در این گزارش
سرويس بين‌‌الملل باشگاه خبرنگاران ابتدا نتایج استقلال اسکاتلند را از دو بعد سیاسی و اقتصادی بررسی می‌کنیم. سپس ناهماهنگی میان ملکه الیزابت و دولت انگلیس را مطرح کرده و بالاخره در چهار محور، نگرانی رسانه دولتی انگلیس BBC از نتیجه همه‌پرسی را شرح می‌دهیم.
*** همه‌پرسی سرنوشت‌ساز 18 سپتامبر
دولت اسکاتلند امروز ۱۸ سپتامبر ۲۰۱۴ (27 شهریور) یک همه‌پرسی سرنوشت‌ساز برای تعیین استقلال یا عدم استقلال اسکاتلند از کشور انگلیس برگزار خواهد کرد. همه‌پرسی در پی توافقی میان دولت اسکاتلند و دولت بریتانیا اجرا خواهد شد.
*** "استقلال": آرزویی دور و دراز در تاریخ اسکاتلند
امروز روی برگه‌های این رفراندوم ملّی این سؤال نوشته شده که "آیا اسکاتلند باید کشوری مستقل باشد یا نه؟" (Should Scotland be an independent country?)
از زمانی که تاریخ همه‌پرسی قطعی شد، طبق نظرسنجی‌های سایت‌های معتبر اروپایی روز به روز بر تعداد موافقان استقلال افزوده شد تا اینکه در جدیدترین نظرسنجی درصد افرادی که به این سؤال پاسخ آری می‌دهند، به 51% رأی‌دهندگان رسید.
1. بعد سیاسی: ملی گرايان اسکاتلند علي‌رغم تفاوت‌های داخلی، خاطره شکست‌های متوالی از پادشاهان انگليس را هرگز از خاطر نمی‌برند. اسکاتلند اگرچه کمتر از شش میلیون جمعیت دارد ولی يک سوم از سرزمين انگلیس را تشکيل مي‌دهد و پایانِ یکپارچگی ارضی انگلیس، کابوس وحشتناکی است که می‌توان گفت وقوع آن اصلاً بعید نیست. بنابراین انتظار مي‌رود استقلال اسکاتلند به تنش جدي با انگليس منجر شود.
2. بعد اقتصادی: اسکاتلند دارای منابع غنی نفت و گاز در دريای شمال است و به عقیده حزب ملی‌گرای حاکم، ثروتمندتر شدن این کشور تنها در گرو دستیابی به استقلال است. اگر اسکاتلندی‌ها به رؤیای دیرینه خود دست یابند، می‌توانند سیاست‌های مالیاتی- اقتصادی، درآمدهای نفت و گاز و بسیاری از سیاست‌های دیگر خود را مستقل از دولت لندن اتخاذ و اجرا کنند.
اگر این همه‌پرسی موفق شود پس از حدود ۳۰۰ سال اتحاد سیاسی، به جدایی اسکاتلند از انگلیس منجر شود، اين منطقه روز 24 مارس 2016 به طور رسمي از انگلیس جدا خواهد شد.
*** چرا ملکه با دولت ساز مخالف می‌زند؟
در اصل تمام این ماجراها به موافقت‌نامه‌ای بازمی‌گردد که ۱۵ اکتبر میان "ديويد کامرون" نخست‌وزير انگلیس و "الکس سالموند" (Alex Salmond) وزير اول دولت محلی اسکاتلند به امضاء رسيد و این موافقت‌نامه حتی سن حق رأی اسکاتلندی‌ها را از 18 به 16 سال کاهش داد.
بعدها که زمزمه استقلال اسکاتلند بلندتر شد، انتقادات شدیدی از سوی محافظه‌کاران متوجه کامرون شد، چراکه در حقیقت همان موافقت‌نامه بود که اختیار سرنوشت اسکاتلندی‌ها را از دست سیاستمداران گرفت و به دست مردم سپرد. همه‌پرسیِ امروز، محصول همان موافقت‌نامه است.
انتقادات از کامرون تا جایی پیش رفته که برخی نمایندگان حزب محافظه‌کارِ انگلیس به همین بهانه خواستار رأی عدم اعتماد به وی شده‌اند.
شماري از مقامات ارشد و بانفوذ انگليس، با امید به تغییر شرایط به نفع کمپین عدم استقلال، مداخلۀ ملکه اليزابت براي جلوگيري از استقلال اسکاتلند را خواستار شدند. ولی ملکه طی بیانیه‌ای با ردّ این درخواست، موضوع استقلال اسکاتلند را مربوط به مردم اسکاتلند دانست.
حال این سؤال مطرح است که دلیل این ناهماهنگی میان ملکه انگلیس و دولت این کشور چه می‌تواند باشد؟!
اولین دلیلی که به ذهن ناظر بیرونی می‌رسد این است که در واقع استقلال اسکاتلند تأثیر چندانی بر نقش تشریفاتی ملکه نخواهد گذاشت.
اما این احتمال اول به این معنی نیست که استقلال یا عدم استقلال اسکاتلند به کل برای دربار پادشاهی انگلستان علی‌السویه باشد. مسلّماً عنوان پادشاهی با گستردگی قلمرو و سیطره استعماری بر کشورهای دیگر گره خورده است.
از این حیث، سخنان عوام‌پسند ملکه انگلیس مانند اینکه "اختیار اسکاتلندی‌ها به دست خودشان است" و از این قبیل را می‌توان این گونه تعبیر کرد که وی درست در هنگامۀ تصمیم‌گیری مردم اسکاتلند، قصد داشت به شهروندان القا کند که اگر به عدم استقلال رأی دهند، هیچ خللی به آزادی و اختیار و اراده ملّی آنان وارد نمی‌شود.
خبرگزاری آلمانی "دی‌تسایت" اتفاقاً نگرانی‌های ملکه از تجزیه انگلیس را بسیار عمیق توصیف کرده و می‌افزاید: جدایی اسکاتلند از پادشاهی بریتانیا، رؤیای تحقق‌ناپذیر افراطیون اسکاتلندی بود اما امروز طبق نتیجه نظرسنجی‌ها به گزینه‌ای رئالیستی تبدیل شده است.
البته دولت انگلیس هم پیش از برگزاری همه‌پرسی قول داده که اگر اسکاتلند از انگلیس جدا نشود، تغییراتی درون ساختار قدرت در لندن ایجاد خواهند کرد که رضایت خاطر اسکاتلندی‌ها جلب شود. روز 10 سپتامبر امسال انگلیس به نشانه اهمیتی که برای اسکاتلند قائل است، پرچم ملی اسکاتلند را بر فراز ساختمان نخست‌وزیری به اهتزاز درآورد.
تمامی این اظهارات و اقدامات در حالی است که تاریخ چنبره دولت مرکزی انگلیس بر اسکاتلند، امری نیست که یک شبه و با چنین تبلیغات مثبتی از ذهن اسکاتلندی‌ها پاک شود و به آنان احساس استقلال و تأثیرگذار بودن بدهد.
*** اتحادیه اروپا و پایبندی به دموکراسی
یکی از مسائل اصلی که نتیجه آن در همه‌پرسی امروز اسکاتلند روشن می‌شود، ادامهٔ عضویت این کشور در سازمان‌های فراملی مانند ناتو و خصوصاً اتحادیه اروپاست.
اتحادیه اروپا همواره خود را پرچمدار دموکراسی نامیده و فرآیند همه‌پرسی را یکی از راه‌های مطمئن در تحقق اراده ملت‌ها می‌داند. بنابراین استقلال اسکاتلند هم نباید از این قضیه مستثنی باشد، ولی خطر فروپاشی انگلیس به حدی است که سران اتحادیه را وادار به موضع‌گیری‌هایی بعضاً شتابزده و حتی دیکتاتورمآبانه در این خصوص کرده است.
"خوزه مانوئل باروسو" رئیس کمیسیون اروپا ماه فوریه با هشدار درباره اینکه عضویت اسکاتلندی مستقل در اتحادیه اروپا "دشوار، اگر نه غیرممکن" است، خشم ملی‌گرایان اسکاتلندی را برانگیخت.
*** خبرگزاری BBC و انعکاس دلهره‌آمیز خبرهای اسکاتلند در یک رسانه انگلیسی
با مروری هرچند سطحی در شبکه BBC متوجه می‌شویم که این خبرگزاری همواره اصرار داشته از واژه "انگلیس" برای کشور انگلستان استفاده نکند و عبارت "بریتانیا" را به کار ببرد؛ عبارتی که تداعی‌گر امپراطوری استعماری این کشور بر مجموعه‌ای از ۵۳ کشور مستقل دیگر است. اسکاتلند از سال ۱۷۰۷ همراه با انگلستان، ویلز و ايرلند شمالی جزئی از پادشاهی متحده انگلستان به شمار می‌رود.
"مارتین کتل" ستون‌نویس روزنامه گاردین در توصیف همه‌پرسی می‌‌نویسد: امروز هیچ موضوعی در سیاست اروپا به اندازه رفراندوم استقلال اسکاتلند اهمیت ندارد. در روزهای آینده تغییراتی رخ می‌دهد که زندگی انگلیسی‌ها را زیر و رو خواهد کرد.
طی ماه‌های اخیر که بحث داغ همه‌پرسی اسکاتلند اغلب رسانه‌های غربی را به خود اختصاص داده، شاید بتوان گفت رسانه‌ای که بیشترین حجم تولید و تحلیل خبر در این زمینه را داشته، بنگاه خبری BBC بوده است. اما این شبکه رویکردهای خاص و سوگیرانه‌ای را در خبررسانی دنبال کرده که تأمل در آن‌ها خالی از لطف نیست:
- محور اول: القای وجود نگرانی از آینده در میان استقلال‌طلبان اسکاتلند
بی‌بی‌سی نوشته "احزاب اصلی سیاسی اسکاتلند نسبت به مسئله فعلی رفراندوم سراسیمه هستند و به آینده هم با نگرانی می‌نگرند."
این القای بی‌بی‌سی به نوعی فرافکنی محسوب می‌شود، زیرا کنارهم گذاشتن اظهارات موافقان و مخالفان استقلال در یک هفته اخیر به روشنی دلهره و نگرانی از تجزیه انگلیس را در جبهه اتحادخواهان نمایش می‌دهد و نه در کمپین استقلال‌طلبی!
- محور دوم: هرچه موفقیت و ثروت هست، فقط در اتحاد با انگلیس به دست می‌آید!
بی‌بی‌سی نوشته "پارلمان بریتانیا، به رهبری نخست وزیر دیوید کامرون، می‌گوید بریتانیا یکی از موفق‌ترین اتحادیه‌های اجتماعی و سیاسی در جهان است...
بر اساس انستیتو معتبر مطالعات مالی، اسکاتلند در مقایسه با اکنون که بخشی از بریتانیاست، در چند سال نخست از شکاف میان آنچه که خرج می‌کند و درآمد مالیاتی که دریافت می‌کند تا حدودی رنج خواهد برد... اگر اسکاتلندی‌ها استقلال بخواهند، باید دهه‌ها بار مشکلات اقتصادی و مدیریت بی‌تجربه را نیز به دوش بکشند. آیا برای اسکاتلند موقعیت اقتصادی بارزی وجود دارد که کشوری مستقل تشکیل دهد یا بهتر است هم چنان بخشی از بریتانیا باقی بماند؟"
مستند تلویزیونی که 7 ژوئیه از این شبکه پخش شد، هرچند کوشید تا مواضع خود را بی‌طرفانه نشان دهد و با جملۀ "این سؤال، جواب قطعی ندارد!" نتیجه‌گیری کند، اما در نهایت بیننده را دچار نوعی تردید و بی‌اعتمادی نسبت به استقلال اسکاتلند می‌کرد.
BBC همچنین با ارائه آمارهایی گزینش شده از وضعیت مالی، سطح نسبی رفاه، نمودارهایی از سن امید به زندگی، بیکاری، بدهی‌های ملّی و تولید ناخالص داخلی در اسکاتلند، خواننده را نسبت به شرایط پس از استقلال بدبین کرد.
- محور سوم: القای ناتوانی اسکاتلند در مدیریت استخراج نفت و گاز
بی‌بی‌سی نوشته "موضوع دریای شمال از موفقیت‌های مثال زدنی بریتانیاست و حالا که استخراج نفت و گاز سخت‌تر هم شده، لازم است که با تمام توان بریتانیای متحد از این صنعت پشتیبانی شود."
چنین موضع‌گیری‌هایی فقط منحصر به رسانه‌های دولتی انگلیس و در صدر آنان BBC است. در مقابل، مثلاً روزنامه آلمانی زوددویچه انگلیسی‌ها را در آستانۀ یک "بیچارگی بزرگ" به خاطر از دست دادن 85% از ذخایر ارزشمند نفت (در اسکاتلند) ارزیابی کرد.
- محور چهارم: بولد کردن نظرسنجی‌های گروه‌های مخالف استقلال
بی‌بی‌سی نوشته "جان کرتیس، کارشناس نظرسنجی می‌گفت که برای مدت زیادی حمایت از استقلال بین یک سوم و یک چهارم جمعیت در نوسان بوده است. این استاد علوم سیاسی در دانشگاه استرات کلاید گلاسگو هشدار می‌دهد که همچنان "عدم قطعیت قابل توجهی" درباره نتیجه نهایی همه‌پرسی وجود دارد."
BBC در حالی از عدم قطعیت سخن می‌گوید که سایر خبرگزاری‌های غربی (آلمانی، فرانسوی، ایتالیایی و روسی) عمدتاً در روزهای اخیر از احتمال قوی پیروزی استقلال‌طلبان خبر داده‌اند.
این دلهره‌پراکنی در شهروندان اسکاتلندی (به ویژه در حوزه اقتصادی) نشان‌دهنده آن است که رسانه‌های دولتی انگلیس اصطلاحاً اقدام به پراکندن "انرژی منفی" در این همه‌پرسی کرده‌اند.
بااین وجود آیا مردم اسکاتلند امروز به استقلال خود رأی می‌دهند؟
و اگر این رأی، "آری" باشد، قادر است خبرگزاری BBC را ازین پس مجبور به استفاده از واژه "انگلیس" به جای "بریتانیا" کند (چراکه دیگر بریتانیایی وجود ندارد)؟
منابع:
http://www.zeit.de/wirtschaft/2014-09/schottland-unabhaengigkeit
http://www.sueddeutsche.de/politik/referendum-in-schottland-es-geht-um-mehr-als-unabhaengigkeit-1.2120482
http://www.spiegel.de/politik/ausland/schottland-immer-mehr-frauen-laut-umfrage-fuer-unabhaengigkeit-a-990530.html
http://www.nzz.ch/international/alles-ist-moeglich-in-schottland-1.18378882
http://www.spiegel.de/politik/ausland/umfrage-in-schottland-erstmals-mehrheit-fuer-unabhaengigkeit-a-990270.html
http://yougov.co.uk/news/2014/09/06/latest-scottish-referendum-poll-yes-lead/
http://www.sueddeutsche.de/wirtschaft/unabhaengigkeit-schottlands-schottisches-referendum-laesst-pfund-abstuerzen-1.2120566
انتهای پیام/