سنت سحرخوانی در کشورهای عربی؛ از مصر تا فلسطین؛ از الباز تا ابوطبیله

اما این رسم منحصر در ایران نیست و در بسیاری از کشورهای عربی نیز این سحرخوانی‌ها وجود داشته و دارد که خبرگزاری شعر و ادب عربی در گزارشی به آنها پرداخته و نوشت: سحرخوانی عادتی است که مسلمانان را با دعاء، سرود و یا عبارات لطیف برای سحری بیدار می‌کرد.

عباراتی که به صدای زیبا مزین بود و مردم از آن صداها لذت می‌بردند اما این سحرخوانی‌ها در هر کشور عربی با هم فرق می‌کرد.

* سحرخوان رمضانی مصری‌ها با طبل «الباز» بود و تونسی را «ابوطبیله» می‌خواندند

در مصر سحرخوان طبلی به نام «الباز» را به همراه داشت که سه ضربه بر روی آن می‌کوبید و در میان آنها شعرها و عباراتی را می‌خواند.

سحرخوان مصری حرکت خود را کمی بعد از نماز عشاء آغاز می‌کند و همراه او کودکی همراه است که دو چراغ پیچیده شده در برگ نخل به دست دارد؛ آن دو جلوی هر خانه‌ای که مسلمانی در آن زندگی می‌کند که می‌تواند انعامی به آنها دهد، می‌ایستند.

بعد از آنکه آنها سرود «عز من یقول لا إله إلا الله ومحمد الهادی رسول الله» را خواندند دوباره سه بار بر روی طبل‌شان می‌زنند و صاحب‌خانه، برادرانش و فرزندان ذکور وی را صدا می‌زنند تا نهایتا مردم از خواب بیدار شوند.

سحرخوان تونسی را «ابوطبیله» می‌نامند که در طول شب‌های ماه رمضان بیدار است و آواز می‌خواند و اجرت تلاش‌های خود را در پایان ماه رمضان و در روزهای عید فطر دریافت می‌کند.

ابوطبیله در طول ماه رمضان طبل و نی خود را در مناطق و کوچه‌های شهرها و روستاهای شهرهای مختلف تونس می‌برد و در پایان ماه به خانه‌های مردم می‌رود تا آنچه خدا برای او مقدر کرده را دریافت کنند.

* شعرهای سحرخوانان عمانی و فلسطینی و سوری

عمان کشور شعر و شاعری است و سحرخوان در این کشور خود شاعر است چه اینکه سحرخوان قبل از اذان صبح در مناطق و بین خانه‌های می‌گردد و آنچه که خلاقیت شعری اوست را ارائه می‌دهد و بعد از هر ضربه بر طبل می‌گوید: ای خوابیده‌های شب بیدار شوید سحری را بخورید ای مسلمین سحر است ای روزه‌داران ...

سحرخوان فلسطینی از این لحاظ که بر طبل بزرگ یا طبل کوچک می‌زند با باقی کشورها تفاوتی ندارد اما دعا و عباراتی که می‌خواند متفاوت است چراکه می‌خواند: روزه بگیرید سالم شوید سخنی از سید السادات .. بینه‌اش معلوم است و تجربه‌اش ثابت شده .. اگر نصیحت من را می‌شنوی و نصیحت فایده دارد .. از خوردن کم کن تا جایی که می‌توانی .. و کیک بخور بعد از روز عید که باعث ضرر به سلامت و بیشتر می‌شود.

مشهورترین سحرخوانان در جهان عرب سحرخوان سوری است چراکه بیشتر از سحرخوان دیگری در سریال‌های مشهور سوری دیده شده است؛ سریال‌هایی که میراث مردمی و سنتی دمشقی را با تمام جمزئیاتش به تصویر می‌کشید.

سحرخوان سوری شب‌هنگام از خانه بیرون می‌آمد و در کوچه‌ها و مناطق شام و دمشق ندا سر می‌داد که «ای خوابیده سکه‌هایت همیشگی‌باد... در سحر بیدار شوید که رمضان به دیدارتان آمده است» و آنگاه نام صاحبخانه را می‌برد و او را از خواب بیدار می‌کرد.

سحرخوان سودانی نیز چون سحرخوان مصری کودکی همراه خود داشت که در یک دست فانوس و در دست دیگرش دفتری بود که در آن اسامی صاحبخانه‌ها نوشته بود تا آنها را به نام بخواند و می‌گفت: «ای بندگان خدا سکه‌های‌تان همیشگی باد و رمضان بر شما مبارک باد».

خبرگزاری شعر و ادب عرب در پایان گزارش خود می‌نویسد: سحرخوان رمضانی سنتی است که در برخی کشورهای عربی و در مناطق و روستاها و شهرهای کوچک باقی مانده است اما در شهرهای بزرگ به ندرت دیده می‌شود.