به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران بجنورد، صنایع دستی سفیران فرهنگی یك قوم و ملت روایان صنعت و هنر نیاكان است بیانگر هنر و ذوق مردم هر كشور است .
و اما در این میان صنایع دستی خراسان شمالی که بخاطر حضور قومیت های مختلف كرد، ترك، تركمن، تات و فارس تنوع چشمگیری دارد و جاذبه‌های گردشگری این استان را صد چندان می کند و همه ساله پذیرای مسافر ان زیادی است.
معاون صنایع دستی میراث فرهنگی خراسان شمالی در باره صنایع دستی می گوید: تا کنون 3 آثار از این صنایع دستی به ثبت یونسکو رسیده و کلاه کرکی هم به ثبت آثار ملی کشور رسید ه است .
علی عابدی در ادامه می افزاید:به ابتکار سازمان میراث فرهنگی همه این اثار در محلی به نام خانه صنایع دستی برای بازدید عموم جمع آوری شده است .
بافته های داری استان با وجود طبیعت سرسبز و بکر و رونق دامداری و دسترسی به مواد اولیه طبیعی دستبافت های متنوع و چشم نوازی از نظر طرح و رنگ را دارد.
گلیم خراسان شمالی با قدمت دیرینه نوعی فرش بدون پرز است که معمولاً تارآن از پنبه و پشم بوده و پود گذاری با نخ های پشمی بوده یا کرک بصورت رنگی انجام می شود.
گلیم یک رو و دورو بوده و موارد استفاده آن بسیار است از این بافته نه تنها برای زیر انداز بلکه در مواردی دیگر چون جوال، خورجین، پادری، کناره، پرده ای، کیف، پشتی و موارد تزئینی به کار می رود.
سفره کردی رایج ترین هنر عشایر بافت نوعی گلیم به نام سفره کردی است که بازگو کننده داستان زندگی بافنده است نقوش به کار رفته در این دستبافته های نیز دارای تنوع بسیاری بوده که عمدتاً شامل نقوش انتزاعی گیاهی، حیوانی و نقوش هندسی و بر اساس سه شکل مربع، مثلث و دایره است.
جاجیم: دستبافته ای ضخیم شبیه پلاس یا گلیم که راه راه و رنگین است و مانند سایر دستبافته ها به عنوان زیرانداز مورد استفاده قرار می گیرد و جنس آن عمدتاً از پشم انتخاب می گردد، تمام جاجیم یک بار بافته می شود و رنگ و نقش آن متنوع و نمادهایی مانند جوان بودن بافنده و امید به آینده ای روشن را در بر دارد.
فرش، پشتی و قالیچه ترکمنی:فرش و پشتی ترکمنی هنر دست زنان ترکمن نشین بجنورد و همچنین در شهرستانهای مانه و سملقان رواج داشته و نقوش بسیار زیبا و خاص آن چشم را نوازش می دهد.عمدتاً نقوش فرشهای ترکمن از لحاظ شکل هندسی و شکستگی خطوط، خاص مردم کوچ نشین که به صورت ذهنی و در انواع طرحهای ترکمن یموتی، شانه ای، آغال، چهارقاب، غزال گز و قاشقی بافته می شود.
پلاس : نوعی گلیم پشمی است که از دیرباز به عنوان زیرانداز مناسب برای محافظت از رطوبت، سرما و گرمای زمین به کار می رود و به این لحاظ در مفروش نمون کف چادرهای عشایر خراسان شمالی که اغلب در زمینهای مرطوب و بدون زه کشی برپا می گردد و نیز در خانه های روستایی مورد استفاده قرار می گیرد. پلاس در سایر نقاط ایران نیز بافته می شود اما این نوع فرش در خراسان شمالی به صورت بافت پیچ انجام می گیرد.
نساجی سنتی:این هنر گره خورده با زندگی مردم این سرزمین که دیرزمانی از رونق و شکوفایی خاصی برخوردار بوده و درصد بالایی از مواد اولیه مورد نیاز تولید لباس و پوشاک را در استان تامین می کرده است. در حال حاضر نیز بخشی از این منسوجات نظیر چادرشی در شهرستانهای جاجرم و اسفراین بافته می شود. از ابعاد بزرگ تولید شده آن نیز برای پیچیدن رختخواب و از ابعاد کوچک آن نیز برای رومیزی و پرده و … استفاده می شود.
چادرشب: دست بافته دستگاهی است که در گذشته از نخهای ابریشمین برای بافت انها استفاده می شد اما اکنون برای بافت چادرشب از نخهای پشمی و پنبه ای استفاده می شود که مصارف گوناگونی دارد. از ابعاد بزرگ آن برای پیچیدن رختخواب و ابعاد کوچک آن به عنوان رومیزی، حوله، دستمال و … استفاده می شود
چاروق دوزی: به پای پوش قدیمی گفته می شود که از پوست تهیه شده و آن را با ریسمانهای ضخیم و بلندی به پای می بندند. که با نخهای ابریشمی و گلابتونی رنگ با نقش های 7 و 8 تزوین می شوند .
البسه محلی ترکمن در دو بخش زنان و مردان شامل مواردی چون دون، اچمک، چا.ک، کولته، چلپی و … می باشد.
جوراب کُردی: نام دیگر جوراب محلی، جوراب کرکی است که به جوراب کردی هم معروف است
این نوع جوراب بیشتر توسط اقوام چادرنشین تولید و استفاده می شد طرحهای آن بیشتر نقوش هندسی است و رنگهای به کار رفته در بافت جوراب رنگهای قرمز تند، سرمه ای، زرد می باشد. نخ به کار رفته در جورابهای سنتی نیز از پشم گوسفند می باشد .
چوخه: چوخه را نوعی تن پوش پشمی معنی نموده اند. چوخه بافی از صنایع دستی خراسان به ویژه خراسان شمالی است که البته در چند دهه اخیر از رونق کمتری برخوردار بوده است. این دستبافته معمولاً از پشم بره یا شتر تهیه می گردد و پس از اماده شدن پشم و تبدیل به نخ تابیده از طریق پود گذاری بر روی دار زمینی تولید می گردد. از چوخه به عنوان جلیقه، لباس کشتی(پالتوی چوخ)، پا تابه، کت و شلوار و … بکار می رود و به علت نوع آب و هوای سرد و شرایط اقلیمی مردان چوخه را به عنوان البسه در زمستان استفاده می کنند و امروزه از آن برای بازی با چوخه کاربرد دارد .
کلاه کرکی :کلاهی از جنس کرک می باشد که به دلیل داشتن حفاظ روی گوش در اصطلاح محلی به کلاه گوشی نیز معروف است. این هنر از هنرهای دستی خاص و کهن شهرستانهای گرمه و جاجرم می باشد که ماده اولیه آن کرک بزاست و به صورت کاملاً خام و خود رنگ استفاده می شود.
زیورآلات:زیورآلات مکمل لباسهای سنتی و بومی بوده و معرف آداب، رسوم، عادات و سنن و فرهنگ مردم این استان می باشد. آنچنان که در مراسم عروسی و جشن و شادمانی اسب عروس نیز با زیورآلات خاص تزئین می شده است
هنرمندان ترکمن خراسان شمالی با استفاده از طلا، نقره، قلع، فیروزه، پشم،عقیق، مهره ها و رنگینهای شیشه ای رنگی، با ابزاری چون سندان، چکش، سمباده، سوهان، انبردست، سیم چیم و مته و … و با ذوق و مهارت خاصی، ضمن حفظ ویژگی ها و اصالتهای منطقه به خلق این آثار هنر مشغولند
نمدمالی:این مصنوع در منطقه راز و جرگلان بیشتر به چشم می خورد و زمینه آن خود رنگ بوده و به رنگهای کرم و قهوه ای تولید شده هنگام نقش اندازی در نمد از تصاویر و موتیفهای هندسی و همچنین حرکات اسپیرال یا حلزونی استفاده می شود.
نمد ساده ترین نوع کف پوش است و ساخت آن احتیاج به دستگاه خاصی ندارد، در نمدمالی عمل بافتن انجام نمی شود بلکه با ایجاد فشار و رطوبت و حرارت، موجب در هم رفتن الیافت پشمی می شود.
فرش كردی: نیز از دیگر محصولات ذوق و هنر زنان عشایر خراسان شمالی است كه داربافت آن زمینی بوده و رنگهای مورد استفاده در آن عمدتا گرم است كه این از عشق، زندگی و امید به آینده نزد عشایر حكایت دارد.
یکی از گردشگران می گوید: رنگهای بکار رفته و طرحها ی نقش بسته روی صنایع دستی خراسان شمالی ما رو به طبیعت می بره و آرامش خاصی به ما می دهد.
وی می افزاید :صنایع دستی خراسان شمالی به ما سادگی و زیبایی زندگی گدشتگان را به ما نشان می دهد و
رنگها ی بکار رفته در این صنایع دستی جریان زندگی سرزندگی را به ما نشان می دهد .
برپایی 5 نمایشگاه موقت صنایع دستی در نوروز 93 در خراسان شمالی
مدیر کل میراث فرهنگی،صنایع دستی وگردشگری خراسان شمالی هم از برپایی 5 نمایشگاه موقت صنایع دستی در ایام نوروز 93 خبر داد و گفت: در این نمایشگاهها 240 غرفه، سوغات، صنایع دستی، هنرهای سنتی و آداب و رسوم استان را به مسافران و زائران علی ابن موسی الرضا(ع) ارائه و معرفی خواهند کرد.
علی کاظمی افزود:در نوروز سال 92بازارچه های سوغات و صنایع دستی خراسان شمالی با 200 غرفه، علاوه بر معرفی صنایع دستی استان، بالغ بر دو میلیارد و 460 میلیون ریال نیز فروش داشتند.
خراسان شمالی با 867 هزار نفرجمعیت 51 رشته ی صنایع دستی و 5 هزار صنعتگر فعال دارد/س