این بنا توسط استاد اسماعیل بنا و به سفارش یكی از بانوان متمكن در اواخر دوره قاجار ساخته شده است. تاریخ ساخت این بنا به استناد کتیبه سردر ؛به سال ۱۳۲۳ هجری قمری برمی‌گردد.
وجود مناره‌های قطور و كوتاه بر فراز سردر كه دارای تزئینات بدیع آجر كاشی است، قابل مقایسه با مناره‌های مدرسه سپهسالار تهران است.
بنای مسجد مشتمل بر سردر ورودی با دو مناره کوتاه، صحن، شبستان تابستانی و زمستانی، حجره های متعدد و تزیینات کاشی کاری و گچ بری است. مناره های قطور و کوتاه با تزیین آجر کاشی و محرابی زیبا با تزیینات پر کار کاشی در صحن شبستان ستون دار، از ویژگی های خاص این بنا است.
تزیینات روی ایوان ها و مناره ها به سبک دوره قاجار و بیش تر با استفاده از رنگ های زرد، سیاه، فیروزه ای و سفید انجام شده است ؛اخیرا بر روی این بنای مهم تاریخی مرمت ها و تعمیراتی صورت گرفته است.
تمامی شیوه‌های به کار رفته در معماری مسجد خانم منحصرا از خصوصیات معماری دوره قاجار است.
میان سرای مسجد خانم هشت ضلعی است كه در ضلع های شرقی، غربی و شمالی آن 12 حجره برای سكونت طلاب علوم دینی ساخته شده است.
ساخت مساجد و مدارس و بناهای عام المنفعه از سوی بانوان متدین و مقتدر در طول تاریخ جامعه ما سابقه ای طولانی دارد، این امر بر ارزش، اعتبار و جایگاه ویژه این بنای مذهبی بیش از پیش افزوده است،
این مسجد نیز به درخواست «جمیله خانم» دختر حسین قلی خان ذوالفقاری نظام الدوله ساخته شده و به همین دلیل به مسجد خانم معروف است./س