طرح و دوخت لباس سنتی، زیر سایه مدل‌های وارداتی

به گزارش باشگاه خبرنگاران قم، ساعتی می‌شود که خیابان را بالا و پایین می‌رود و مانتو فروشی‌ها را از نظر می‌گذراند. شنیده بود که این خیابان مرکز فروش مانتوی شهر است و تصورش این بود که بتواند مانتوی دلخواهش را به راحتی در این محل پیدا کند، اما مدل‌ها و رنگ مانتوها در این خیابان با دیگر خیابان‌ها تفاوت چندانی ندارد، حتی قیمت‌ها همان قیمت‌ها است.

فروشنده لبخند می‌زند و با لحنی آمیخته با تمسخر خواسته مشتری را تکرار می‌کند: «دوخت و طراحی سنتی! مدل‌های ما به روز هستند» و در ادامه طرح پارچه ها و نوع دوخت موجود در مغازه را بی‌مثال نام می‌برد و برای اثبات سخنش کاتالوگ تصاویر را به دست مشتری می‌دهد. طرح ها بر تن مدل‌ها زیبا هستند، کیفیت‌ها نیز با توجه به نوع پارچه خوب است اما طرح مدل و دوخت ها وارداتی است.

اینکه امروز زن یا دختری نخواهد شلیته و پیراهن کوتاه بدون دکمه یا قبا و تمبان یا شلیته نیم تنه عیانی سوزن دوزی شده به تن کند، آنقدرها جای سئوال و چرا و چنین ندارد اما اینکه مدل‌های مختلف وارداتی با طرح‌های خاص و بیشتر نازیبا مورد توجه افراد به ویژه خانم‌ها است، سئوال برانگیز است.

«در شهرهای شمالی و روستاهای استان هایی مانند کردستان و سمنان، هنوز دوخت و طراحی محلی و سنتی مورد توجه است و مردم این مناطق از لباس‌های سنتی استفاده می‌کنند.» زهرا عباسی، رئیس انجمن رودوزی‌های سنتی قم، این سخن را وقتی می‌گوید که در قم طرح و مدل های سنتی جایگاه خود را از دست داده است.

فراخوانی برای جمع‌آوری لباس‌های قدیمی

فراخوانی در سال 86 برای گردآوری انواع دوخت های قدیمی و سنتی در قم انجام شد و در نهایت چند دست لباس و پوشش قدیمی به موزه مردم شناسی سپرده شد تا حفظ شود و در معرض دید قرار گیرد تا اگر لباس‌ها و مدل‌های امروزی بویی از طرح و دوخت سنتی و قدیم را نبرده است، آیندگان از نوع پوشش گذشتگان خود بی خبر نمانند.

داد عباسی از نبود فرهنگ سازی بلند است که می‌گوید: لباس‌های سنتی از رنگ و طراحی های مطلوبی برخوردار است و پوشش مناسب نیز دارد اما فرهنگ سازی نشده است که از این مدل ها استفاده شود و یا از طرح آنها در طراحی لباس‌های امروزی الگوبرداری صورت گیرد.

در یکی دو سال گذشته نمایشگاهی در زمینه هنرهای دستی برپا شد که لباس‌های مناطق مختلف قمی به نمایش درآمد و علاقمندان زیادی را به خود جلب کرد، این سخنان مقدمه‌ای است تا رئیس انجمن رودوزی‌های سنتی قم از استقبال افراد خارج از کشور از مدل‌ها، طرح و دوخت‌های سنتی بگوید و ادامه دهد: پوشاک سنتی ایرانی را در خارج از کشور می‌پسندند، لباس‌های کردستان، ترکمن و ... خوب خریداری می‌شود، فقط شناخت مهم است در واقع این لباس‌ها و پوشش‌ها نیاز به معرفی دارند تا در داخل و خارج بازار خود را پیدا کنند.

روند صعودی مدل‌های وارداتی

اینکه در بازارهای مختلف از طراح و هنرمند ایرانی خواسته می‌شود که لباس‌های سنتی را با همان سبک قدیمی کار کنند، نشان از این دارد که طرح‌های سنتی هنوز جایگاه و خواستار دارد.

عباسی از آموزش طراحی و دوخت در هنرستان‌های و فنی و حرفه‌ای‌ها می‌گوید که روندی به سوی مدل‌های وارداتی دارند و طراحی و دوخت سنتی جایگاه خاصی در این آموزش‌ها ندارد، پارچه‌های ایرانی ناشناخته است و هنرجویان و کارآموزان از آنها اطلاعات چندانی ندارند.

لباس‌های قجری با دامن‌های کوتاه چین دار به اضافه شلوار بلند کش دوزی شده، بلوز آستین بلند با مدل کلوش از کمر، دامن‌های چین دار با پیراهنی بلند روی آن با نوارهای رنگی و شاد کار شده روی آن، لباس‌های کلاه دار و روسری‌های بلند و ... مدل‌هایی است که در قم قدیم مورد استفاده قرار می‌گرفت اما امروز کاربرد ندارد.

پیشنهاد وی این است که می‌توان طرح و دوخت لباس‌های سنتی را وارد چرخه آموزش لباس‌های سنتی کرد تا بستر طراحی‌های جدید فراهم شود. هنرمندان می‌توانند با شناخت و آگاهی کامل نسبت به آنچه فرهنگ گذشته‌ها است، دست به آفرینش طرح‌های جدید بزنند.

عباسی معتقد است اینکه برخی پوشش‌ها در موزه مردم شناسی قم به نمایش گذاشته شده است، اقدام موثری است اما این حرکت کمرنگ نیاز به حمایت بیشتری دارد.

اداره کل میراث فرهنگی نیز می‌تواند با نمایش این قبیل البسه و پوشاک در جشن‌ها و مراسم‌های مختلف، طرح و دوخت سنتی قم را به نمایش بگذارد. اگر در هر همایشی که برگزار می‌شود، لباس‌های سنتی هر منطقه پوشیده و به نمایش گذاشته شود، جوان‌ها با مدل‌های زیبا آشنا می‌شوند و از آن استفبال خواهند کرد./ش ک