در حال حاضر مدت زمان سفر بین استان‌های تهران و مازندران از طریق جاده‌های ارتباطی موجود، حدود چهار ساعت است که در روزهایی از سال به دلیل افزایش تردد تا بیش از 10 ساعت هم طول می‌کشد. همچنین ارتباط ریلی راه‌آهن شمال که مازندران را به تهران و گرگان در استان گلستان متصل می‌کند حدود 10 ساعت از وقت مسافران را به خود اختصاص می‌د‌هد.
بر اساس آمارهای موجود، با احداث این تونل ریلی میزان تناژ حمل بار جاده‌ای از شهرستان‌های استان مازندران به تهران سالانه 25 درصد و میزان حمل مسافر جاده‌ای سالانه پنج درصد رشد می‌کند این در حالی است که 36 درصد کل حمل بار جاده‌ای کشور و 64 درصد کل حمل مسافر جاده‌ای کشور بین دو استان تهران و مازندران است.
لذا با توجه به گسترش آتی ظرفیت بندر امیرآباد بهشهر تا 10 میلیون تن، توسعه گردشگری و همچنین وجود ظرفیت‌های بالقوه در استان مازندران می‌تواند این استان را به تنفس‌گاه مناسبی برای تهران تبدیل کند.
قدمت زیاد و عدم برخورداری از ایمنی و استاندارد لازم در جاده‌های شمال، عدم پاسخگویی جاده‌ها به حجم ترافیک وسائل نقلیه مسافری و باری،تخریب محیط زیست، آلودگی هوا و منابع آب با احداث جاده و بزرگراه، مصرف انرژی بهینه، کاهش تصادفات جاده‌ای و حفظ محیط زیست منطقه ،کاهش زمان سفر با سرعت طرح 200 کیلومتر بر ساعت به 30 تا 45 دقیقه، ایجاد جذابیت برای سفرهای تفریحی، توریستی و توسعه صنعت توریسم، ایجاد اشتغال و فرصت‌های شغلی در دوران اجرای طرح و بهره‌برداری از آن و جذب سهم بیشتر سفرهای برون شهری و انتقال با
با توجه به ایمنی شبکه ریلی، جابجایی مسافر جاده‌ای به ریل از عمده‌ترین دلایل ضرورت احداث تونل طویل ریلی البرز محسوب می‌شود.
طبق طرحی که شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل ارائه کرده است، تونل طویل ریلی البرز احتمالا بصورت دوقلو (رفت و برگشتی تک خطه) خواهد بود.
ظاهرا تونل طویل ریلی البرز احتمالاً بصورت دوقلو (رفت و برگشتی تک خطه) خواهد بود که به وسیله گالری‌های اتصال دهنده به یکدیگر مرتبط می‌شوند.
دو ایستگاه چند وظیفه‌ای در یک سوم طول مسیر تونل، ایستگاه‌های توقف اضطراری و تجهیزات فنی و ماشین آلات برای بهره‌برداری نیز ساخته و نصب خواهند شد.
اما طول تقریبی نمونه مسیر ریلی در طرح مورد نظر از تهران تا منطقه‌ای شامل شهرهای نور و رویان در استان مازندران کمتر از 100 کیلومتر است که از این مسافت، حدود 80 کیلومتر آن شامل چندین تونل عمیق و طویل و مابقی مسیر، رو زمینی و شامل چندین دستگاه پل است.
در حال حاضر در کشور تجربه بسیار ارزشمندی در ساخت خطوط و تونل‌های ریلی درون شهری و بین شهری کسب شده است، در بخش راه‌آهن بین شهری نیز، موفقیت‌های چشمگیری حاصل شده و هم اکنون طرح‌های متعددی برای ساخت راه‌آهن در حال اجراست که با انجام آنها حدود 2500 کیلومتر به طول خطوط موجود افزوده خواهد شد. علاوه بر این بالغ بر 12 هزار و 500 کیلومتر خط آهن در دست مطالعه یا آماده اجراست.
اما هدف از طرح احداث تونل طویل ریلی البرز، اتصال پرسرعت، امن و بدون ایجاد آلودگی مازندران به تهران بزرگ و از طریق آن به شبکه ریلی کشور و استان‌های دیگر است. این خط ریلی پرسرعت، امکان ارائه خدمات جذابی را برای مسافرین و بار شمال کشور و برعکس فراهم و ظرفیت تضمین شده غیر قابل رقابت حمل بار و مسافر را ایجاد خواهد کرد.