روستایی در 65 کیلومتری سنندج و در مسیر جاده سنندج - مریوان، که به واسطه قرآن گرانبهایش سال‌هاست که توجه گردشگران و مسافران زیادی را به خود جلب کرده است.
پدید آمدن این روستا و قرآن تاریخی‌اش، حکایت جالبی دارد.
به گفته اهالی قدیمی این روستا، داستان از جایی شروع می‌شود که حدود هزار سال پیش، یک روز چوپانی برای چراندن گوسفندانش از مسیر این روستا که البته آن زمان خالی از سکنه بوده است، عبور می‌کند؛ دیدن گُلی بسیار زیبا او را وسوسه می‌کند که آن را بچیند، وقتی چوپان گُل را از دل خاک بیرون می‌آورد، چاله‌ای پدید می‌آید که در آن صندوقچه‌ای پدیدار است؛ چوپان که به تنهایی نمی‌تواند صندوقچه را ازدل خاک بیرون آورد، مردم را باخبر می‌کند، مردم روستا نیز صندوقچه را بیرون می‌آورند که در آن قرآن بزرگی را می‌یابند و گویا بر پوست آهو نوشته شده است؛ اهالی این امر را به فال نیک گرفته و در همان مکان مسجدی می‌سازند و روستای نگل نیز که چند کیلومتر دورتر از مکان امروزی آن قرار داشته به این محل جدید انتقال می‌دهند.
اعتقاد بر این است که چون این قرآن در اثر توجه چوپان به گُلی زیبا، کشف شده است، این محل به «نوگل» معروف شده که به مرور زمان به «نگل» شهرت یافته است؛ هم‌چنین برای «نگل» معناهای دیگری نیز یافت شده که از جمله آن می‌توان به معنای زمین سنگی و سنگلاخ اشاره کرد؛ هم‌چنین ممکن است تغییر یافته کلمه «نیل» به معنی شعله آتش باشد که نشان از ترویج آئین زرتشت در این منطقه دارد.
روستای نگل در ارتفاع 1352 متری از سطح دریاهای آزاد قرار دارد و برای رفتن به آنجا باید از سمت غربی سنندج 65 کیلومتر به طرف مریوان را طی کرد؛ جمعیت این روستا حدود 2 هزار نفر(450 خانوار) است و نمای آن رو به جنوب و بر روی زمینی سنگلاخی بنا شده است.
از نظر پوشش گیاهی این روستا بین زمین‌های کلاترزان و کوه‌های پُر از درخت ژاورود غربی و سروآباد واقع شده و کوه‌های کره‌میانه، فژاکان، دبه‌ر، ده‌بم و نه‌وکه آن را در میان خود در برگرفته است.
رودخانه کوماسی در این منطقه واقع شده که قبل از آلودگی، محل تفریح و شنای اهالی روستا بوده است.
در مورد پیشینه تاریخی روستای نگل و قرآنش اطلاع دقیقی در دست نیست؛ تنها منبع موجود در دسترس، کتاب‌های تاریخی(حدیقه ناصریه و تحفه ناصریه) است که در آنها مطالبی به این شرح آمده است: در یکی از روستاهای این بلوک که نگل نام دارد... در مسیر قدیمی که به مسجد عبدالله عمر یا عبدالله عمران مشهور است و قرآن بزرگی در این مسجد وجود دارد که به خط کوفی نوشته شده است.
قرآن این روستا در داخل مسجدش جای گرفته که بنا به اعتقادات و باورهای مردم یکی از چهار قرآن خطی است که در زمان خلیفه سوم به رشته تحریر در‌آمده و به چهار اقلیم دنیا فرستاده شده است؛ براساس شواهد و شیوه نگارش و اعراب‌گذاری آن احتمالاً این قرآن متعلق به سده چهارم یا پنجم ه.ق است.
قطع این قرآن رحلی بزرگ، جلد آن از جنس چرم، رنگ آن قهوه‌ای تیره و کاغد صفحات آن ضخیم بوده که به‌دلیل تشابهی که به پوست دارد بین مردم به «پوست آهو» شهرت یافته است.
قرآن نگل به خط کوفی نوشته شده و دارای نقطه و اعراب است؛ از زیبایی‌های این قرآن مطلا بودن سرسوره‌ها و شماره‌های آیات و هم‌چنین مزین بودن به نقوش گیاهی است.
طول خود قرآن 38، عرض آن 21 و قطر آن 13 سانتی‌متر است و طی سالیان گذشته چندین بار نیز به سرقت رفته که به همین دلیل آسیب‌های فیزیکی و شیمیایی زیادی مانند پارگی، لکه‌های ناشی از اثر انگشت، امضای یابندگان و... در آن دیده می‌شود.
این قرآن یکبار در سال 1371 به سرقت رفت که با تلاش نیروی انتظامی کشف و طی مراسم باشکوهی، با شرکت هزاران نفر از مردم به محل خود برگردانده شد؛ در این مراسم ده‌ها رأس گاو و گوسفند قربانی شدند.
آخرین بار نیز در مردادماه سال 1383 به سرقت رفت که اواخر آذر همان سال در جهرم استان فارس کشف و به محل خود در مسجد روستای نگل برگردانده شد.
اهالی روستای نگل ترجیح می‌دهند قرآن در محل اصلی خود یعنی مسجد روستای نگل نگهداری شود؛ چند سال پیش هیأتی از تهران برای مطالعه، بررسی و مرمت این اثر تاریخی به روستای نگل مراجعت کردند که بعد از بررسی اثر، مردم روستا از انتقال قرآن به پژوهشکده سازمان، جهت مرمت امتناع کردند.
مردم روستا اعتقاد زیادی به این کلام الهی داشته و در حل مشکلات و گرفتاری‌های زندگی خود از آن یاری می‌جویند و قسم دروغ به آن را گناهی بزرگ و نابخشودنی می‌دانند.
به دلیل اهمیت تاریخی این قرآن و نیز جایگاه بارز آن در اعتقادات مردم منطقه و برای محفوظ ماندن قرآن از دستبردهای احتمالی، جایگاهی محکم و مطمئن برای نگهداری این قرآن ساخته شد و هم‌اکنون قرآن در محفظه شیشه‌ای ضد‌گلوله نگهداری می‌شود.
قرآن نگل یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری استان کردستان بوده که نزد مردم منطقه ابعاد معنویی این اثر، بسیار ارزشمند است؛ به واسطه وجود این قرآن، روستای نگل روزانه میزبان صدها تن از مشتاقان و علاقه‌مندان آثار مذهبی و تاریخی است.
این قرآن هم‌اکنون تحت نظارت سازمان اوقاف و امور خیریه بوده و در حال حاضر هیئت امنای مسجد از آن نگهداری می‌کنند.