به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران،پایگاه
لبنانی "المنار" در مقاله‌ای با اشاره به طرح‌های احتمالی دولت های
مداخله‌جو در سوریه در پی پیروزی ارتش ملی دمشق بر شهر راهبردی حمص نوشت که
امسال برای سوریه سال میدان‌های بزرگ خواهد بود. این موضوع به چند عامل
بستگی دارد که از جمله این عوامل نیاز به ایجاد یک تحول بی سابقه در عرصه
میدانی است که بتواند زمینه‌های سناریویی برای حل سیاسی اوضاع را فراهم
کند.
از دیگر عوامل این مدعا پختگی نظامی ارتش سوریه است که باعث
موفقیت این ارتش در پیروزی در مناطق با اهمیت بویژه در ریف دمشق و استان
حمص و شهر حلب خواهد بود. عامل دیگری که در این راستا وجود دارد، تغییر
رویکرد گروهی از مردم سوریه است که پیشتر افکار مخالفان را داشتند، اما کم
کم ایده سازش را پذیرفته اند و متوجه شده‌اند که گزینه نظامی خسارت‌هایی
بسیار بیشتر از منافعش دارد. همچنین شرایط منطقه ای نیز به سمتی پیش می رود
که گروههای افراط گرا در حالت محاصره قرار گرفته‌اند.
بعد از
پایان حضور نظامی گروه های مسلح در منطقه قلمون که با ناهمواری‌های صعب
العبور طبیعی همراه بوده و با مناطق راهبردی از جمله ریف دمشق تا مرزهای
لبنان ارتباط داشت، ارتش سوریه عملیات فشرده ای را در چندین منطقه به صورت
همزمان آغاز کرد: در شرق حلب این عملیات برای فشار بر گروه های متمرکز در
مناطق صنعتی و محاصره آنها در داخل شهر تمرکز یافت. در بخش قدیمی حمص نیز
عملیات ادامه پیدا کرد تا عناصر مسلح مجبور شدند از آن خارج شده و به حومه
شمالی این شهر بروند. در ریف لاذقیه نیز بلندی های اشغال شده یکی پس از
دیگری باز پس گرفته شد و توسعه نفوذ مخالفان مسلح نیز متوقف شد. در جوبر و
الملیحه واقع در حومه دمشق نیز عملیات با هدف تشدید محاصره مراکز مهم حضور
عناصر تروریستی در دوما و حرستا ادامه پیدا کرد.
پیروزی کامل در
این عملیات‌ها البته به زمان نیاز دارد، اما نشان می دهد سران سوریه تصمیم
جدی برای پیروزی کامل بر بحران سوریه دارند که البته نیاز به تقویت روند
درگیری‌ها و قطع کردن آرزوهای گروه های مسلح از نفوذ در داخل دولت از طریق
نظامی است.
شکی
نیست که بازپس گیری حمص با موقعیت راهبردی که دارد و می‌تواند دمشق را به
بخش های شمالی ارتباط دهد، شاخص مهمی در راستای پیروزی‌های دولت سوری است.
در مورد این پیروزی ذکر چند نکته الزامی است:
الف: پذیرش
عناصر مسلح در خروج از منطقه قدیمی حمص که به موجب توافق با مقامات دمشق
حاصل شد، را می‌توان نقطه آغازی برای مرحله بعدی درگیری‌ها بویژه در منطقه
حلب دانست که ارتش سوریه به محاصره کامل مناطق تحت استقرار شورشیان نزدیک
می شود. درست است که شورشیان پیشتر با قرار دادن یک راه فرار از القصیر و
برخی مناطق قلمون عقب‌نشینی کرده اند، اما این اقدام در راستای یک تاکتیک
نظامی بوده است، اما این نکته که توافق با دولت سوریه را تحت نظارت سازمان
ملل متحد امضا کرده و اتاق عملیاتی مشترک با مقامات دمشق ایجاد کنند، یک
تحول جدی است که ممنوعات سابق آنها را بر اساس دیدگاه های خودشان در تعامل
با دولت اسد از بین برده است.
الان دیگر گروه های مسلح نیز واقع
گرایانه عمل می کنند و به دقت حساب سود و زیان خود را دارند، این در حالی
است که پیشتر اینطور نبود. از سوی دیگر گروه هایی نیز از میان شورشیان مسلح
هستند که این سازش را قبول نمی کنند و سعی دارند از طریق انجام عملیات
هجومی و تخریبی و تشدید گفتمان تبلیغاتی خود چهره آن را مخدوش کنند.
ب: از
سوی دیگر این توافق به معنی آن است که مقامات سوری به پذیرش رویکردهای
میدانی جدید برای جلوگیری از خسارت های ناشی از جنگ برای تسلط بر مراکز
استانها و شهرهای اصلی روی آورده‌اند و این رویکرد باز کردن کانال های
همگرایی با گروه های مسلح است. البته این اقدام بعد از آن جواب می دهد که
تلاش‌های نظامی اثر خود را در فرسوده کردن دشمن و بستن خطوط امدادی آنها
داشته باشد. به این ترتیب دیگر گزینه کشتن عناصر مسلح یا تسلیم شدن آنها
تنها گزینه مطرح نیست و این موضوع از لحاظ وقت و هزینه می‌تواند در توان
دولت سوریه صرفه جویی داشته باشد.
ممکن
است کسی بگوید که شورشیان عقب‌نشینی کننده پناهگاه دیگری را خواهند یافت و
بعد از مدتی که راههای امدادی و توان خود را بازیابی کردند، حملات جدیدی
را آغاز خواهند کرد، این درست است. اما درگیری در حومه شهرها قطعا برای
دولت سوریه ساده تر و کم هزینه‌تر از درگیری در شهرهاست. علاوه بر اینها
نیاز به ایجاد روش های جدید برای مقابله با تمرد احتمالا طولانی مدت شورشی
ها وجود دارد و اصرار بر کشتن آنها طبعا هوشمندانه ترین و کوتاه ترین راه
نیست. حکمت و تدبیر و برنامه ریزی طولانی مدت از ملزومات تحقق پیروزی است.
پایان دادن به درگیریهای حمص می‌تواند نمونه ای از تعامل دولت سوریه با
عناصر مسلح را ارائه کند که آنها را به بازبینی در موضع قاطع خود علیه دولت
سوریه وادار کند، این در حالی است که آنها توان و تجربه نظامی ارتش را
دیده اند و از سوی دیگر مقامات دمشق نیز مسئولیت بیشتری بر بازگرداندن این
گروه ها و کسب همکاری آنها بر دوش می‌کشند.
د:
پایان دادن به درگیریهای حمص زمینه را برای تلاش های نظامی بیشتر در
جبهه‌ای شدیدتر فراهم می کند، از جمله می توان به حلب اشاره کرد که گروه
های مسلح تلاش فشرده ای را برای ایجاد نفوذ در خطوط دفاعی ارتش در غرب این
شهر به کار گرفته‌اند و در مقابل ارتش نیز سعی دارد مواضع عناصر مسلح در
شرق را دور بزند.
روگردانی جهانی از تروریست‌ها و جنگ النصره و داعش تحولات
همزمانی در عرصه سوریه اتفاق افتاده که به مهار گزینه های افراط گرایانه و
بازگشت به روند سیاسی در کشور کمک می کند. از جمله این تحولات بروز
درگیری‌ها بین گروههای مسلح و افزایش جنگ آنها برای نفوذ در برخی مناطق و
تحقق برخی دستاوردها برای خود است.
جالب اینجاست که شهر درعا که تا
دیروز کاملا از درگیریهای عناصر مسلح دور بوده، به تازگی به محور
درگیری‌ها بین گروههای مسلح وابسته به جبهه النصره و ارتش آزاد تبدیل شده
است. به نظر می‌رسد که النصره احساس کرده یک خیانت عربی برای کاهش نفوذ این
گروه بر مناطق همجوار اردن در دست شکل گیری است. این در حالی است که
النصره با وجود اقدامات دولت در جلوگیری از مشارکت عناصر سلفی و جهادی
وارد شده از اردن، بخش زیادی از این عناصر را به سمت خود جذب می کرد.
از
سوی دیگر سازمانهای جاسوسی آمریکا و عربستان سعودی این منطقه را به عنوان
آغازگر حمله علیه دمشق در نظر گرفته بودند، این اطلاعات از این موضوع بعد
از بازداشت احمد النعمه فرمانده نظامی جبهه انقلابیون جنوب سوریه به دست
آمد و وی اعتراف کرد که با دستگاه های جاسوسی برای ضربه زدن به گروه های
اسلامگرا همکاری کرده است. انتشار این اعترافات مانند اقدامی بود که داعش
بعد از بازداشت صدام الجمل فرمانده انقلابیون جبهه شرقی انجام داده بود.
وی
نیز در اعترافاتش گفته بود که طرحی برای حمله به داعش داشته و در یکی از
نشست‌ها در یک کشور همسایه سوریه یکی از امرای خلیجی یک کشور عربی و
سازمانهای جاسوسی خارجی از گروه های مبارز خواسته اند تا با اسلامگرایان
وارد جنگ شوند. بعد از انتشار این نوار بود که داعش بر علیه "عناصر مرتد"
اعلام جنگ کرد و این جنگ هنوز هم به سختی از تمام جوانب دنبال می‌شود و
حمایت‌های زیادی نیز در این راستا صورت می گیرد.
جبهه النصره که
شاخه‌ای از القاعده در سوریه است، همواره در طول این مدت سعی کرده خود را
زاده ملت سوریه بداند و اینطور وانمود کند که بالاتر از درگیریهای بین گروه
های مسلح است. النصره این نقش را در درگیریهای داعش و ارتش آزاد ایفا کرده
و از ضعف هر کدام از آنها در استانهای حلب و ادلب و سایر مناطق استفاده
کرده تا نفوذ و نقش خود را در این مناطق گسترده‌تر کند. اما الان دیگر به
اندازه کافی از ایمن الظواهری حرف شنوی ندارد و سعی می کند عملیات هجومی
علیه داعش را در دیر الزور دنبال کند. این در حالی است که جنگ‌های سرنوشت
سازی را برای تسلط بر چاههای نفت و گذرگاه های ورود به عراق آغاز کرده و در
مقابل جبهه النصره نیز عملیات پیش دستانه را در منطقه جنوبی در درعا آغاز
کرده و مدعی شده که داعش به دنبال ضربه زدن به آن در این مناطق است.
اگر
جنگ داعش با ارتش آزاد به کاهش نفوذ داعش و تضعیف آن منجر شد و بسیاری از
مناطق را در استان های ادلب و حلب و لاذقیه از دست آنها خارج کرد، جنگ
النصره با داعش و برخی گروههای ارتش آزاد نیز که اخیرا ادامه دارد، مناطق
نفوذ عناصر افراط گرا را در سوریه کاهش داده است.
تمام این تحولات نشان
می‌دهد که جبهه گروه های مسلح از شکاف های اساسی و خطرناکی رنج می برند و
این موضوع باعث اختلاف بین گزینه های افراط گرایانه و فوق افراط گرایانه
شده است. این اختلافات البته با محاسبات سازمانی و ارتباط با گروههای
خارجی نیز مرتبط است.
شکی نیست که دولت های بیشتری نسبت به خطرات
بازگشت افراط گرایی به سوریه آگاه شده‌اند و سعی دارند حوادث این کشور را
بر اساس منافع خود کنترل کنند. از شاخص هایی که در این راستا بروز کرده، می
توان به آغاز تلاش اردن برای انجام اقدامات سخت گیرانه در مرزهای خود با
سوریه اشاره کرد که باعث ضربه خوردن عناصر نفوذی از هر دو طرف شده است.
همچنین
ترکیه برای اولین بار در نشست بروکسل که با مشارکت آمریکا، فرانسه، هلند،
بلژيك، انگلیس، مغرب، اردن و تونس برگزار شد، شرکت کرد. هدف از برگزاری این
نشست مبارزه با پدیده رویکرد جوانان این کشورها به مبارزه در سوریه از
طریق مرز ترکیه بوده است. به این ترتیب این یک موضوع امنیتی بین المللی به
حساب می آید و در صورت بازگشت این جوانان به کشورهای خود بعد از مبارزه در
سوریه، امنیت آنها را در معرض خطر قرار می دهد. این در حالی است که آمریکا
همچنان با رفتارهای متناقض، به عناصر شورشی در سوریه که آنها را معتدل می
خواند سلاح های خاص ضد هوایی و موشک های ضد زره از نوع تاو می دهد.