به گزارش سرويس بين الملل باشگاه خبرنگاران، پایگاه تحلیلی "المانیتور" در مقاله‌ای به قلم "سامیتا نریانان کاتی" می‌نویسد: تقریبا یک دهه پس از آنکه ایران، هند و افغانستان در خصوص توسعه یک مسیر ترانزیتی که افغانستان را به بندر تازه در حال توسعه چابهار ایران، متصل می‌کرد، به توافق رسیدند، این پروژه کار خود را آغاز کرد. افغان‌ها به تازگی اعلام کردند که پیش‌نویس این تفاهم‌نامه حمل‌ونقل جاده‌ای کالاها، نهایی شده و به زودی، شاید تا ماه آینده برای امضای این کشورها آماده گردد.
*** هند مشتاق ایجاد یک مسیر جایگزین در منطقه
این رویداد، به روابط دوجانبه ایران و هند، که از سال 2005، به طرز قابل توجهی کاهش یافته، انگیزه تازه‌ای می‌بخشد. در بین دلایلی که موجب کمرنگ شدن این روابط شده است، می‌توان به محدودیت‌های اقتصادی ناشی از تحریم‌های اعمال شده بر ایران و همچنین تعدیل سیاست‌های خود هند پس از ازسرگیری روابطش با آمریکا اشاره کرد.
مدت زیادی است که ایران، دسترسی خود از راه خشکی و دریا به افغانستان، آسیای مرکزی و حتی تا هند را توسعه داده است. از آنجایی که حمل و نقل کالا از طریق پاکستان، یک گزینه مناسب برای هند به شمار نمی‌رود، هندی‌ها برای ایجاد یک مسیر تجاری جایگزین به منطقه، بسیار مشتاق هستند. در عین حال، مسیر استراتژیک دیگر، کریدور بین المللی حمل و نقل شمال به جنوب است که توسط هند، ایران، عمان و روسیه برای اتصال مسیرهای تجاری از اقیانوس هند به اروپا و روسیه، و راه ایران، آسیای مرکزی و قفقاز، توسعه پیدا کرده است.
*** استقبال افغانستان از ایجاد یک ارتباط دریایی مستقیم از بندر چابهار
به این ترتیب هند به ارزش بالای اقتصادی و راهبردی بندر چابهار پی برده است. این بندر که در ساحل مکران در استان سیستان و بلوچستان واقع شده، نه تنها اولین بندر آب‌های عمیق ایران به شمار می‌رود، بلکه تنها بندر ایران است که در کرانه اقیانوس هند قرار دارد. چابهار در 72 کیلومتری غرب بندر آب‌های عمیق گوادر در پاکستان قرار دارد که به کمک چینی‌ها ساخته شده است.
در حال حاضر ایرانی‌ها با کمک هند، این بندر را از طریق جاده‌ای به شهر مرزی زرنج افغانستان متصل کرده‌اند و افغان‌ها مشتاقانه برای قطع وابستگی خود به پاکستان، از فرصت پیش آمده برای افزایش داد و ستد با هند، از طریق ایران و با ایجاد یک ارتباط دریایی مستقیم از بندر چابهار، استقبال کرده‌اند.
*** اجلاس جنبش عدم تعهد، به گفت و گوهای سه جانبه ایران، هند و افغانستان شتاب بخشید
برای هند، اجرای این پروژه ترانزیتی، طولانی و هزینه‌بر بوده است. پس از گذشت 10 سال روند کندی که حاصل تاخیر هر دو طرف ایرانی و هندی بوده است، در اوت 2012، و در حاشیه اجلاس جنبش عدم تعهد در تهران، وقتی که هر سه کشور توافق کردند که برای سرعت بخشیدن به این روند، یک گروه کاری مشترک تشکیل دهند، گفت و گوهای سه جانبه شتاب زیادی به خود گرفت.
دهلی نو تاکنون نزدیک به 100 میلیون دلار برای ارتقای امکانات موجود در چابهار اختصاص داده است و 135 میلیون دلار دیگر نیز برای ساخت جاده‌ای 200 کیلومتری از دلارام در غرب افغانستان، به شهر مرزی زرنج هزینه کرده است که از سال 2009 قابل بهره‌برداری بوده است. علاوه براین، برنامه‌های دیگری نیز برای ساخت یک راه‌آهن 900 کیلومتری موازی از منطقه آهن خیزحاجی گک واقع در ولایت مرکزی بامیان به بندر چابهار وجود دارد؛ هرچند که پروژه استخراج معدن فعلا متوقف شده است.
*** با دور زدن دوبی، هزینه‌های حمل و نقل کالا برای تمام کشورهای دست اندرکار، کاهش پیدا خواهد کرد
علاوه براین، در اوایل امسال، مقامات هندی، برای ایجاد یک خط حمل و نقل دریایی مستقیم از بندر چابهار به بنادر هند، تمایل خود را ابراز کرده اند تا از این طریق دوبی را دور زده و هزینه‌های حمل و نقل کالا برای تمام کشورهای دست اندرکار، کاهش پیدا کند. «دی.پی سریواستاوا» سفیر هند در ایران، در دیداری با عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی ایران، سرمایه اولیه مورد نیاز برای ساخت یک ترمینال کانتینر جهت تسهیل این پروژه را 147 میلیون دلار برآورد کرد.
درحالیکه این توافقنامه رسمی حمل و نقل جاده‌ای به مراحل پایانی خود نزدیک می‌شود، به نظر می‌رسد که هند برخلاف گذشته، در این بازی موفق خواهد شد. با این حال، با در نظر گرفتن انتخابات پیش رو در هند، ادامه این حرکت تازه، به دولت بعدی دهلی نو بستگی خواهد داشت. تا کمتر از یک ماه، رهبر هند تغییر پیدا خواهد کرد. احتمال زیادی وجود دارد که سکان دولت بعدی هند را حزب اصلی مخالف، یعنی حزب ناسیونالیست هندو (BJP) که یکی از دوستان قدیمی ایران به شمار می‌رود، بر عهده بگیرد.
*** رهبر احتمالی جدید هند، از منتقدان شدید غرب و آمریکا و از هواداران مشتاق منطقه گرایی به شمار می‌رود
در سال 2003، در طول دیدار محمد خاتمی، رئیس‌جمهور وقت ایران از هند، دولت حاکم (BJP) به رهبری «اتل بیهاری واجپایی»، نخست‌وزیر هند، با امضای یک «همکاری راهبردی»، برای توسعه بندر چابهار، پیشقدم شد. جالب اینجاست، حسن روحانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی و رئیس‌جمهور کنونی ایران، کسی بود که از جانب ایران، مسئولیت اداره بسیاری از این گفت و گوها را برعهده داشت.
«نارندرا مودی»، کاندیدای حزب ناسیونالیست هندو (BJP)، فردی که احتمال می‌رود در انتخابات پیش رو پیروز باشد، همچنان منتقد غرب، به ویژه آمریکا به شمار می‌رود و یکی از هواداران مشتاق منطقه‌گرایی است.
*** پس از سه دهه انتظار، یک توافقنامه سه جانبه ترانزیتی، می‌تواند نشانه خوبی از تنظیم مجدد روابط باشد
سال 2014، برای هند و همسایه ایران، یعنی افغانستان، سالی پر از چالش خواهد بود. از نگرانی‌های معمول این کشورها، می‌توان به تحولات امنیتی در افغانستان و همزمان با خروج نیروهای نظامی خارجی و نگرانی‌های روزافزون در خصوص تشکیلات تروریستی در پاکستان، اشاره کرد. تقویت روابط اقتصادی و تجاری افغانستان از طریق اتصال این کشور محصور در خشکی، به اقیانوس هند و فراتر از آن، گامی ضروری به سمت تضمین ثبات در منطقه به شمار می‌رود.
در نهایت، این روزها بدون در نظر گرفتن اینکه چه کسی رهبر بعدی هند خواهد شد، یک خواسته روزافزون از جامعه راهبردی هند وجود دارد که مصرانه از دولت بعدی می‌خواهد تا تعاملات خود را با ایران در اولویت‌های خود قرار دهد و برای فعال‌سازی مجدد روابط راهبردی و اقتصادی، از فرصت‌ها به وجود آمده استفاده کند.
با وجودی که توافقنامه موقت هسته‌ای بین ایران و غرب، قادر نیست که بلافاصله به نگرانی‌های مربوط به انرژی پایان دهد، اما هند از نزدیک حوادث را زیر نظر دارد و امیدوار است که روابطش با ایران، در میان مدت، اصطکاک بیشتری پیدا کند. پس از سه دهه انتظار، یک توافقنامه سه جانبه ترانزیتی، می‌تواند نشانه خوبی از تنظیم مجدد روابط باشد.
انتهای پیام/