به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران،موزه‌ی جواهرات ایران، خانهی باارزش‌ترین گنجینه‌ی جواهرات ایران است که
در بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نگهداری می‌شود. گنجینهای که هیچ
تخمینی از ارزش جواهرات آن نمیتوان داشت و شامل زیباترین و قدیمیترین
تاجها و تخت‌های پادشاهی ایران و همچنین سنگهای قیمتی کمیاب و نایابی
مانند الماس «دریای نور» است.
به گزارش ایسنا، این موزه یکی از
هیجان‌انگیزترین موزه‌های کشور است که بسیار مورد توجه گردشگران خارجی هم
هست و هربار که به دیدن این موزه بروید، حتما چند گردشگر خارجی در حال دیدن
زیباترین و نفیسترین جواهرات ایران هستند.
این موزه زیر نظر بانک
مرکزی است و برای بازدید از آن میتوان ساعت 14 شنبه تا سهشنبه به
خزانه‌ی بانک مرکزی در خیابان فردوسی روبهروی سفارت آلمان رفت، چون فقط در
این روزها، خزانه روی علاقهمندان باز است.
این موزه، سیستم حفاظتی
خاصی هم دارد، برای رفتن به موزه باید ابتدا وسایل خود را از زیر دستگاه
رد کنید، سپس از سه دروازه‌ی امنیتی عبور کنید. البته هیچ وسیلهای هم
نمیتوانید همراه داشته باشید و باید همه‌ی وسایل خود، حتی کیف دستی را به
صندوق امانات موزه بسپارید. برای دیدن این موزه، گاه باید در صف طولانی
بایستید، چون علاقهمندان بسیاری خواهان دیدن جواهرات خزانه‌ی ملی هستند.
البته اگر مجبور به انتظار کشیدن برای دیدن موزه شوید، باز هم دیدن جواهرات
زیبا و پر زرق و برق این موزه به این انتظار می‌ارزد.
تخت طاووس یا تخت خورشید
بعد
از عبور از لایههای حفاظتی موزه و تحویل دادن وسایل، به زیرزمینی وارد
میشوید که به خزانه‌ی موزه می‌رسد. در اینجا «تخت طاووس» اولین شی‌ء
باارزش موزه است که چشم شما را میگیرد که پشت شیشه قرار دارد و بیرون از
گنجینه‌ی اصلی نگهداری می‌شود.
این تخت به فرمان فتحعلی‌شاه در سال
1216 هجری قمری و با جواهرات و طلای موجود در خزانه ساخته شد و به‌دلیل
وجود نشان خورشید در بالای تخت، به این نام معروف شده است. البته بعد از
ازدواج فتحعلی‌شاه با «طاووس تاج‌الدوله» تخت طاووس نام گرفت.
گنجینه‌ی
اصلی موزه تقریبا تاریک است و فقط نوری کم‌جان، گنجینه را روشن میکند.
این گنجینه نسبت به هرگونه برخوردی، حساس است و با کوچک‌ترین ضربه‌ای،
آژیرها فعال می‌شود.
در سالن اصلی، گنجینههای بسیاری وجود دارد که
از قدیمیترین جواهرات ایران تا جواهرات دوره‌ی پهلوی، در آنجا نگهداری
می‌شود که هریک با هنرمندی خاصی ساخته شده‌اند و چند راهنما به زبان
انگلیسی و فارسی این اشیا را معرفی میکنند. برخی از این جواهرات زیبا و
قیمتی، در ادامه معرفی می‌شوند:
تُنگ مینا
این تُنگ، تصاویر
گل‌وبوته دارد و بالای آن، تصویر چند زن دیده می‌شود. این تنگ از زیباترین
نمونههای میناکاری ایران به‌شمار میآید که در اواخر قرن 18 میلادی ساخته
شده است.
شمعدان سلام عید
شمعدان طلا، آراسته به لعل، زمرد،
یاقوت، شرابههای مروارید و آویز زمرد. این شمعدان با جفت خود، در آیین
«سلام» عید نوروز در دو سوی تخت طاووس قرار داده می‌شد و اوایل قرن 19
میلادی ساخته شده است.
کوزه قلیان با تخم شترمرغ
این کوزه‌ی نارگیلی‌شکل از تخم شترمرغ است و بسیار ظریف حکاکی شده و پایههایی از طلا دارد.
کوزه قلیان فیروزه
این کوزه مرصع به فیروزه و یاقوت است که در نیمه‌ی دوم سده‌ی 13 هجری قمری ساخته شده است.
الماس دریای نور
شاید
این الماس در میان جواهرات ملی ایران، مقام نخست را داشته باشد. این الماس
در کنار الماس «کوه نور»، یک زوج دانسته می‌شود. در حالی که از نظر تراش و
رنگ، هیج وجه مشترکی با هم ندارند. هر دو گوهر متعلق به نادرشاه بودهاند
و بعد از مرگ نادرشاه، الماس «کوه نور» به افغانستان برده شد. سپس به
شاه‌شجاع رسید و بعد به‌دست سردار هندی، شیرپنجاب، رسید و سپس به‌دست
کمپانی هند شرقی افتاد که به‌وسیله‌ی آن‌ها به دربار انگلیس رفت و به ملکه
ویکتوریا هدیه داده شد. اکنون این الماس در انگلیس است و در تاج ملکه مادر
نصب شده است.
ناصرالدین‌شاه معتقد بود، الماس «دریای نور» یکی از
گوهرهای تاج کوروش بوده، او به این الماس علاقه داشته و گاهی آن را به
کلاه و گاهی به سینه‌ی خود میزده است. وزن الماس «دریای نور» 182 قیراط
است و رنگ آن صورتی است که از کمیابترین رنگ‌ها در میان الماس‌ها است.
تخت نادری
این
تخت اگرچه تخت نادری خوانده می‌شود، اما هیچگونه رابطهای با نادرشاه
ندارد؛ براساس کتیبههای تخت، این اثر در زمان فتحعلی‌شاه ساخته شده است.
شاه از این تخت در ییلاقهای اطراف تهران استفاده می‌کرد. به همین منظور،
قطعات تخت به‌صورت جداگانه و قابل حمل ساخته شده که 12 تکه دارد و تعداد
جواهرات آن بیش از 26هزار قطعه است. این تخت در دو مراسم تاج‌گذاری پهلوی
نیز استفاده شد.
کلاه عباس‌میرزا
کلاه مروارید‌دوزی‌شده‌ی
عباس میرزا (پسر فتحعلی‌شاه) به‌شکل تاج و از پارچه‌ی اطلس و مخمل قرمز است
که روی آن، مرواریددوزی و پولکدوزی شده و در بالای آن، یک تخمه‌ی زمرد
درشت با گیلاوی الماس در چنگ طلا نصب شده است. این کلاه را عباس‌میرزا در
آیینهای رسمی و «سلام» استفاده می‌کرد.
سنجاق سینه‌ها
سنجاقسینههای
این موزه با مرواریدهای بسیار درشت در قرن 19 میلادی ساخته شده‌اند. نقش
اردک با مروارید سیاه و نقش قو با مروارید سفید ساخته شده است.
انفیهدان زمزد
این انفیهدان از 92 قطعه زمرد بسیار اعلا، خوش‌رنگ و صاف تشکیل شده است.
آفتابه و لگن
این آفتاب و لگن طلای مینا برای شستن دست در زمان فتحعلی‌شاه ساخته شد.
جقه نادری
این
جقه، آراسته به الماس و زمرد است که در وسط آن، تخمه‌ی زمرد دامله
خوش‌رنگی نصب شده است. در زیر جقه، سه آویز زمرد خوش‌رنگ امرودی آویخته شده
است. قسمت بالای جقه، هفت شقه است، در دو طرف شقه‌ها هم دو ریسه برگ و گل
الماس‌نشان ساخته‌اند و از نوک شقههای جقه دو آویز زمرد بسیار اعلای سعیدی
امرودی آویخته شده است. در بالای تخمه وسط، هلال الماس‌نشان و در پایین دو
سو، شبیه درفش، طبل، لوله توپ و سر نیزه نصب شده است. پارچه درفش به سه
ردیف یاقوت الماس و زمرد کمرنگ تقسیم شده است. تمام جقه آراسته به
الماسهای فلامک خوشرنگِ درشت و ریز است. این جقه در سده 12 هجری قمری در
ایران ساخته شده و گاهی رضاخان پهلوی هم از آن استفاده میکرده است.
تاج کیانی
تاج
فتحعلی‌شاه، معروف به تاج کیانی که آراسته به الماس، زمرد، یاقوت و
مروارید است. این تاج در زمان فتحعلی‌شاه در ایران ساخته شد و مورد
استفاده‌ی شاه‌های قاجار بوده است. این تاج اولین تاجی است که بعد از دوران
ساسانی، به این صورت ساخته شده است.
کُره‌ی جواهرنشان
این
کُره در سال 1291 به‌دستور ناصرالدین‌شاه و توسط گروهی از جواهرسازان
ایرانی به سرپرستی ابراهیم مسیحی از جوهرات پیادهای که در خزانه موجود
بود، ساخته شد. وزن طلای به‌کار رفته در این کُره، 34 کیلوگرم و وزن
جواهرات آن بیش از سه کیلوگرم است و بیش از 52هزار قطعه جواهر روی این کُره
نصب شده است. پیدا کردن کشورهای مختلف روی کره کار آسانی نیست، چون کشورها
به دقت مشخص نشدهاند. دریاها روی کره به وسیله‌ی زمرد و خشکیها
به‌وسیله یاقوت نشان داده شده، ایران نیز با الماس روی این کره نشان داده
شده است.
قطر کُره تقریبا 66 سانتیمتر است و روی پایهای تماما از طلای آراسته به جواهرات قرار گرفته است.
جبه تاج‌گذاری رضاشاه
این
جبه از ابریشم دست‌بافت است، زمینه‌ی سفید و بتهجقهای درشت دارد.
حاشیه‌ی آن، شش سانتیمتر پهنا دارد و زردوزی شده است. این جبه برای مراسم
تاج‌گذاری رضاشاه دوخته شده و در مراسم تاج‌گذاری محمدرضا پهلوی در سال
1346 نیز مورد استفاده قرار گرفت، وزن مرواریدهای شنل بیش از 21 مثقال است.
تاج پهلوی
تاجی
که قبلا در تاجگذاریهای دوران قاجار به‌کار میرفته، تاج کیانی است؛ ولی
رضاخان نمیخواسته از این تاج استفاده کند. بنابراین به‌دستور او، تاج
پهلوی را گروهی از جواهرسازان ایرانی، روس و قفقاری ساختند که در آن
تخمه‌های درشت زمرد، یاقوت کبود و مروارید استفاده شده است. کلاه تاج، ابره
مخمل قرمز است و در قبهی آن تخمه زمرد خیاره در چنگ نشانده، قرار دارد.
تاج در چهار طرف دارای چهار کنگره پله‌پله به‌شکل تاجهای شاهنشاهی ساسانی
است که در زیر کنگره‌ی پیشین آن، خورشیدی زرین با شعاعهای الماس‌نشان و
تخمه الماس زرد درشت نصب شده است. وزن تاج از زر و گوهر و مخمل، حدود دو
کیلو و 80 گرم است.
تاج فرح پهلوی
این تاج در سال 1346 از
میان جواهرات ملی توسط وان کلیف و آرپل ساخته شده است. وزن این تاج یک کیلو
و 489 گرم است و از الماس، برلیان، زمرد، لعل، یاقوت و مروارید ساخته شده
است.
این جواهرات معرفی‌شده، فقط بخش کوچکی از
زیباترین دستساختههای ارزشمندی است که هریک از آن‌ها بیانگر هنرمندی
جواهرسازان ایرانی است که گنجینه‌ی جواهرات ملی ایران را میسازند.
تاج فرح
مطالب
و عکسهای این گزارش برگرفته از کتاب «خزانه‌ی جواهرات ملی» است که توسط
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران منتشر شده و در موزه‌ی جواهرات به فروش
می‌رسد.