از نقطه نظر تاریخی، گیاهان اهمیت فراوانی در توسعه جوامع داشته است، برهمین اساس تحقیقات وسیعی برای یافتن فرآوردهها و مواد طبیعی دارویی گیاهی در طول تاریخ انجام شده است. ارزش اقتصادی و تجاری این گیاهان فوق‌العاده زیاد است. در بعضی آمارها ارزش تجارت جهانی گیاهان دارویی بالغ بر 43 میلیارد دلار در سال برآورد شده است.
در استان چهارمحال و بختیاری به دلیل موقعیت جغرافیایی و توپوگرافی منطقه گیاهان با ارزش و کمیاب بسیاری یافت می‌شود که می‌توان با سرمایه گذاری بر این بخش علاوه بر صیانت از این گنجینه ارزشمند اشتغالزایی مناسبی را نیز در این بخش فراهم کنیم.
گیاه کرفس کوهی یکی از این گیاهان است که در حال حاضر به دلیل کثرت بی‌رویه برداشت در معرض خطر انقراض قرار گرفته است.
کرفس کوهی جز در ایران در هیچ جای دنیا دیده نشده است
رئیس اداره مرتع، اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری امروز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در شهرکرد، اظهار کرد: کرفس کوهی با نام علمی kelussia odoratissma mozaff یکی از گونه‌های منحصر به فرد گیاهان دارویی ایران است گونه‌ای از جنس kelussia است.
محمدرضا محمدی افزود: این گیاه که جنبه غذایی و دارویی دارد تنها مختص به برخی مناطق ایران بوده، به طوری که تاکنون وجود این گونه در سایر مناطق در سطح جهان گزارش نشده است.
وی با اشاره به خواص دارویی این گیاه، گفت: تقویت کنندگی قلب، ضدعفونی کننده، کم بودن قند خون، کاهش فشار خون و غیره از جمله خواص درمانی این گیاه است.
محمدی با اشاره به ارزش اقتصادی کرفس کوهی، گفت: ارزش اقتصادی کرفس کوهی در مراحل مختلف رشد متفاوت است و می‌تواند سهم بسزایی در صادرات گیاهان دارویی ایفا کند، بذر کرفس کوهی برخلاف بسیاری از گیاهان دارویی و غیر دارویی نیاز به سپری کردن دوره سرما برای جوانه زدن دارد.
رئیس اداره مرتع، اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با اشاره به اطلاعات گیاه شناسی این گیاه، خاطرنشان کرد: کرفس کوهی برخلاف اظهار نظر برخی صاحب نظران گیاه شناسی در ایران که آن را گیاهی دو ساله معرفی کردند گیاهی است چند ساله متعلق به خانواده چتریان که ارتفاع آن تا 200 سانتی متر نیز میرسد.
سرآقاسید بهترین رویشگاه کرفس کوهی است
وی ادامه داد: بذر این گیاه درشت و صفحه‌ای شکل به رنگ قهوه‌ای مایل به زرد است.
محمدی گفت: در حال حاضر رویشگاه طبیعی کرفس به قطعات کوچکی در استان‌های اصفهان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویر احمد و لرستان محدود می‌شود، کوه‌های چاله میشان تا کوه‌های دستگرد و بهرام آباد، کوه‌های شاهان، فردان و نیزان در منطقه پشتکوه موگویی که این گیاه در آنها به صورت خیلی تنک و متراکم دیده می‌شود نیز از دیگر رویشگاه‌های این گیاه است.
وی تصریح کرد: رویشگاه‌های کرفس در استان چهارمحال و بختیاری بیشتر به قطعات کوچکی در ارتفاعات و مراتع واقع در رشته کوه زردکوه (کوهرنگ، شیخ علیخان، سرآقا سید)، کوه میلی، منطقه دو آب صمصامی، کوه تارون و شهرستان‌های لردگان و گندمان محدود می‌شود.
محمدی منطقه سرآقاسید را بهترین رویشگاه این گیاه دانست و گفت: تنها منطقه وسیع استان که تحت پوشش این گیاه قرار گرفته در منطقه شیخ علیخان است که حدود سه هکتار مساحت دارد.
بذر گیاه کرفس را باید قبل از شروع بارندگی پاییزه کشت کرد
معاون فنی اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری نیز در ادامه گفت‌وگو با خبرنگار فارس، اظهار کرد: برای تهیه بذر مناسب باید در زمان کامل شده بذر گیاه در مردادماه اقدام به جمع آوری بذر از پایه‌های قوی‌تر کرده و پس از بوجاری و جدا کردن کاه و کلش آن را در شرایط مناسب تا زمان کشت نگهداری کرد.
علی محمد محمدی افزود: این گیاه به سرمادهی نیاز دارد و با توجه به اینکه در منطقه زاگرس مرکزی حداقل به مدت چهار یا پنج ماه در سال دوره یخبندان وجود دارد، این فرآیند به صورت طبیعی انجام می‌شود، بنابراین بذر این گیاه باید در فصل پاییز کشت شود.
معاون فنی اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری یادآور شد: بذر کرفس دارای نوعی خواب است که برای شکسته شدن این خواب، بذر احتیاج به سرما دارد و اگر آن را در درجه حرارت بالای هشت درجه سانتی گراد کشت کنیم، هیچگاه سبز نخواهد شد، ولی اگر از ابتدا آن را در درجه حرارت بین یک تا چهار درجه سانتی گراد کشت کنیم جوانه خواهد زد و به رشد خود ادامه می‌دهد.
فرهنگ سازی راهکار اصلی جلوگیری از انقراض کرفس کوهی است
این مسئول، کارشناسی دقیق و فرهنگ سازی در بین جوامع بهره‌بردار را یکی از راهکارهای حفظ و رویشگاه‌های موجود دانست و اذعان کرد: متأسفانه در دهه‌های اخیر به دلیل بهره‌برداری‌های بی رویه، غیرمجاز و نادرست از کرفس کوهی، این گیاه در آستانه انقراض و نابودی قرار گرفته و باعث تشویش افکار بسیاری از متخصصان و دوستداران منابع طبیعی و تنوع زیستی شده است.
وی تأکید کرد: برای توسعه رویشگاه‌های گیاه کرفس کوهی ابتدا باید مناطق مستعد و مناسب برای کشت این گونه انتخاب شود.
کرفس آرام‌بخش است
یکی از کارشناسان گیاهان دارویی استان چهارمحال و بختیاری نیز در ادامه این گفت‌وگو با خبرنگار فارس در شهرکرد، افزود: جوامع محلی و عشایری که سالیان طولانی از کرفس کوهی به شکل‌های مختلف استفاده کرده‌اند، معتقد هستند این گیاه دارای اثرات ضد درد، ضدالتهاب، آرام بخش و ضد سرفه است.
بهزاد حامدی با بیان اینکه یافته‌های علمی نیز موارد فوق را تأیید می‌کند، خاطرنشان کرد: فلانوئیدها به عنوان بخش مهمی از ترکیبات این گیاه، دارای اثرات ضدالتهابی، ضد ویروس، ضد دیابت، ضدسرطان و ضد سم بوده که به طور عمده در بذر ساقه و گل آذین گیاه تجمع می‌یابند.
وی ادامه داد: مردم و جوامع محلی استفاده‌های گوناگونی از کرفس کوهی می‌کنند، به عنوان مثال از بذر و ریشه گیاه به صورت جوشانده برای درمان سرماخوردگی و سرفه‌های شدید و از اندام‌های گیاه برای رفع دل درد، درمان روماتیسم و تصفیه خون استفاده می‌کنند.