاصی نظیر ایجاد یک بازارچه را برای به فروش رساندن سوغات مشهد اختصاص داد تا تحفه این شهر با قیمتی به مراتب پایین‌تر عرضه شده و از سویی دیگر نظر زائر نیز به جای توجه به سوغات سایر شهرهای ایران به سمت تحفه معنوی همین شهر جلب شود.
لزوم ایجاد بازارچه سوغات در مشهد
مدیرکل میراث فرهنگی خراسان رضوی در این رابطه به مهر می‌گوید: ایجاد بازارچه صنایع دستی و بازارچه‌ای برای عرضه سوغات مشهد می‌تواند ضمن ایجاد اشتغالزایی به کوتاه کردن دست چینی ها از این بازار کمک کند.
رجبعلی لباف خانیکی ادامه می‌دهد: در حال حاضر برای ایجاد چنین بازارچه‌هایی نیازمند مشارکت بخش خصوصی هستیم و بی تردید با راه اندازی این بخش می‌توان ضمن عرضه سوغات این شهر با قیمت ارزان تر زمینه مقابله با کالای چین و حمایت از تولید کنندگان داخلی را فراهم کرد.
به گفته وی نباید اجازه داد که بازارهای این کلانشهر مذهبی به محلی برای عرضه تسبیح، جانماز و چادر چینی تبدیل شود.
سالانه 500 میلیارد تومان از فروش سوغات به جیب چین سرازیر می‌شود
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی نیز با انتقاد از عرضه سوغات چینی در مشهد به خبرنگار مهر می‌گوید: این درست نیست که سالانه بیش از 500 میلیارد تومان درآمد فروش سوغات این شهر در جیب چینی‌ها سرازیر شود و مشهدی‌ها از کسب این مبلغ بی‌نصیب باشند.
حجت‌الاسلام نصرالله پژمانفر بیان می‌کند: هیچ معنی ندارد که کشوری همچون چین بخواهد در عرصه سوغات نیز ورود پیدا کرده و با تولید سجاده و جانماز، مشکلات گسترده ای را برای تولید کننده داخلی بوجود آورد.
وی ادامه می‌دهد: عرضه سوغات حقیقی پایتخت معنوی در رشد شاخصه های فرهنگی و اقتصادی این شهر و ایجاد اشتغالزایی نقش موثری دارد و نباید از کنار این مسئله به سادگی عبور کرد زیرا سوغات ابزاری برای معرفی هویت و فرهنگ یک شهر یا منطقه است.
نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی با اعلام اینکه باید دست چینی‌ها را از بازار سوغات مشهد کوتاه کرد، می افزاید: البته تنها گرانی در کاهش رغبت مردم برای خرید سوغات پایتخت معنوی نقش ندارد بلکه ضعف فرهنگسازی هم در کاهش خرید تحفه های واقعی مشهد نقش دارد.
امروزه مشهد به شهری برای عرضه سوغات همه شهرهای ایران و محلی برای جولان کالاهای چینی به جای تحفه های بومی تبديل شده است و ضروری است اين مسئله را به صورت ریشه‌ای حل و فصل کرد.