چند سالی است که انحصار تولید و همچنین صادرات محصولاتی نظیر پسته، زعفران و...از ایران گرفته شد و سایر کشورها توانسته‌اند با تولید این محصولات درآمد ارزی ایران را کاهش دهند و بازارهای انحصاری را در اختیار خود بگیرند.
در چند سال گذشته کرمان پایتخت پسته جهان بود و محصول تولیدی‌اش ارزآوری قابل توجهی برای کشور داشت، اما چند سالی است به سبب سیاست‌های غلط در حمایت ازصنعت کشاورزی، خشکسالی و... سبب شده تا ایران از جایگاه خود نزول کرده و عنوان نخست تولیدکننده جهان را متاسفانه با کاهش ۵۰ درصدی میزان تولیدات به آمریکا واگذار کند.
قصه تلخ کاهش تولیدات
قصه تلخ کاهش تولیدات از آنجا آغاز شد که خشکسالی سال‌های اخیر، برداشت بی‌رویه آب از چاه‌های زیرزمینی، استفاده از کودها و سموم نامرغوب چینی که ثمره‌ای جز کوتاه شدن عمر درختان و خشک شدن آنها ندارد، سبب شده تا میزان تولید این محصول پرطرفدار از ۲۸۰ هزار تن به ۱۵۰ هزار تن کاهش یابد.
رییس انجمن پسته ایران با تایید این مساله اظهار کرد: در سال‌های اخیر میزان تولید پسته در کشور از ۲۸۰ هزار تن به ۱۵۰ هزار تن کاهش یافته است.
محسن جلال‌پور افزود: در ایران معمولا حدود 80 درصد از تولید پسته به صادرات اختصاص می‌یابد که براین اساس پیش‌بینی می‌شود میزان صادرات پسته در سال جاری به 120 هزار تن برسد، اما علی‌رغم کاهش 10 درصدی صادرات این محصول از نظر وزنی، به نظر می‌رسد با توجه به افزایش قیمت جهانی پسته، ارزآوری آن به یک میلیارد و 200 میلیون دلار افزایش یابد.
وی اظهارکرد: آمریکا با تولید حدود 270 هزار تن پسته حدود 1.5 برابر ایران تولید دارد و با توجه به اینکه سالانه 50 درصد محصولش را صادر می‌کند به نظر می‌رسد امسال در صادرات پسته نیز مقام نخست را از آن خود کند و ایران پس از سال‌ها دومین صادرکننده پسته می‌شود.
جلال پور افزود: متاسفانه اکنون کالیفرنیا پایتخت پسته دنیا لقب گرفته، در حالی که تا چند سال پیش این عنوان متعلق به کرمان بود.
وی درباره علت این مساله تلخ توضیح داد: به دلیل خشکسالی و کمبود آب هر سال میزان تولید پسته در کرمان بیش از پیش کاهش می‌یابد و این مساله سبب خواهد شد در آینده‌ای نه چندان دور به دلیل کیفیت نامناسب آب مصرفی، کیفیت محصول تولیدی نیز پایین آید.
با نگاهی به آمار میزان تولید می‌توان دریافت که تولید پسته ایران در دهه ۶۰ تا ۷۰ در بیشترین میزان خود قرار داشته است، اما متاسفانه به دلیل اتخاذ سیاست‌های غلط و همچنین ادامه آن شاهد حرکت این صنعت به سمت از بین رفتن هستیم.
عرضه پسته آمریکایی در فروشگاه‌ها
به گفته رییس اتحادیه تعاونی‌های باغ‌های پسته کرمان گفت: اکنون در فروشگاه‌های ایران، پسته آمریکایی عرضه می‌شود که این محصول از مرزهای مبادلاتی وارد کشور شده است، این در حالی است که کیفیت چنین محصولی قابل قیاس با محصول با کیفیت و نمونه ایرانی نیست.
"جلیل مظهری"، اظهار کرد: مسوولان بدانند که واردات پسته آمریکایی به کشور نتیجه‌ای جز از بین رفتن بازار پسته ایران نخواهد داشت. برای تولید پسته، باغداران ایرانی هزینه‌های زیادی را متحمل می‌شوند، بنابراین با سیاست‌های تشویقی باید از آنها حمایت کنیم.
وی ادامه داد: کشاورزان و باغداران ایرانی چشم انتظار ایام پایانی سال و فروش شب عید هستند، اما با سیاست‌های غلط و واردات بی‌رویه چنین فرصتی از کشاورزان و باغداران گرفته خواهد شد و زحمات چندین ساله کشاورزان به هدر خواهد رفت. انتظار می‌رود که کلید هرز واردات کالاها و محصولات کشاورزی و باغی تعویض شود تا اینگونه شاهد واردات بی‌رویه به کشور نباشیم.
صادرات ۸۰ درصد از پسته تولیدی ایران
دبیرکل انجمن پسته ایران نیز گفت: قیمت پسته تابع میزان تولید پسته در داخل و قیمت‌های جهانی است و باید گفت ۸۰ درصد پسته تولیدی ایران صادر می‌شود، بنابراین طبیعی است که قیمت این محصول تحت‌تاثیر قیمت‌های جهانی باشد.
"حمید فیضی" افزود: قیمت دلار و نوسانات نرخ ارز می‌تواند قیمت‌گذاری پسته را تحت‌تاثیر قرار دهد و به عبارت دیگر، قیمت پسته به دلیل اینکه یک محصول صادراتی است، به شدت تابع نرخ جهانی و قیمت نرخ ارز است.
وی ادامه داد: اکنون قیمت پایه پسته صادراتی ایران بین ۸ تا ۹ دلار است و اینکه قیمت این محصول در داخل چقدر باشد، تابع نرخ ارز، تاثیرات روانی بازار و مکانیزم عرضه و تقاضاست. با توجه به این شرایط قیمت‌های مختلفی برای پسته در بازار داخل مطرح می‌شود.
۱۲ تا ۱۵ هزار تومان قیمت تمام شده تولید پسته
رییس انجمن پسته ایران در عین حال بیان کرد: قیمت تمام شده تولید هر کیلوگرم پسته ۱۲ تا ۱۵ هزار تومان بسته به نوع، درجه و کیفیت این محصول است که با این حساب متوسط قیمت منطقی برای هر کیلوگرم پسته فندقی خندان در بازار مصرف امسال ۲۵ هزار تومان است.
"محسن جلال پور"، خاطرنشان کرد: امسال نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته افزایش قیمتی رخ نداده و با توجه به میزان تولید پسته در بازار بین ۲۵ تا ۳۰ هزار تومان عرضه و به فروش می‌رسد.
واردات توجیهی ندارد
براساس آمارهای مسوولان حتی اگر ۱۵۰ هزار تن پسته در کشور تولید شود، در برابر مصرف ۱۵ هزار تنی داخل، چیزی حدود ۱۳۵ هزار تن مازاد مصرف داریم، بنابراین واردات این محصول ازآمریکا توجیهی ندارد، مگر درآمد فراوان برای برخی از واردکنندگان و سودهای کلان دلالان از این راه!