به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران ارومیه، آب یکی از مهم‌ترین عوامل در ایجاد موجودات زمینی محسوب می‌شود و در این راستا حفاظت از منابع آبی از اهمیت به سزایی برخوردار است، امروزه همه کشورهای جهان از جمله ایران با بحران کمبود آب مواجه بوده که دلیل عمده آن استفاده بیش از حد از منابع آبی موجود است که ضرورت دارد برنامه مدیریت بحران آب با جدیت در کشور و به تبع آن در استان اجرایی شود.
افزایش سطح آگاهی مردم در مورد پدیده کم‌آبی و محدودیت منابع آبی و آگاه‌سازی راهکارهای مقابله با این پدیده و فرهنگ‌سازی در راستای مصرف بهینه آب تاثیر به سزایی در مدیریت مصرف آب دارد و مصرف صحیح آب و جلوگیری از هدررفت آن می‌تواند تا حدی جایگزین توسعه منابع آب باشد.
ایران در منطقه‌ای قرار گرفته که کمبود آب شیرین در آن به طور کاملا محسوس است و با توجه به ارزشمندی و جایگاه ویژه آب به ویژه شیرین باید در مصرف درست و بهینه آب کوشید و مصرف آن را مدیریت کرد چراکه تسلط و مدیریت آب به معنای تسلط بر ثروت است.
مساله مدیریت آب برای جهاد اقتصادی و توسعه و شکوفایی اقتصادی اهمیت ویژه‌ای دارد و یکی از راهبردهای مهم برای مقابله با روند افزایشی مصرف آب بهینه کردن مصرف مشترکین از طریق ارائه الگوی مصرف مشترکین مختلف و یافتن راه کارهای اساسی در این زمینه است و در این راستا مدیریت مصرف آب ضرورتی انکارناپذیر است.
در شرایط فعلی مدیریت مصرف آب با توجه به رشد فزاینده جمعیت و سرانه مصرف آب بخش آب در استان را دچار مشکل کرده است و باید با برنامه‌های بلندمدت برای تامین آب جمعیت شهری و روستایی ارائه کرد.
با توجه به محدودیت منابع تأمین آب، کاهش نزولات جوی، بالارفتن سرانه مصرف، رشد روزافزون جمعیت و... مدیریت مصرف آب باید اجرایی شود و در این راستا اعمال سیاست‌هایی به منظور ایجاد فرهنگ صحیح مصرف ضرورت دارد.
در ادامه مشروح گفت‌وگوی ما با رسول اکبری، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری آذربایجان غربی را می‌خوانید.
با توجه بحران کم‌آبی اجرای برنامه‌های مدیریت مصرف آب به چه میزان تاثیرگذار است؟
مصرف آب در جهان به طور روزافزون در حال افزایش است ولی چون منابع تامین آب جهان محدود است اگر مصرف آب به درستی مدیریت نشود با بحران کم‌آبی مواجه خواهیم بود و این مسئله سبب طرح مدیریت مصرف آب در همه کشورهای جهان شده و در ایران نیز چند سال است که برنامه‌های مدیریت مصرف آب آغاز شده ولی به دلایل زیادی از جمله یارانه‌ای بودن تعرفه آب هنوز موفقیت‌ها در این زمینه بسیار کمتر بوده است.
متوسط مصرف سرانه آب شهروندان استان از 156 لیتر در شبانه‌روز به ازای هر نفر به 192 لیتر در شبانه‌روز به ازای هر نفر افزایش یافته است و روند تغییرات متاسفانه همواره افزایشی بوده است که با توجه به مواجه بودن با بحران کم‌آبی و محدودیت منابع آبی استان ضرورت دارد برنامه‌های مدیریت مصرف آب با جدیت در آذربایجان غربی اجرا شود.
شاخص‌های مختلفی در مدیریت مصرف مطرح بوده و یکی از شاخص‌های مطرح در مدیریت مصرف آب، متوسط مصرف سرانه آب است که نشان می‌دهد که به طور متوسط هر فرد در یک جامعه چه قدر آب مصرف می‌کند و در استاندارد جهانی متوسط سرانه مصرف آب را با واحد لیتر در شبانه‌روز به ازای هر نفر بیان می‌کنند و مقدار آن را از تقسیم مقدار مصرف آب سالانه هر جامعه به تعداد جمعیت در هر روز به دست می‌آوردند.
میزان مصرف سرانه آب در جوامع مختلف به علت شرایط متفاوت جغرافیایی و اقلیمی، مذهبی، فرهنگی، اجتماعی و معیشتی فرق می‌کند به طور مثال میزان مصرف سرانه آب در دو شهر سردسیری و گرمسیری یا در دو شهر صنعتی و توریستی باهم اختلاف زیادی دارند، به همین دلیل متوسط مصرف سرانه آب در کشورهای جهان باهم اختلاف دارد و متوسط مصرف سرانه آب دنیا حدود 150 لیتر در شبانه‌روز به ازای هر نفر است.
سال 90 متوسط مصرف سرانه آب در شهرهای ایران 190 لیتر در شبانه‌روز به ازای هر نفر بوده و متوسط مصرف سرانه آب شهرهای آذربایجان غربی 167 لیتر در شبانه‌روز به ازای هر نفر بوده است.
مصرف آب شهروندان تهرانی 276 لیتر به ازای هر نفر بوده که نسبت به مصرف شهروندان ارومیه 197 لیتر به ازای هر نفر بالاتر است و مصرف شهروندان مشهدی با 141 لیتر به ازای هر نفر از شهروندان ارومیه‌ای بسیار کمتر است این اختلاف‌ها به دلایل شرایط مختلف اقتصادی، فرهنگی و شرایط اقلیمی است.
متوسط مصرف سرانه آب در شهرهای مختلف به دلیل شرایط مختلف جغرافیایی، فرهنگی و... متفاوت بوده و در شهرهای آذربایجان غربی نیز میزان مصرف آب بسیار متفاوت است، متوسط مصرف سرانه آب از 140 لیتر در شبانه‌روز به ازای هر نفر در شهر محمدیار تا 240 لیتر در شبانه‌روز به ازای هر نفر در شهر ماکو متفاوت است و متوسط مصرف سرانه آب استان در حدود 180 لیتر در شبانه‌روز به ازای هر نفر است.
روند مصرف آب در آذربایجان غربی در سنوات گذشته به چه صورت بوده است؟
در استاندارد صنعت آب کشور مصرف سرانه آب خانگی بین 75 تا 150 لیتر در شبانه‌روز در نقاط مختلف جغرافیایی کشور تعیین شده و سازمان بهداشت جهانی نیز با توجه به شرایط کشور ایران متوسط سرانه آب کشور را 80 لیتر در شبانه‌روز به ازای هر نفر تعیین کرده است.
هم اکنون متوسط مصرف سرانه آب شهرهای استان حدود 180 لیتر در شبانه‌روز به ازای هر نفر است که مطابق برنامه پنجم توسعه باید به 120 لیتر به ازای هر نفر در شبانه‌روز می‌رسید و فاصله خیلی زیادی دارد روند تغییرات متوسط مصرف سرانه در ده سال گذشته نشان می‌دهد که متوسط مصرف سرانه آب شهروندان استان از 156 لیتر در شبانه‌روز به ازای هر نفر به 192 لیتر در شبانه‌روز به ازای هر نفر افزایش یافته است و روند تغییرات متاسفانه همواره افزایشی بوده و فقط در سال 1390 بود که با اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها مصرف آب بر خلاف روند سال‌های قبل 12 درصد کاهش یافت.
البته در سال گذشته نیز به دلیل افزایش ناچیز تعرفه‌ها متوسط مصرف سرانه آب شهرهای استان دوباره افزایش یافت و آمار سنوات گذشته نشان می‌دهد که اگر تعرفه‌های آب افزایش نیابد کاهش مصرف سرانه آب به حد استاندارد عملی نخواهد بود.
افزایش 10 ساله متوسط مصرف سرانه آب در کنار افزایش جمعیت شهری استان با نرخ رشد 2.5 درصد موجب شده مصرف آب شهرهای استان در طی 10 سال گذشته حدود 40 درصد افزایش یابد این موضوع به دغدغه کل شرکت‌های آب و فاضلاب کشور تبدیل شده و سبب برنامه‌ریزی جامعی برای مدیریت مصرف آب در سطح کشور شده است.
واقعیت این است که به دلیل محدودیت منابع آب شهرهای استان اگر برنامه‌های مدیریت مصرف آب عملی نشود با افزایش مصرف آب کمبود آب اجتناب‌ناپذیر بوده و حتی در اکثر شهرهای کشور کمبود آب بحرانی خواهد شد.
دلایل ضرورت صرفه‌جویی در مصرف آب چیست؟
به دلایل مختلف در مصرف آب باید صرفه‌جویی شود و مهم‌ترین دلیل آن این است که خداوند در قرآن بارها به انسان سفارش کرده که در مصرف نعمت‌هایش صرفه‌جویی کنند و وفور نعمت را در شکرگذاری از خداوند قرار داده است بی تردید نتیجه اسراف در مصرف آب خشکسالی و کمبود آب خواهد بود.
نرخ رشد فعلی جمعیت شهری استان حدود 2.5 درصد است جمعیت شهرهای استان و مصرف آب در 20 سال گذشته بیش از دو برابر شده است در این شرایط به دلیل محدودیت منابع آب چندین شهر استان با بحران کم‌آبی مواجه شد و آب آن شهرها از منابع تامین آب دوردست تامین شده است و در حال حاضر منابع تامین آب چند شهر استان از فواصل بالای 30 کیلومتری تامین می‌شود و انتقال آب از فواصل طولانی موجب افزایش هزینه تامین آب و زیان‌دهی شرکت آب و فاضلاب را بیشتر کرده است.
در شرایط فعلی منطقی‌ترین راه صرفه‌جویی در مصرف آب و جلوگیری از اسراف است.
مهم‌ترین راه برای جلوگیری از کمبود آب صرفه‌جویی در مصرف آب و جلوگیری از اسراف است حتی اگر در جایی وفور نعمت باشد اگر اسراف شود درهای رحمت خدا بسته شده و کمبود و قحطی به وجود خواهد آمد اگر کشورهای مختلف جهان را بررسی کنیم به این نکته می‌رسیم که در جوامعی که فرهنگ صرفه‌جویی وجود ندارد مردم جامعه مشکلات زیادی دارند مصرف‌گرایی بی‌شک سبب فقر و بدبختی خواهد شد اگر نگاهی به جامعه خود بیاندازیم متوجه می‌شویم که افراد متمول جامعه صرفه‌جویی بیشتری در مصرف می‌کنند.
صرفه‌جویی مصرف آب بیشترین تاثیر را در افزایش بهره‌وری شرکت آب و فاضلاب دارد متوسط مصرف سرانه آب شهروندان استان حدود 180 لیتر در شبانه‌روز به ازای هر نفر است و مردم با به کارگیری شیوه‌های بسیار ساده قادر هستند آن را تا 90 لیتر در شبانه‌روز به ازای هر نفر کاهش دهند در این صورت منابع موجود تولید آب شهرهای استان حتی با روند فعلی نرخ رشد جمعیت 2.5 درصد قادر است بدون نیاز به افزایش ظرفیت تولید آب تا 20 سال آینده جوابگو باشد.
در نتیجه این عمل هزینه‌های جاری شرکت در بخش تولید آب بیش از 50 درصد کاهش یافته و نیز به جای هزینه برای افزایش ظرفیت تامین آب در بخش مقاوم‌سازی شبکه توزیع آب سرمایه‌گذاری شده و با کاهش تلفات آب بهره‌وری افزایش یافته و قیمت تمام شده آب نیز کاهش خواهد یافت.
لازم به ذکر است شرکت‌های آب و فاضلاب در حال حاضر زیان‌ده بوده چراکه مبلغی که از بابت هزینه آب در قبوض آب بها از مردم دریافت می‌شود کمتر از 50 درصد هزینه‌های تامین، تصفیه، انتقال و توزیع آب است به عبارت دیگر شرکت‌های آب و فاضلاب نه تنها از بابت نعمت آب هیچ مبلغی از مصرف‌کنندگان دریافت نمی‌کنند بلکه بخش زیادی از هزینه‌های آبرسانی را از بیت‌المال تامین می‌کنند به این دلیل اسراف‌کنندگان آب مشمول الضمه بیت‌المال خواهند بود بنابراین باید در مصرف آب نهایت دقت و صرفه‌جویی به عمل آید.
از اقدامات لازم برای عمل به صرفه‌جویی در مصرف آب برایمان بفرمایید
برای اینکه بتوانیم در مصرف آب صرفه‌جویی کنیم باید دو اقدام اساسی و مهم به انجام برسانیم نخستین کار استاندارد کردن شیرآلات و استفاده از لوازم و شیرهای کاهنده مصرف آب است با این اقدام قادر بوده حتی بیش از 50 درصد در مصرف آب صرفه‌جویی کنیم برای این کار به اقدامات فنی و تکنولوژیکی در تولید شیرآلات مربوط می‌شود تولید شیرآلات کم مصرف و مرغوب از اهداف کارخانجات تولیدکننده شیرآلات است.
کارخانجات تولیدکننده شیرآلات با انجام تحقیقات به دنبال ساخت شیرآلات کم مصرف بوده و این شیرآلات که به شیرآلات کاهنده مصرف آب معروف بوده، دارای کارایی بهتری از شیرآلات معمولی هستند.
در حال حاضر بازار پر از شیرآلات غیر استاندارد و نامرغوب است و متاسفانه قانون و مقررات کافی برای نظارت بر این امر وجود ندارد لذا به مردم توصیه می‌شود در هنگام خرید به این موضوع توجه کنند و از خرید شیرهای غیراستاندارد جلوگیری کنند متاسفانه فروشندگان نیز به دنبال سودجویی خود هستند و فروش شیرهای نامرغوب با حاشیه سود بالا در بازار رواج دارد.
با توجه به نقش ارزنده این شیرها در کاهش مصرف آب به همه توصیه می‌شود در خرید شیرهای آب و لوازم آب نهایت دقت را به عمل آورند به طور قطع این شیرها در کوتاه‌مدت نیز از شیرهای ارزان قیمت اقتصادی‌تر خواهند بود و در صورتیکه که امکان خرید و تعویض شیرآلات قدیمی مقدور نباشد مردم می‌توانند با خرید و نصب سرشیرهای کاهنده مصرف آب با قیمت مناسب بیش از 30 درصد در مصرف آب صرفه‌جویی کنند این شیرها ضمن اختلاط جریان آب با هوا مجهز به پیچ تنظیم جریان هستند که امکان تنظیم جریان خروجی آب به مقدار مورد نیاز فراهم است.
شیرهای کاهنده مصرف آب نقش ارزنده‌ای در کاهش مصرف آب دارند و لازم است استفاده از این شیرها در برنامه عموم شهروندان قرار گیرد به طور کلی جریان خروجی این شیرها کمتر از پنج لیتر در دقیقه بوده که با اختلاط هوا با آب جریان خروجی آب را بسیار پرحجم‌تر نشان می‌دهند و با این روش بیش از 30 درصد در مصرف آب صرفه‌جویی خواهد شد.
اقدام دوم برای صرفه‌جویی در مصرف آب تغییر رفتار مصرف آب است ما باید در موقع استفاده از آب به اهمیت این نعمت خدادادی واقف باشیم و نگاه ما به آب باید تغییر کند و به آن به چشم یک چیز بی‌ارزش و کم بها نگاه نکنیم.
همین که مردم به مصرف آب حساس باشند با دقت در مصرف و جلوگیری از بی‌مورد باز گذاشتن شیرها می‌توانیم بیش از 10 درصد در مصرف آب صرفه‌جویی کنیم؛ چنانچه صرفه‌جویی در مصرف آب برای ما کاری ارزشمند باشد با تغییر در شیوه مصرف آب نیز می‌توانیم صرفه‌جویی بیشتری داشته باشیم.
حداکثر مصرف سرانه آب استاندارد شهری استان 132 لیتر نفر روز است و برای مدیریت مصرف و صرفه‌جویی نیاز به واقعی شدن نرخ آب است.
کاهش آب بدون درآمد نیاز به مدیریت جهادی است و برای موفقیت بیشتر نیاز به ثبت دقیق اطلاعات اتفاق در سامانه 122 و تجزیه و تحلیل جهت رفع مشکلات است.
برای صرفه‌جویی در مصرف آب این نکته کافی است که نگاه ما به آب اصلاح شود و به آب به عنوان کالایی بسیار باارزش و حیات‌بخش توجه کنیم و با صرفه‌جویی در مصرف آب شکر این نعمت الهی را به جا آوریمز/.