هرم سنی لیگ برتر
مجید جلالی، سرمربی پیشین تیم تراکتورسازی تبریز که جای خود را به تونی اولیویرای پرتغالی داد، یکی از کارشناسانی است که سازمان لیگ ایران روی آنالیزهای وی و گروهی که با این مربی همکاری می‌کنند حساب ویژه‌ای باز کرده است. این مربی در گفت‌وگو با ما درخصوص مشکلاتی که بتازگی مسئولان سازمان لیگ فوتبال ایران روی آن دست گذاشته‌اند، می‌گوید: «این موضوعی است که باید خیلی وقت پیش به آن پرداخته می‌شد، ولی این اتفاق را شاهد نبودیم، اما همین که بالاخره مسئولان به این فکر افتادند به مسائل کیفی مسابقات هم توجه کنند، جای شکرش باقی است و باید از این بابت قدردان آنها باشیم. ما 13 دوره است لیگ را برگزار می‌کنیم. در تمام سال‌های گذشته نسبت به مسائل سخت‌افزاری بحث‌های زیادی صورت گرفته بود و حتی درباره شکل برگزاری مسابقات نیز هر سال چاره‌جویی کردیم تا بتوانیم وضع بهتری را شاهد باشیم که اتفاقا این گونه هم شد. در واقع ما درخصوص برگزاری لیگ برتر در این 13 سال اتفاقات مثبتی را شاهد بوده‌ایم ولی به همان اندازه چون موضوع کیفیت بازی‌ها در دستور کار قرار نداشت با افت لیگ مواجه بودیم که حالا مسئولان را به فکر واداشته است.»
جلالی به هرم سنی بازیکنان شاغل در لیگ برتر به عنوان یک موضوع اصلی اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «هرم سنی بازیکنان، اولین موضوعی است که در دستور کار قرار دارد. آمارها نشان می‌دهد در پایان هر فصل تنها 7 درصد بازیکنان از چرخه لیگ خارج می‌شوند و در لیگی که 16 تیم دارد حدود 500 بازیکن شاغل هستند که با این روندی که در پیش گرفته‌ایم چیزی حدود 14 سال طول می‌کشد لیگ تغییر نسل بدهد. در چنین وضعی ما نه‌بازیکن جوانی را در لیگ می‌بینیم و نه فرصتی برای چنین بازیکنانی وجود دارد.»
چرا لیگ ایران پیر است؟
دلایل زیادی برای پیر شدن لیگ برتر وجود دارد. این پاسخ مجید جلالی درخصوص علت پیر شدن لیگ برتر فوتبال ایران است. او می‌گوید: «سال‌های سال است که می‌گوییم سازندگی در لیگ وجود ندارد. تیم‌هایی که سازندگی را در برنامه خود داشتند به‌تدریج کنار رفتند و آن دسته از جوان‌های بااستعدادی که وجود دارند هم به این دلیل که شبکه‌های واسطه‌گری، فعالیت‌های گسترده‌ای در بین تیم‌ها دارند فرصتی برای عرض اندام پیدا نمی‌کنند. مسئولان برگزاری مسابقات باید به فکر تغییر قوانین باشند. ما باید کاری کنیم لیگمان سال به سال جوان‌تر شود تا هر کسی که شرایط آن را نداشت به چرخه مسابقات وارد نشود، ولی این دلیل نمی‌شود که اگر یک بازیکن چهل ساله هم در لیگ حضور داشت و خوب بازی کرد آن را نادیده بگیریم. به طور کلی باید کانال‌های ورودی بازیکنان جوان را به لیگ برتر تغییر دهیم، چراکه اکنون آنها به سختی می‌توانند از یک باریکه عبور کرده و خود را به لیگ برتر برسانند. در حقیقت می‌توان این گونه بیان کرد که کانال ورود جوان‌ها به لیگ برتر بسیار تنگ است و باید از قوانین بهتری برای به‌کارگیری این جوان‌ها استفاده کنیم. حتی در بحث مربیگری هم باید قوانین خوبی داشته باشیم تا این گونه نباشد یک مربی، در طول فصل سر از سه تیم دربیاورد. البته این مسائل باید به طور دقیق مورد ارزیابی قرار گیرد تا بهترین تصمیم‌ها اتخاذ شود که قبل از شروع لیگ چهاردهم بتوانیم از این قوانین بهره‌مند شویم و دست‌کم لیگ چهاردهم آغازی برای تغییرات در کیفیت بازی‌ها باشد.»
باکیفیت‌ترین و ضعیف‌ترین ادوار لیگ برتر
در طول 13 دوره برگزاری رقابت‌های لیگ برتر فوتبال کدام دوره از کیفیت بهتری برخوردار و کدام ضعیف‌تر بوده است؟ این پرسشی است که شاید به ذهن هر علاقه‌مند به فوتبال خطور کند. مجید جلالی در این باره توضیح می‌دهد: «وقتی به ادوار مختلف لیگ نگاهی دوباره بیندازیم و آن را مورد بررسی قرار دهیم لیگ‌های دوم، سوم و چهارم به لحاظ کیفی بهتر از همه دوره‌های دیگر بود و بهترین بازی‌ها را در این سه دوره از لیگ برتر شاهد بودیم، ولی ضعیف‌ترین دوره‌های لیگ را پس از دهمین دوره آن شاهد بوده‌ایم. در واقع پس از لیگ دهم هر سال لیگ ضعیف‌تر از دوره قبل شده است. این افت کیفی لیگ نگرانی‌هایی را به دنبال داشته است و مسئولان هم به فکر افتاده‌اند هر چه سریع‌تر فکری کنند. به هر حال این موضوعی است که روی تیم ملی هم تاثیرگذار خواهد بود و سازمان لیگ هم به دنبال راهکاری است که شرایط را تغییر دهد تا تیم ملی در آینده آسیب جدی نبیند.»
آمار تکان‌دهنده درباره حضور جوان‌ها
در اواسط نیم‌فصل اول لیگ سیزدهم، درخشش برخی بازیکنان جوان در تیم‌های سرشناس خوشحالی زیادی را به دنبال داشت و این امیدواری را به وجود آورد که نسل تازه‌ای از بازیکنان آینده‌دار در راه هستند. با این حال هر چه از لیگ گذشت فروغ آنها نیز کاهش یافت و اوضاع به حالت قبل بازگشت. وقتی از مجید جلالی درخصوص حضور جوان‌ها در لیگ برتر می‌پرسیم با آمارهایی تکان‌دهنده سوال ما را جواب می‌دهد. سرمربی پیشین فولاد خوزستان عنوان می‌کند: «واقعیت این است که حضور جوان‌ها در تیم‌های لیگ برتری اصلا خوب نبوده است. براساس قانون در این فصل هر تیم می‌توانست سه بازیکن زیر 19 سال را در فهرست خود قرار دهد. بنابراین باید در مجموع 16 تیم لیگ برتری، 48 بازیکن زیر 19 سال در فهرست کلی لیگ برتر قرار گیرند. در 27 هفته‌ای که از لیگ برتر گذشته است تنها دو بازیکن زیر 19 سال توانستند فرصت بازی در لیگ برتر را پیدا کنند و مربیان تیم‌ها به هر دلیل به بازیکنان خود فرصت بازی ندادند، اما شرایط برای بازیکنان زیر 21 سال هم مساعد نبوده است، چون تیم‌ها می‌توانستد پنج بازیکن زیر 21 سال را در فهرست کلی خود قرار دهند که در کل 80 بازیکن زیر 21 سال می‌تواند در لیگ برتر حاضر باشد، اما آماری که از کل بازی‌های برگزار شده دریافت کرده‌ایم نشان می‌دهد تا اینجای کار تعداد بازیکنان زیر 21 سالی که به میدان رفته‌اند از ده نفر هم کمتر هستند. باید بپذیریم که وضع اصلا خوب نبوده است.»
920 دقیقه بازی در 9 فصل برای یک بازیکن
یکی از موضوعاتی که این کارشناس فوتبال بر آن تاکید فراوان دارد، نوع قراردادهایی است که بازیکنان لیگ برتری ایران با تیم‌ها منعقد می‌کنند؛ قراردادهایی که به آنها این اجازه را می‌دهد در میانه‌های فصل هم تیم خود را رها کنند و با دریافت پولی هنگفت راهی تیم دیگری شوند. بسیاری از بازیکنان اسمی لیگ برتر دارای قراردادهای یک ساله هستند که قدرت تصمیم‌گیری آنها را در طول فصل افزایش می‌دهد. جلالی در این باره این گونه اظهارنظر می‌کند: «در این بخش آمارهای خیلی بدی وجود دارد. ما بازیکنی داریم که در 9 دوره لیگ برتر بازی کرده و در مجموع این 9 دوره هم تنها 920 دقیقه به میدان رفته است، با این حال هر سال قرارداد می‌بندد و در گردش لیگ هم حضور دارد. اینها مسائلی است که باید مورد بررسی قرار گیرد و به قوانین لیگ بازمی‌گردد. شاید شما اگر بهترین قانون را هم بگذارید تبعات منفی آن 10 درصد باشد، ولی حالا تبعات منفی قوانین لیگ بسیار زیاد است.»
مقایسه با لیگ‌های معتبر
آیا شرایط سنی لیگ برتر ایران را می‌توان با لیگ‌های معتبر دنیا مقایسه کرد؟ پاسخ مجید جلالی این است: «در تمام دنیا هر باشگاه شرایطی متفاوت با باشگاه دیگر دارد. در همین بازی اخیر منچسترسیتی مقابل بارسلونا دیدیم سرمربی تیم بارسلونا در ده دقیقه پایانی یک بازیکن هجده نوزده ساله را به میدان فرستاد. چلسی هم به این سمت و سو رفته است. منچستریونایتد نیز از این رویه استفاده می‌کند و آرسنال سال‌هاست بازیکنان جوان را پرورش می‌دهد. حتی در رئال مادرید هم شرایطی ویژه را شاهد هستیم. نمی‌شود در این باره مقایسه کرد، با این حال قوانین آنها بهتر بوده و دیگر از عقد قراردادهای یکساله خبری نیست.»