براساس سیاست‌های آمریکا، ایران ایفاگر نقش «ژاندارم منطقه خلیج فارس» بود
و از این رو ارتش کشور، کاملاً تحت سیطره ایالات متحده قرار داشت. هزاران
مستشار نظامی آمریکایی در بخش‌های کلیدی ارتش کشورمان مشغول بودند. ایران
قبل از انقلاب اسلامی در راستای تأمین منافع غرب در منطقه، برابر شوروی
سابق ایفای نقش می‌کرد و در امتداد همین سیاست بود که متحد استراتژیک رژیم
جعلی صهیونیستی به حساب می‌آمد.
به تصویب رسیدن لایحه ننگین کاپیتولاسیون در سال ۱۳۴۳ در دولت و مجلس سنا
و همچنین مجلس شورای ملی، نمایانگر نهایت وابستگی ایران آن زمان به
آمریکاست. محمدرضا پهلوی در واقع هیچ اعتقادی به استقلال و حاکمیت ملی
ایرانیان نداشت و تداوم حضور خود در قدرت را، در گرو ادامه وابستگی به
آمریکا می‌دید.
پس از وقوع انقلاب اسلامی ایران، اراده مردمی در سایه هدایت‌های هوشمندانه
امام خمینی(ره) و نصرت الهی، موجبات تغییر گسترده در همه امور کشور، از
جمله سیاست خارجی را فراهم آورد. تغییرات بنیادین در سیاست خارجی سبب شد تا
دستاوردهای بی‌نظیری نصیب کشورمان شود.
اگر چه نام بردن از تمامی این دستاوردها، در یک مطلب امکان‌پذیر نیست، اما تعدادی از آنها را می‌توان در موارد زیر، خلاصه کرد:
1) رها شدن سیاست خارجی ایران از سیطره و نفوذ قدرت‌های خارجی
در نظام دوقطبی دنیا به هنگام وقوع انقلاب اسلامی ایران، جهان به دو بلوک قدرت شرق به سردمداری شوری سابق و بلوک قدرت غرب به سردمداری آمریکا تقسیم شده بود.
در چنین فضایی بود که جمهوری اسلامی ایران، شعار نه شرقی نه غربی را سر
داد و رسماً اعلام کرد که درمعادلات بین‌المللی دنیا، خود را وابسته به شرق
و غرب نمی‌داند.
2) ایجاد ساختار قوی جهت حفظ استقلال سیاست خارجی
3) هموار سازی مسیر جهت تحقق آرمان‌های انقلاب و اهداف والای جمهوری اسلامی در رابطه با کشورهای مختلف
4) تکیه بر قدرت مردم
5) مقاومت در برابر قدرت‌های استکباری و به ویژه آمریکا و خنثی نمودن توطئه هایشان
6) دفاع ازمحرومان، مظلومان و مستضعفان جهان
نخستین کشوری که در مناسبات معاصر دنیا میان کشورهای مختلف، دفاع از
محرومان، مظلومان و مستضعفان را حقیقتاً به‌عنوان راهبرد و اصل
جدایی‌ناپذیر از سیاست خارجی خود، اعلام و آن را نهادینه کرد، جمهوری
اسلامی ایران بود.
7) ایستادگی در برابر زیاده‌خواهی‌ها و مبارزه با ظالمان
در اثر وقوع انقلاب اسلامی ایران، طی برهه‌های حساس و مهمی همچون ماجرای
تسخیر لانه جاسوسی، هست سال دفاع مقدس، ادعای نقض حقوق بشر از سوی کشورمان و
پرونده هسته‌ای، عملا سد محکمی از دیپلماسی در کنار جانفشانی نیروهای
انقلاب در عرصه‌های مختلف، در برابر افزون‌طلب‌های کشورهای زورگوی جهان
خصوصاً آمریکا قرار داشت.
8) ایران کانون الهام‌بخشی برای ملت‌های ستمدیده دنیا
امروزه ایران به مدد ایستادگی در برای قدرت‌های استکباری و در پناه
دیپلماسی موفق اسلامی، الهام‌بخش ملت‌های ستمدیده جهان، خصوصاً مرم کشورهای
اسلامی به‌شمار می‌‌رود.
9) انقلاب اسلامی آغازگر تحولات بزرگ، اساسی و بنیادین در معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی شد.
تحولات و جنبش‌های مختلفی از جمله بیداری اسلامی در سه سال قبل، الهام
گرفته از انقلاب اسلامی یاران بود. دیپلماسی انقلاب اسلامی سبب شد تا
کشورهای مختلف، صحنه الگوبرداری خودجوش مردم از انقلاب اسلامی ایران باشند.
بازتاب و تأثیر جدی انقلاب اسلامی بر حرکت‌های رهایی‌بخش در جهان اسلام و
خارج از آن، به‌گونه‌ای است که اکنون بیداری اسلامی را می‌توان به عنوان
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای انقلاب اسلامی مورد مطالعه قرار داد. با انقلاب
اسلامی جریان مقاومت اسلامی در منطقه در برابر رژیم صهیونیستی پدید آمد و
در کوتاه‌ترین زمان از جریان سازش پیشی گرفت. جنگ‌های ۳۳ روزه، ۲۲ روزه و ۸
روزه معادلات صهیونیست‌ها را برهم ریخت و بحران سوریه نتوانست جبهه مقاومت
را فرو ریزد.
10) تأثیر جدی بر نظریه‌های سیاسی
تأثیر بر مسایل راهبردی جهان، از آثار وقوع انقلاب شکوهمند اسلامی ایران
بود. فروریختن نظام دو قطبی حاکم بر جهان (تجزیه شوروی سابق) با ضربه های
اساسی که از سوی انقلاب اسلامی بر اندیشه مارکسیسم وارد شده بود، به‌وقوع
پیوست.
11) معرفی کاربردی دیپلماسی عمومی
ایجاد ارتباط مستمر میان مردم ممالک مختلف خصوصاً کشورهای مسلمان با
جمهوری اسلامی یاران از طریق فعالیت‌های فرهنگی مختلف که با حمایت
فعالیت‌های دیپلماتیک انجام شده است، زمینه‌ساز گسترش دیپلماسی عمومی بود.
اهمیت دیپلماسی عمومی از سوی جمهوری اسلامی ایران و مشخصاً از رهبر فقید
انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی(ره)، کاملاً تبیین شده و مورد تأکید قرار
گرفته است.
12) ایجاد و تقویت روح مبارزه، مقاومت و ایستادگی در ملت‌ها برای مبارزه با آمریکا
آمریکا به‌عنوان حامی اصلی رژیم مجعول صهیونیستی(به‌عنوان غده سرطانی جهان
اسلام) و قرار داشتن در جایگاه دشمن شماره یک اسلام، همواره به سبب تقویت
روحیه مقاومت در برابر خویش که حاصل وقوع انقلاب اسلامی درایران است، در
تنگنا قرار گرفته و از این رهگذر، قدرت و صلابت در عرصه بین‌المللی نصیب
دیپلماسی کشورمان شده است.
13) معرفی اسلام ناب به جهانیان و تبیین جایگاه آن به‌عنوان یک مکتب تعالی‌بخش و تمدن‌ساز
انقلاب اسلامی ایران و استقرار حکومت جمهوری اسلامی، نوع نگاه به اسلام را
در زمینه تشکیل حکومت تغییر داد و اثبات کرد که اسلام توان مدیریت یک کشور
بر مبنای مردمسالاری را دارد. از این رهگذر در کشورهای مختلف، نوع نگاه به
پدیده روزافزون اسلام‌گرایی تغییر کرده و معادلات به نفع اسلامگرایان
تغییر کرد.
14) تبدیل ایران به یک قدرت منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای تاثیرگذار
امروز کشور ما در سایه اقتدارنظام سیاسی خود توانسته است، مبدل به یک قدرت
اثرگذار در منطقه غرب آسیا و دیگر ممالک دنیا از جمله آمریکای لاتین، شمال
آفریقا، آسیای میانه و بسیاری از نقاط دیگر جهان باشد.
15) برخوردار شدن از دیپلماسی قدرتمند
ضعف و خودباختگی از عناصر جدانشدنی سیاست خارجی ایران در دوره ستمشاهی
بود. بعد از وقوع انقلاب اسلامی ایران بود که عزت و اقتدار، دستمایه اصلی
سیاست خارجی کشورمان شد.
16) نفی نظام سلطه در سیستم بین المللی از نظر محتوایی، تئوریك و عملی
سی و پنج سال حضور مقتدرانه جمهوری اسلامی و نقش‌آفرینی آن در نظام
بین‌الملل موجب شده است تا اساس سیاست خارجی استکبار و کشورهای دارای سابقه
استعمار، با چالش مواجه شود.
17) تأكید بر توزیع عادلانه قدرت و ابزارهای مادی و معنوی در سیستم بین المللی
نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران موفق شده است تا مفهوم عدالت را با
ابزارهای گوناگون و در موقعیت‌های مختلف، با تکیه بر مبانی اسلام، به
جهانیان معرفی کند.
18) ایجاد همبستگی حقیقی میان مردم كشورهای اسلامی و تشكیل بلوک‌بندی‌های جدید
جمهوری اسلامی ایران با عنایت به مبانی انقلاب اسلامی، موفق شده است تا
عناصر کشورهای اسلامی گوناگون خصوصاً ملت‌های آنها را با یک‌دیگر همراه
سازد. این همراهی و اتحاد بر اساس استقلال، حاكمیت ملی و با تكیه بر اصل
برابری و عدم مداخله امور داخلی کشورها استوار است.
19) پایداری بر مبانی به حق انقلاب
مدیران دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران پس از گذشت قریب سه دهه از پیروزی
انقلاب همچنان پایداری بر روح اصول انقلاب در سیاست خارجی شامل تكیه به
اصول سه گانه عزت، حكمت و مصلحت را در سرلوحه رفتار خود قرار داده‌اند. این
امر بر اساس اصول ثابت مندرج در قانون اساسی کشور است. دستگاه دیپلماسی
انقلاب اسلامی، همچنان بالنده و سرافراز به مدیریت رابطه با کشورهای دیگر
اقدام می‌كنند و مبارزه دیپلماتیک خود را علیه سلطه طلبان ادامه می‌دهد.
20) افزایش ضریب نفوذ و توان سازمان‌های اسلامی
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، عموم تشکل‌های بین‌المللی اسلامی و در سطحی
بالاتر، سازمان کنفرانس اسلامی، از ضریب نفوذ و توان اثرگذاری بیشتری در
سایه وقوع انقلاب اسلامی ایران، برخوردار شدند.
21) بالا بردن توان سازمان‌های جهانی ضداستعمار
جنبش غیرمتعهدها و دیگر سازمان‌های مشابه، با وقوع و ادامه انقلاب اسلامی و
با حضور جمهوری اسلامی ایران در عرصه بین‌الملل و به‌عنوان یک عضو
اثرگذار، توانستند تا از انفعال خارج شده و حتی در سطح سازمان ملل به
فعالیت و دفاع از حقوق اعضای خود بپردازند.
22) تقویت جایگاه پیمان‌های منطقه‌ای
پیمان‌های منطقه‌ای مانند اکو پس از وقوع انقلاب اسلام در سایه تلاش‌های
مستمر دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران، تقویت شده و توسعه کمی و کیفی
یافتند. این امر سبب ایجاد نزدیکی بیشتر میان ایران و ممالک همجوار و نزدیک
در غرب آسیا و آسیای میانه شد.
23) تبیین مواضع صلح‌طلبانه و انسان‌دوستانه جمهوری اسلامی ایران در مجامع بین‌المللی
پرونده‌هایی که از موضوع لجاجت و عداوت علیه کشورمان در سازمان‌های
بین‌المللی با هدف محدودسازی انقلاب اسلامی ایران باز شد، با تلاش دستگاه
دیپلماسی کشور، تبدیل به فرصتی برای تبیین مواضع صلح‌طلبانه انقلاب اسلامی
شد. پرونده‌هایی نظیر پرونده «حقوق بشر» و پرونده «فعالیت هسته‌ای»، دو
نمونه بارز این امر هستند.
24) ایجاد انسجام در تلاش‌های مسلمانان جهت تقریب مذاهب اسلامی
امروز دیده می‌شود که عموم مسلمانان دلسوز، موضوع وحدت را مورد توجه قرار
می‌دهند. علاقه مسلمانان به موضوع وحدت تا حدی است که حتی تبلیغات سوء
دشمنان نیز اثری بر روند رو به رشد آن دارد و این از ثمرات تلاش‌های
دیپلماتیک دستگاه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و سازماندهی فعالیت
مراکزی همچون «مجمع تقریب مذاهب اسلامی» است.
25) جلوگیری از تحریف چهره اسلام ناب محمدی(صلی‌الله‌وعلیه‌وآله‌وسلم) درنزد جهانیان
فعالیت روزافزون دنیای استکباراز طرق مختلف در چند دهه قبل سبب شده بود تا
نام اسلام در کشورهای مختلفی، معادل عقب‌ماندگی و عدم پیشرفت توسعه محسوب
شود اما انقلاب اسلامی سبب شد تا با ایجاد جمهوری اسلامی در کشورمان و کسب
موفقیت‌ها و پیشرفت‌ها پرشمار در علوم مختلف، غبار تبلیغات دشمنان اسلام از
چهره اسلام زدوده شود. همچنین تلاش‌های جمهوری اسلام یایران تا حد زیادی
سبب شده است تا فعالیت‌های منفی و جنایات تکفیری‌ها (که مدعی مسلمانی
هستند) نتواند چهره تحریف شده از اسلام را به جهانیان معرفی کند.
26) تضعیف استعمار نوین
استعمار نوین که در تلاش برای به بند کشیدن افکار مردم جهان است، با بروز
انقلاب اسلامی و جهانی شدن شعارهای آن، دچار مشکلات فراوانی شد که ناشی از
تضعیف آن به سبب بیداری مستضفان جهان بود.
27) ایفای نقش فعال در بحران‌های سیاسی مسلمانان
مناقشات دولت میان مسلمانان فیلیپین با دولت مرکزی، کشتار مسلمانان بوسنی،
جنایات طالبان در زمان سیطره بر افغانستان، حملات تروریستی به مسلمانان در
عراق همزمان با حضور اشغالگران آمریکایی و چندین مورد معروف دیگر، از
مناقشاتی بود که با ایفای نقش فعال جمهوری اسلامی ایران و حضور دستگاه
دیپلماسی کشورمان حل و فصل شد.
28) اذعان قدرت‌های جهانی به اثرگذاری نقش ایران در روابط بین‌الملل
اکنون به واسطه نقش‌آفرینی ایران در عرصه بین‌الملل، دوست و دشمن به
تأثیرپذیری تحولات بین‌المللی از فعالیت‌های دیپلماتیک و غیردیپلماتیک
جمهوری اسلامی ایران، اذعان دارند.
29) حفظ ثبات و امنیت کشور در اوج بحران‌ها
مجموعه مدیریت کشور از سوی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران سبب شد تا
بحران‌هایی همچون اشغال عراق از سوی آمریکا و متحدانش، اشغال کویت از سوی
عراق، حمله آمریکا و متحدانش به عراق و اشغال آن، اشغال افغانستان به اشاره
آمریکا و با حضور هم‌پیمانانش و .... اثری بر امنیت و ثبات داخلی کشور
نداشته باشند.
یقیناً در این بین، دستگاه دیپلماسی کشور، نقشی فعال بر عهده داشته است.
30) تربیت نسل‌هایی از دیپلمات‌های انقلابی
تربیت چند نسل از دیپلمات‌های انقلابی، از افتخارات انقلاب اسلامی ایران است که حاصل رواج تفکر اسلامی انقلابی در اداره کشور است.
31) انتقال تجربیات دیپلماتیک به کشورهای مختلف خصوصاً ممالک مسلمان
امروزه وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران، سابقه انتقال تجربیات خود به کشورهای مختلف اسلامی و حتی آموزش دیپلمات‌های ممالک گوناگون را در کارنامه 35 سال فعالیت انقلابی خود به ثبت رسانده است.
32) مهار رژیم صهیونیستی
خروج رژیم صهیونیستی از خاک لبنان و شکست‌های پی‌در‌پی آن در مقابله با
نیروهای خط مقاومت، از جمله آثار حضور جمهوری اسلامی ایران در عرصه
بین‌الملل است.
33) افزایش تعداد سفارتخانههای ایران
پس از انقلاب اسلامی و با گسترش آزادانه و مستقل روابط خارجی، تعداد
سفارتخانههای کشورهای خارجی درایران و متقابلاً تعداد سفارتخانههای
جمهوری اسلامی ایران در کشورهای گوناگون، افزایش معناداری داشته است.
34) تبدیل ایران به قدرت نخست منطقه غرب آسیا (خاورمیانه)
بر اثر تحولات ناشی از وقوع انقلاب اسلامی و سیاست عزت‌مدارانه جمهوری
اسلامی ایران در روابط خارجی، امروز کشورمان قدرت نخست در منطقه غرب آسیا
محسوب می‌شود.