عده‌ای هم به این فکر می‌کنند که بلد نبودن رانندگی در این دوره و زمانه مثل بی‌سوادی است. البته از موقعی که تصمیم می‌گیرید گواهینامه‌دار شوید تا وقتی گواهینامه‌ای را که با هزار و یک مشقت به دستش آورده‌اید، تحویل می‌گیرید باید راه پرفراز و نشیبی را طی کنید، اما با این حال این یک تجربه اثبات شده است که داشتن گواهینامه به مراتب بهتر از نداشتن آن است ، حتی اگر به این زودی‌ها نخواهید پشت فرمان بنشینید.
فقط به خاطر یک سهل‌انگاری
رانندگی بدون گواهینامه دختر پانزده‌ساله در بزرگراه جلال‌آل‌احمد حادثه آفرید. این راننده که سه سرنشین کودک و نوجوان دیگر را نیز با خود به همراه داشت در مسیر بزرگراه آل‌احمد به دلیل سرعت زیاد نتوانست خودرو را کنترل کند که باعث واژگونی خودرو شد، اما خوشبختانه ماموران اورژانس با رساندن به موقع مصدومان به بیمارستان آنها را از مرگ حتمی نجات دادند. بیست‌وششم اردیبهشت سال گذشته نیز یک جوان نوزده‌ساله بدون داشتن گواهینامه تصمیم می‌گیرد با وانت پدرش، مادرش را که مستخدم یک مدرسه بود به محل کارش برساند، اما در راه بازگشت با توقف ناگهانی خودروی سمند برای جلوگیری از برخورد با این خودرو ناگهان به سمت پیاده‌رو کشیده می‌شود که این موضوع موجب برخورد خودرو با یک پیرمرد عابر و کشته شدن او می‌شود.
در حادثه‌ای مشابه بر اثر بی‌احتیاطی یک راننده جوان و بدون گواهینامه در مهاباد به چهار خودروی پارک شده در کنار خیابان خسارات شدیدی وارد شد. اینها نمونه‌هایی از حوادثی است که نداشتن گواهینامه رانندگان در آن حادثه‌آفرین شده است. افرادی که بدون داشتن گواهینامه پشت فرمان می‌نشینند و صرفا برای ارضای حس کنجکاوی خود بدون این که هنوز به مهارت کافی در رانندگی رسیده باشند، اینچنین با جان خود و دیگران بازی می‌کنند.
زیر 18 سال ممنوع
همه چیز با یک تصمیم شروع می‌شود. این که بالاخره یک روز شما تصمیم می‌گیرید خودتان پشت فرمان بنشینید و به دنبال گواهینامه بروید. شاید هم با خودتان می‌گویید حداقلش این است که می‌توانید گاهی وقت‌ها از آن به عنوان کارت شناسایی استفاده کنید، یا این که فکر می‌کنید در این دوره زمانه نداشتن گواهینامه رانندگی عین بی‌سوادی و بی‌کلاسی است.
شاید هم از مدت‌ها پیش لحظه‌شماری می‌کردید هرچه زودتر گواهینامه‌تان را بگیرید و روزی بتوانید با خیال راحت ماشین پدر گرامی را بردارید.
خلاصه یکهو چشم باز می‌کنید و می‌بینید 18 سالتان دارد تمام می‌شود و وقت گواهینامه گرفتن‌تان شده و آن‌وقت است که جرقه شرکت در کلاس‌های آموزش رانندگی در ذهن‌تان زده می‌شود.
اگرچه براساس قوانین راهنمایی و رانندگی، رانندگی زیر 18 سال و تا وقتی هنوز گواهینامه‌ای در کار نیست برای افراد ممنوع است، اما متاسفانه کم نیستند نوجوانانی که به دلیل کنجکاوی و علاقه شدیدی که به نشستن پشت فرمان خودرو دارند قبل از گواهینامه گرفتن، رانندگی در خیابان‌ها و بزرگراه‌های شهر را تجربه کرده‌اند؛ تجربه‌ای که گاه برایشان گران هم تمام شده است.
بدتر این که متاسفانه خانواده‌ها نیز به جای این که جلوی این کار فرزندانشان را بگیرند، نشستن پشت فرمان و رانندگی در خیابان قبل از گواهینامه گرفتن را نوعی تجربه‌آموزی و مهارت‌آموزی می‌دانند که به نوجوان کمک می‌کند با آمادگی بیشتری در کلاس‌ها شرکت کند و به قول معروف با همان یک بار امتحان دادن گواهینامه‌اش را بگیرد.
هر چند اصولا گرفتن گواهینامه رانندگی برای بعضی‌ها آنقدر طولانی و پردردسر می‌شود که به آخر نرسیده ولش می‌کنند و می‌گذارند برای چند وقت دیگر که البته تجربه نشان داده متاسفانه خیلی از افرادی که با چنین روحیه‌ای کلاس‌های آموزش رانندگی را نیمه‌کاره رها می‌کنند حداقل تا یک سال دیگر هم سراغش نمی‌روند.
قتل عمد نیست، اما ...
اگر بدون داشتن گواهینامه پشت فرمان نشستید و به‌دلیل بی‌احتیاطی یا مهارت ناکافی تصادفی را رقم زدید دست‌و‌پایتان را گم نکنید و فرار را بر قرار ترجیح ندهید.
پای خطایتان بایستید تا اشتباهتان به بهای یک اشتباه بزرگ‌تر تمام نشود. فرار شما از صحنه تصادف آن هم به بهانه نداشتن گواهینامه فقط ممکن است به قیمت مرگ انسانی تمام شود و مجازات شما را سنگین‌تر کند.
پس بدانید شما مرتکب قتل عمد نشده‌اید، تنها جرم شما این است که بدون گواهینامه پشت فرمان نشسته‌اید و باید تاوان این تخلف را هم بپردازید.
این همان نکته‌‌ای است که متاسفانه ناآگاهی از آن زمینه فرار رانندگان از صحنه تصادف را رقم می‌زند، اما معاون حقوقی پلیس راهور ناجا می‌گوید: تصادف منجر به مرگ بدون داشتن گواهینامه در قانون قتل عمد نیست و باور غلط رانندگان باعث فرار این افراد از صحنه تصادف می‌شود.
سرهنگ اصغر محبی در گفت‌وگو با مهر توضیح می‌دهد: برخی افراد بدون گواهینامه اقدام به رانندگی می‌کنند که در مواردی نیز در تصادفات باعث مرگ فرد دیگری می‌شوند، اما متاسفانه این فرهنگ غلط در بین افراد جامعه رواج پیدا کرده است که هر فردی بدون گواهینامه تصادف کرده و شخص در تصادف فوت کند، مرتکب قتل عمد شده است که این موضوع اصلا صحت ندارد.
وی با تاکید براین که نداشتن گواهینامه نیز یکی از مهم‌ترین دلایل فرار از صحنه تصادفات است، می‌افزاید: تصادفات رانندگی جزء جرایم غیرعمد محسوب شده و فرد فقط به جریمه نقدی محکوم می‌شود.
جریمه سنگین برای یک قانون شکنی
در ایران براساس قانون، رانندگی با وسایل نقلیه مختلف بدون داشتن گواهینامه ممنوع بوده و برای متخلفان مجازات تعیین شده است. براساس آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی هر‌کس بخواهد با هر نوع وسیله نقلیه موتوری مثل خودروی سواری، کامیون و اتوبوس رانندگی کند باید گواهینامه متناسب رانندگی با آن نوع وسیله نقلیه را دارا باشد و در‌غیر‌این‌صورت با متخلفان برابر قوانین و مقررات رفتار می‌شود. بنابراین صرف داشتن گواهینامه رانندگی یک وسیله خاص مجوزی برای رانندگی با سایر وسایل نقلیه نیست و به‌عنوان مثال فردی که گواهینامه رانندگی موتورسیکلت دارد فقط مجاز به رانندگی با این وسیله نقلیه بوده و مجاز به رانندگی خودروی سواری نیست و همچنین کسی که گواهینامه پایه یک ندارد، نمی‌تواند با کامیون و اتوبوس رانندگی کند. سرهنگ عین‌الله جهانی، معاون فرهنگ ترافیک پلیس راهور تهران که دارای کارشناسی ارشد حقوق در بخش جزا و جرم‌شناسی است و به واسطه مسئولیتش در پلیس راهور سابقه سال‌ها حضور در صحنه‌های تصادف را داشته توضیح می‌دهد: از نگاه کارشناسان ترافیکی ـ حقوقی رانندگی با هر نوع وسیله نقلیه‌ای نیازمند گواهینامه است و آنهایی که بدون گواهینامه رانندگی می‌کنند، مرتکب تخلف شده‌اند. وی می‌گوید: هر چند رانندگی بدون گواهینامه براساس قانون مجازات اسلامی جرم محسوب نمی‌شود، اما عوامل اجرای قانون (ماموران راهنمایی و رانندگی) طبق ماده 15، 16 و 18 موظف هستند وسیله نقلیه را متوقف و راننده متخلف را به مراجع قضایی معرفی کنند حتی اگر حادثه منجر به فوت یا جرح نشده باشد.
البته این موضوع یک تبصره مهم دارد ؛ این که اگر مشخص شود مالک آگاهانه وسیله نقلیه را در اختیار فرد دیگری که فاقد گواهینامه است، قرار داده پس از وقوع حادثه علاوه بر راننده ، مالک خودرو نیز به عنوان مباشر در وقوع حادثه قابل تعقیب و مجازات است، اما اگر تائید شود مالک خودرو نمی‌دانسته فردی که خودرو را به او قرض داده بدون گواهینامه است، بنابراین مجازاتی متوجه او نخواهد بود.
به گفته سرهنگ جهانی، براساس مقررات در قانون بیمه اجباری، افرادی که گواهینامه ندارند در صورت وقوع حادثه اگر مقصر شناخته شوند شرکت بیمه برای حمایت از زیان‌دیده هزینه خسارت جانی یا مالی را پرداخت می‌کند، اما این پایان ماجرا نیست؛ چون بیمه رجوع می‌کند به مراجع قضایی و به دلیل این که فرد خاطی دارای گواهینامه نبوده است مبلغ پرداخت شده را از راننده مطالبه می‌کند. به گفته جهانی، افرادی که گواهینامه ندارند اگر عامل وقوع تصادف منجر به جرح یا فوت باشند با تشدید مجازات مواجه می‌شوند که این مجازات بیش از دوسوم حداکثر مجازات تعیین شده در قانون خواهد بود.
این هشدار را جدی بگیرید
فرقی نمی‌کند چرا گواهینامه ندارید، سنتان هنوز به گواهینامه گرفتن نرسیده یا نتوانسته‌اید هفت‌خوان شرکت در کلاس‌های آموزش رانندگی و امتحان تئوری و شهر را پشت‌سر بگذارید. شاید هم دیگر سنتان از گواهینامه گرفتن گذشته یا اصلا حال و حوصله دنبال این کار رفتن را ندارید.
هرچه باشد فعلا گواهینامه ندارید، اما معلوم نیست چه اصراری دارید بدون داشتن گواهینامه پشت فرمان بنشینید. گواهینامه نداشتن شما یعنی نه پلیس و نه قانون و نه حتی شهروندان به شما این حق را نمی‌دهند که در خیابان‌های شهرمان رانندگی کنید و امنیت جانی دیگران را به خطر بیندازید.رانندگی بدون گواهینامه عواقب خطرناکی دارد که اگر به آن بی‌تفاوت باشید قطعا برایتان گران تمام خواهد شد، آن هم در شرایطی که ممکن است دیگر برای جبران دیر باشد.