مس نقش های بسیاری مهمی در بدن انسان ایفا می کند. مشکل زمانی رخ می دهد که مقدار بیش از حد آن در بافت های نرم بدن تجمع کند. برخی از نقش های مهم مس در بدن عبارتند از:
۱. حفظ استخوان، مفاصل و بافت های همبند: مس در پیوند خوردن کلسیم به استخوان ها و بافت های همبند به منظور ساخت و ترمیم آن ها مورد نیاز است. این شامل تاندون ها، رباط ها، پوست، مو، ناخن، شریان ها، وریدها و غیره می شود. عدم توازن می تواند به پوکی استخوان و تقریبا به تمام مشکلات پوستی، تاندون ها، مو و ناخن و ... دامن بزند.
۲. تولید انرژی در سلول ها: مس در مرحله نهایی چرخه تولید انرژی به نام
سیستم حمل و نقل الکترون مورد نیاز است. این جاست که بیشترین انرژی سلولی
ما تولید می شود. هر گونه مشکل در این بخش باعث خستگی، افسردگی و ناتوانی
های دیگر که مربوط به کم بودن انرژیست می شود.
۳. سیستم ایمنی بدن: روی فلزیست که در تقویت سیستم ایمنی بدن نقش بسیاری مهمی دارد، میزان مس و روی باید در بدن باهم متوازن باشند زمانی که مس افزایش یاید باعث کاهش روی و ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن می گردد و شخص در معرض ابتلا به انواع عفونت ها و قارچ ها قرار می گیرد.
۴. سیستم غدد درون ریز، به ویژه تیروئید و غدد آدرنالین: غده تیروئید نسبت به مس بسیار حساس است. بخشی از آن به این دلیل است که تیروئید به آسانی توسط سیستم اعصاب سمپاتیک تحت تاثیر قرار می گیرد. مشکلاتی از قبیل کم کاری یا پرکاری تیروئید رابطه مستقیم با عدم تعادل مس در بدن دارند، بنا به تجربه ما اکثر مشکلات تیروئید با تنظیم سطح مواد معدنی و ایجاد توازن بین آن ها رفع می گردد و نیازی به هورمون درمانی نمی باشد.
۵. سیستم تولید مثل: مس ارتباط تنگاتنگی با متابولیزم استروژن دارد و برای باروری زنان و حفظ بارداری مورد نیاز است. عدم تعادل می تواند باعث مشکلات مختلف در ارگان های زنانه و ایجاد ناراحتی هایی از قبیل سندرم قبل از قاعدگی، کیست تخمدان، ناباروری، سقط جنین، اختلالات جنسی و غیره شود. در مردان فلز روی برای تولید اسپرم نیاز است و عدم تعادل مس تاثیر مستقیم بروی عملکرد فلز روی می گذارد و منجر به کاهش میل و توانایی های جنسی در مردان می شود.
۶. سیستم عصبی: مس محرک تولید انتقال دهنده های عصبی اپی نفرین، دوپامین، نوراپی نفرین و مونو آمینو اکسیداز آنزیمی که برای تولید سروتونین لازم است می باشد. عدم تعادل مس تاثیرات همه جانبی بروی سیستم اعصاب مرکزی می گذارد که به شدت بصورت واکنش های روانی، عاطفی و عصبی همراه است. برخی از علایم آن عبارتند از کاهش قدرت حافظه به خصوص در افراد جوان، افسردگی، اضطراب، اختلال دو قطبی، اسکیزوفرنی و دیگر اختلالاتی که در این مقاله مورد بحث قرار می گیرد.
سه حالت عدم تعادل مس:1. کمبود مس 2. ازدیاد مس 3. مس غیر قابل دسترس
حالت اول و دوم به راحتی قابل فهم است. معمولاً افراد با متابولیسم سریع
دچار کمبود مس و افراد با متابولیزم کند دارای ازدیاد مس یا مس غیر قابل
دسترس در بدن هستند.
مس غیر قابل دسترس برای بدن چیست؟ این یک حالت خیلی معمول است، مس به اندازه کافی یا زیاد در بدن وجود دارد ولی بدن نمی تواند از آن استفاده نماید به این دلیل که مواد معدنی مانند مس، برای جابجایی در بدن می بایست به پروتئین های حمل کننده به نام های Ceruloplasmin یا Metallothionein متصل شوند، مس آزاد بدون اتصال به پروتئین ها در بدن بصورت آزاد می چرخد و در اندام های مختلف مانند کبد، مغز، اندام های تناسلی و غیره تجمع پیدا می کند. این حالت معمولا در افراد با متابولیزم کند دیده می شود.
اگرچه کمبود مس در انسان چندان شایع نیست، اما باید جدی گرفته شود. کمبود مس در بین نوزادان و کودکان بیشتر است، کمبود مس در بدن می‌تواند موجب بروز اختلالات عصبی شده و با مشکلات پوستی، کم‌خونی و خستگی نیز همراه است. کم‌خونی می‌تواند ناشی از کمبود برخی از ریز مغذی‌ها وعناصر معدنی باشد، کم‌خونی ناشی از کمبود مس تا حد بسیارزیادی از کم‌خونی ناشی از کمبود آهن قابل تشخیص نیست و در این مورد باید بررسی‌های دقیق صورت گیرد.
منابع غذايي مس:
بهترين منبع مس، صدف است و در غذاهاي مختلف از جمله گوشت (به خصوص جگر)، غذاهاي دريايي، لوبيا، آجيل و دانه‌ها يافت مي‌شود. غذا خوردن در ظروف مسي و يا نوشيدن آب از لوله‌هاي مسي نيز مس مورد نياز بدن را تأمين مي‌كند. مكمل‌هاي مس نيز در انواع مختلف همچون «اكسيد مس»، «گلوكونات مس»، «سولفات مس» و املاح اسيدآمينه وجود دارند. اگر غذاهاي حاوي مس براي مدت طولاني در قوطي حلبي ذخيره شوند، مقدار مس آنها كاهش مي‌يابد. دانه كنجد، فندق، كشمش، حبوبات و قارچ سرشار از مس هستند.