کشوری که در شمال بریتانیا واقع شده در حال آماده شدن برای همه‌پرسی به منظور استقلال است. این کشور مدت زمان بسیاری است که رویای استقلال را در سر می‌پروراند و از سویی با دستیابی به چنین خواسته‌ای٬ بریتانیا در وهله اول ۵ میلیون و ۳۰۰ هزار شهروند اسکاتلندی خود را از دست می دهد. در ابتدا این مسئله مطرح شد که آیا اسکاتلند مستقل می تواند جزئی از اتحادیه اروپا شود؛ به مرور زمان این مسئله جای خود را به سوال چالش برانگیز دیگری داد٬ آن هم اینکه آیا باقی ماندن بریتانیا پس از استقلال اسکاتلند در اتحادیه اروپا درست خواهد بود چرا که به نظر کارشناسان٬ جدایی اسکاتلند از بریتانیا٬ شروع دومینوی جدایی دیگر سرزمینهای ملحق به این امپراتوری خواهد بود.
مردم اسکاتلند قرار است ۱۸سپتامبر ۲۰۱۴ میلادی (۲۷ شهریور ۱۳۹۳) در همه پرسی استقلال شرکت کنند و به این سوال که آیا اسکاتلند باید یک کشور مستقل شود؟، جواب آری یا نه بدهند.
در این همه پرسی فقط افراد بالای ۱۶ سال ساکن اسکاتلند حق رای دارند و مردم سایر مناطق شامل انگلیس، ایرلند شمالی و ولز نمی توانند در آن شرکت کنند.
دولت محلی اسکاتلند آذرماه امسال طی مراسمی از جزییات طرح استقلال منطقه اسکاتلند رونمایی کرد و آلکس سالموند نخست وزیر ملی گرای این منطقه اعلام کرد که اگر مردم به استقلال اسکاتلند رای بدهند، این منطقه از ماه مارس سال ۲۰۱۶ یک کشور مستقل خواهد بود.
انگلیس با استقلال اسکاتلند به شدت مخالف است ولی حزب ملی گرای اسکاتلند (اس ان پی) که هم اکنون دولت و پارلمان محلی را در اختیار دارد، کسب استقلال را به نفع مردم اسکاتلند و اقتصاد آن منطقه می داند.
*** گذری در تاریخ
از منظر تاریخی جدایی دو بخش اسکاتلند و انگلیس همواره مطرح بوده است و پادشاهان اسکاتلند در طول تاریخ بارها برای کسب استقلال از بریتانیا با پادشاه بریتانیا جنگ کرده و در اغلب موارد شکست خورده اند و در برخی موارد نیز پیروز شده اند که یکی از مهم ترین این جنگ ها نبرد بانوکبرن در ژوئن ۱۳۱۴ بود که با پیروزی رابرت یکم پادشاه اسکاتلند و گریختن ادوارد دوم پادشاه بریتانیا به انگلیس خاتمه یافت و جالب این که قرار است رفراندوم استقلال اسکاتلند در هفتصدمین سالگرد این جنگ برگزار شود که خاطره ای شیرین برای بسیاری از اسکاتلندی ها است.
اسکاتلند کشوری است در شمال جزیره بریتانیا که به همراه انگلستان ، ولز و ایرلند شمالی دولت پادشاهی متحده بریتانیا را با پایتختی لندن تشکیل می دهد. مساحت این بخش از جزیره بیش از ۷۸ هزار کیلومتر مربع و شامل ۷۹۰ جزیره بزرگ و کوچک است.
مرکز اسکاتلند شهر تاریخی ادینبورگ است. این شهر دومین شهر بزرگ اسکاتلند و یکی از مراکز مهم اقتصادی و بانکداری اروپا است و مرکز اصلی بانک سلطنتی اسکاتلند که یکی از ۵ بانک بزرگ جهان به شمار می رود، در این شهر قرار دارد.
شهر گلاسگو بزرگ ترین شهر اسکاتلند و یکی از ۳ شهر بزرگ کشور بریتانیا است. گلاسگو و حومهٔ آن حدود ۴۱ درصد کل جمعیت اسکاتلند را در خود جای داده است. سومین شهر بزرگ اسکاتلند و مرکز فعالیت صنعت نفت بریتانیا شهر ابردین در شمال شرق اسکاتلند است.
اسکاتلند و انگلستان تا سال ۱۷۰۷ کشورهایی با پادشاهی مستقل بودند اما در ماه مه ۱۷۰۷ دو کشور طی توافقنامه ای با هم متحد شده، کشور پادشاهی متحد بریتانیای کبیر را به وجود آوردند.
بر اساس طرح همه پرسی در صورتی که اکثریت مردم اسکاتلند در سال ۲۰۱۴ میلادی به استقلال سرزمین خود از انگلیس رای مثبت دهند، اسکاتلند از مارس سال ۲۰۱۶ یک کشور مستقل خواهد بود.
این طرح پیش بینی کرده است که پس از تحقق استقلال اسکاتلند در مارس سال ۲۰۱۶ میلادی، نخستین انتخابات پارلمانی برای تشکیل دولت ملی اسکاتلند در ماه ˈمهˈ همان سال برگزار می شود.
دولت محلی اسکاتلند خواستار این است که گفت و گوهای مقدماتی برای انتقال قدرت به دولت ملی اسکاتلند با دولت مرکزی در لندن هرچه زودتر آغاز شود ولی دیوید کامرون تاکید کرده است که وارد مذاکرات مقدماتی نخواهد شد.
به گفته نخست وزیر منطقه اسکاتلند، در صورتی که مردم به همه پرسی سال ۲۰۱۴ رای مثبت دهند، قانون اساسی اسکاتلند بلافاصله در سال ۲۰۱۶ و تحت نظر پارلمان ملی تهیه و به تصویب مردم خواهد رسید. قانون اساسی اسکاتلند یک سند مکتوب خواهد بود که اصول و ارزش های مردم این منطقه را منعکس می کند.
به نظر می رسد مقامات دولت محلی در اسکاتلند به پیروزی خود در همه‌پرسی بسیار امیدوارند و به همین دلیل خواهان این هستند که پیشاپیش بحث های مقدماتی مربوط به انتقال حاکمیت از لندن به "ادینبورو" و همچنین توافق بر سر نحوه تقسیم دارایی ها شروع شود.
"آلکس سالموند" سال گذشته در اجلاس سالانه حزب ملی‌گرای اسکاتلند در شهر گلاسکو گفت: مردم اسکاتلند باید از فرصتی که برای اعلام نظر در مورد آینده کشورشان فراهم می شود، نهایت استفاده را بکنند و به طرح استقلال رای مثبت بدهند.
وی افزود: با استقلال اسکاتلند و حاکم شدن قوانین ملی، حاکمیت حزب محافظه کار حاکم بر لندن بر سرنوشت مردم اسکاتلند پایان می‌یابد.
به گفته کارشناسان، مقامات محلی و ملی گرای اسکاتلند قصد دارند نهایت استفاده را از حاکمیت حزب محافظه کار بر دولت مرکزی انگلیس بکنند، چرا که حزب محافظه کار از کمترین محبوبیت در منطقه اسکاتلند برخوردار است.
سالموند گفت: مردم اسکاتلند باید در همه پرسی بین دو گزینه ادامه حکمرانی توسط حزب محافظه کار از لندن و یا استقلال کامل انتخاب بکنند.
وی خطاب به دیوید کامرون نخست وزیر، نیک کلگ معاون نخست وزیر و اد میلیبند (رهبر حزب کارگر) گفت: آن دوره ای که سیاستمداران در لندن بنشینند و به اسکاتلندی ها بگویند چه کاری را باید انجام دهید و یا درباره چه چیزی باید فکر کنید، دیگر سپری شده است.
رهبر حزب ملی گرای اسکاتلند اظهار داشت: مردم ما با در اختیار گرفتن مسئولیت ها و تعیین اولویت هایشان بهتر می توانند کشور خود را اداره کنند.
"نیکولا استروژن" معاون حزب ملی گرای اسکاتلند نیز تاکید کرد: من مطمئنم که ما در همه پرسی استقلال پیروز می شویم ولی شرط آن این است که در زمان باقیمانده تا برگزاری همه پرسی به سختی تلاش کنیم و به مردم توضیح بدهیم که چرا اسکاتلند باید مستقل شود.
خانم استروژن گفت: مردمی که در اسکاتلند زندگی و کار می کنند، بهترین افرادی هستند که می توانند تصمیمات بزرگ را درباره آینده کشورشان اتخاذ کنند.
حزب ملی گرای اسکاتلند در انتخابات سال ۲۰۱۱ میلادی اکثریت کرسی های پارلمان محلی را به دست آورد و به تنهایی کنترل دولت محلی را در اختیار گرفت. این حزب امیدوار است بهار آینده در انتخابات شوراهای محلی نیز پیروز شود تا بتواند طرح استقلال اسکاتلند را با قدرت بیشتری پیش ببرد.
دیوید کامرون نخست وزیر انگلیس طی ماه های اخیر که بحث استقلال اسکاتلند بالا گرفته بارها بر مخالفت خود با این موضوع تاکید کرده است. وی سال گذشته میلادی طی سفری به شهر ادینبورو در جمع رهبران و اعضای حزب محافظه کار در اسکاتلند سخنرانی کرد و باردیگر از مردم خواست که در چارچوب نظام سیاسی فعلی موسوم به پادشاهی متحده بریتانیا باقی بمانند.
وی گفت: من عمیقا معتقدم که مناطق مختلف انگلیس در کنار یکدیگر، قوی تر، امن تر، ثروتمندتر و مرفه‌تر هستند.
کامرون در عین حال به مردم اسکاتلند وعده داد که در صورت مخالفت با طرح استقلال اسکاتلند، دولت انگلیس این آمادگی را خواهد داشت که اختیارات بیشتری را به دولت محلی واگذار کند.
تحولات یک سال گذشته نشان می دهد اختلافات دیرینه میان مناطق مختلف تشکیل دهنده پادشاهی متحده بریتانیا بار دیگر با مطرح شدن موضوع برگزاری همه پرسی در مورد استقلال کامل منطقه اسکاتلند از دولت مرکزی انگلیس، بالا گرفته است.
*** اهمیت اسکاتلند برای بریتانیا
پس از انگلیس٬ اسکاتلند دومین منطقه وسیع بریتانیا است. علاوه بر اهمیت سرزمینی و جمعیتی که در بالا تا حدودی بدانها اشاره شد٬ اسکاتلند از منظر اقتصادی نیز برای بریتانیا مهم است.
اهمیت اقتصادی منطقه اسکاتلند برای بریتانیا نیز بویژه پس از کشف منابع نفت و گاز در دریای شمال در دهه ۱۹۷۰، دو چندان شد و همین رویداد نیز باعث شد مردم منطقه اسکاتلند موضوع کسب استقلال از دولت مرکزی را با جدیت بیشتری پیگیری کنند چرا که معتقدند اسکاتلند تاکنون سهم عادلانه ای از درآمدهای نفتی دریای شمال دریافت نکرده است.
به گزارش بی بی سی٬ کشف منابع نفتی در دریای شمال همچنین دولت مرکزی در لندن را برای حفظ منطقه اسکاتلند در چارچوب نظام سیاسی فعلی مصمم تر کرده است.
نفت سواحل اسکاتلند سالانه ۱۲ میلیارد پوند برای اقتصاد بریتانیا درآمد ایجاد می‌کند. طرفداران استقلال اسکاتلند می گویند این کشور تا صد سال دیگر هم نفت خواهد داشت اما مخالفان استقلال می گویند منابع نفت کشور تنها ۵۰ سال دیگر دوام خواهند داشت. اما کشف ذخایر نفتی جدید در سواحل آبردین و جزایر شتلندز اسکاتلند نشان می‌دهد صنعت نفت اسکاتلند همچنان جای توسعه و پیشرفت بیشتر را نیز دارد. استقلال طلبان، نروژ و اقتصاد ۲۵۸ میلیارد پوند در سال آن را که مبتنی بر درآمد نفت است مثال می زنند و می گویند اگر درآمد نفتی اسکاتلندی‌ها در دست خودشان باشد می شود اسکاتلند را تبدیل به یک نروژ دیگر کرد.
اسکاتلند در نیمه دوم قرن هجدهم و تمامی قرن نوزدهم از قبال عضویت در بریتانیا از نظر اقتصادی منتفع می شد اما در نیمه دوم قرن بیستم و در حال حاضر دیگر این گونه نیست و برعکس عضویت در بریتانیا اسکاتلند را عقب نگاه داشته و مانع پیشرفتشان شده است.
اسکاتلند از منظر سیاسی نیز برای بریتانیا با ارزش محسوب می شود٬ امپراطوری بریتانیا که پیرترین و نزدیک ترین متحد آمریکا به شمار می رود، یکی از قوی ترین اتحادیه های موفق سیاسی، اجتماعی و اقتصادی جهان است که با جدایی اسکاتلند به طور کلی از هم متلاشی خواهد شد.
اگر مردم اسکاتلند دراین همه پرسی به جدایی اسکاتلند از انگلیس رای موافق بدهند، این رویداد تاثیرات عمیق و شگرفی بر کل جهان باقی خواهد گذاشت.
*** سلام بر "بریتانیای صغیر"!
این جدایی از منظر پرستیژ بین المللی برای دولت بریتانیا یک افت محسوب می شود چرا که دولت لندن با آن سابقه امپراتوری، تا همین چند دهه پیش دهها کشور بزرگ و کوچک را تحت استعمار خود داشت ، اما جدایی اسکاتلند به این معنا خواهد بود که دولت بریتانیا به جایی رسیده که حتی از حفظ قلمروی داخلی خود نیز ناتوان است .
روزنامه واشنگتن پست می نویسد: گرچه پادشاهی متحد انگلیس، پس از این تجزیه باقی می ماند، اما باتوجه به اینکه یک سوم از مجموعه سرزمین های تحت قلمروش را با جمعیتی بالغ بر ۵ میلیون نفر از دست می دهد، دیگر جایگاه بین المللی سابق را نخواهد داشت. اگر یکی از اتحادیه های کلیدی غرب از هم فرو بپاشد و دومین قدرت بزرگ دفاعی اش از آن منفک شود، به تبع آن، موازنه جهانی قدرت نیز به هم خواهد ریخت.
همواره وزنه دیپلماتیک و نظامی انگلیس مانند مشتی محکم، بالای سر رقبا و دشمنانش در سراسر جهان حاضر بوده است و اینک با منفک شدن هر یک از کشورهای تحت قلمرو آن، جایگاه و نقش انگلیس در سطح جهان به طور کلی تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.
یکی از پایگاه های هسته ای انگلیس در اسکاتلند قرار دارد و همه کسانی که خواستار جدایی اسکاتلند از انگلیس هستند، خواستار خارج شدن این پایگاه از کشور نیز هستند.
امریکا و سایر کشورهایی که مخالف خروج انگلیس از اتحادیه اروپا هستند، حال با موضوع تفکیک داخل قلمرو بریتانیا چگونه کنار خواهند آمد؟ پیامدهای تجزیه در بریتانیا فقط انگلیس را به لرزه در نخواهد آورد.
سایر جنبش های جدایی طلب در سطح قاره اروپا با نگرانی تمام نظاره‌گر سیر تحولات در اسکاتلند هستند و هریک منافع خود را دنبال می‌کنند. در اسپانیا بیش از یک میلیون نفر از شهروندان ایالت کاتالونیا خواستار استقلال هستند و این مطالبه را با اعتراضات خیابانی دنبال می‌کنند. در ایالت جدایی طلب باسک که خودشان آن را کشور باسک می خوانند، مطالبات جدایی طلبانه، با خشونت هایی توأم است. در بلژیک که وحدت و انسجام آن به مویی بند است، ملی گرایان فلمیش آشکارا اعلام کرده اند چنانچه اسکاتلند از بریتانیا جدا شود و از اتحادیه اروپا و ناتو خارج شود، آنها هم از آن دنباله روی خواهند کرد و در این دومینو، کشور بعدی خواهند بود که اعلام استقلال خواهد کرد. این دومینو در کشورهای دیگر استمرار خواهد یافت و ماجرای دو دهه قبل بالکان تجزیه کشورهای آن، در جهان شکننده و بی ثبات امروز که هم مشکلات آن جهانی است و هم راه حل هایش موضوعی بومی نیست، تکرار خواهد شد.
جدایی طلبان اسکاتلند از دوسال پیش، نیرویی هم در پارلمان این کشور بدست آورده اند و وعده کردند درصورت جدا شدن اسکاتلند از انگلیس، اسکاتلند همچنان تحت قیمومیت ملکه و سیستم بازار آزاد و نظام اقتصادی منظم باقی خواهد ماند، البته این امر منوط به نتیجه مذاکرات استقلال است.
همچنین اسکاتلند متعهد شده است که دارای همان پول ملی باشد که انتظار می‌رود چیزی مانند یورو باشد.
در مورد عضویت در اتحادیه اروپا هم متعاقبا تصمیم گیری خواهد شد. اسکاتلند وعده داده است که تلویزیون مستقلی نخواهد داشت مشروط بر آنکه اداره شبکه «بی. بی.سی» اسکاتلند به دست اسکاتلندی ها باشد. همچنین عضویتشان در ناتو معتبر خواهد ماند، هرچند مواضع ضد هسته ای اسکاتلند، مانع ملحق شدن به ائتلاف هسته ای می شود .
دولت جدایی طب اسکاتلند ، همه این موارد را در قالب یک دستورالعمل جامع ۶۷۰ صفحه‌ای به چاپ رساند، اما هنوز موضوعات و مباحث متعددی همچون واحد پول ملی، سیستم مالیات بندی و اعطای مزایا و مستمری بازنشستگی مشخص نشده است و تصمیم گیری راجع به آن، به نتیجه مذاکرات و رای گیری درمورد استقلال موکول شده است.
جدایی طلبان معتقدند که اسکاتلند پس از جدایی از قلمرو بریتانیا، ثروتمندتر، سالم تر، قابل نفوذتر و عادل تر می‌شود.
*** شمار جدایی طلبان افزایش یافته است
بر اساس نظر‌سنجی‌های اخیر در چند ماه اخیر، تمایل به استقلال اسکاتلند، ۳ تا ۴ درصد افزایش یافته است.
به گزارش خبرگزاری رویترز٬ تا پیش از کریسمس، نسبت رای خیر در همه پرسی آینده، بیش از ۶۰ درصد، در برابر آرای آری بود که اندکی کم تر از ۴۰ درصد هوادار داشت اما در ماه های اخیر حدود ۳ تا ۴ درصد بر میزان هواداران استقلال، افزوده شده است. این بدان معنی خواهد بود که اگر همه پرسی درباره استقلال اسکاتلند امروز برگزار شود، حدود ۴۴ درصد رای آری خواهند داد. شاید یکی از دلایلی که دولت انگلیس مخالف به تعویق افتادن نظرسنجی بود همین ترس از افزایش موافقان استقلال بوده است.
بنا بر نظر کارشناسان یکی از دلایل افزایش موافقان استقلال این بود که دولت اسکاتلند برنامه هایش را برای دوران پس از استقلال منتشر کرد و همین امر نظر عده ای از افراد را جلب کرد و علاوه بر آن، مخالفان استقلال، اشتباه کردند و گفتند اسکاتلند پس از استقلال، مجاز نیست از ارز مشترک با بقیه بریتانیا، یعنی پوند، استفاده کند که از نظر مردم اسکاتلند، تهدید محسوب شد و بر شمار هواداران استقلال افزود.
چون حزب محافظه کار در اسکاتلند محبوب نیست، سخنان اعضای حزب حاکم علیه استقلال اسکاتلند، نتیجه منفی دارد و آرای موافقان استقلال را بیش تر می کند.
از زمان تشکیل مجلس اسکاتلند در سال ۱۹۹۹، ماهانه نظرسنجی هایی صورت می‌گیرد تا نظر مردم درباره امور مختلف اجتماعی و سیاسی آشکار شود. با بررسی طولی نتایج این نظرسنجی‌ها، می‌توان تغییر نظر مردم اسکاتلند را مشاهده و براساس آن، برنامه‌ریزی کرد.
پس در پایان پیشاپیش باید گفت: "خداحافظ بریتانیای کبیر!".
گزارش از مغانی
منابع:
http://uk.reuters.com/article/2014/05/30/uk-scotland-independence-world-idUKKBN0EA0HT20140530
http://www.independent.co.uk/news/uk/politics/scottish-independence-vote-supporters-are-biggest-grassroots-movement-9457481.html
http://www.nytimes.com/2014/05/12/business/international/scottish-independence-vote-could-set-off-eu-exodus.html?_r=0
http://www.bbc.co.uk/news/uk-scotland-scotland-politics-27609162
http://www.theguardian.com/commentisfree/2014/may/29/scotland-new-vote-referendum-era-alex-salmond
http://www.euronews.com/2014/05/30/scottish-independence-campaign-begins/