به گزارش خبرنگار حوزه میراث فرهنگی
باشگاه خبرنگاران، بر طبق قانون تمامی آثار تاریخی اعم از منقول و غیر منقول باید تحت حفاظت دولت باشد، در حالی که "قلعه گبری" یکی از آثار باستانی ایران از دوره اشکانیان در شهر ری، سال‌هاست به عنوان انبار تاسیساتی مورد استفاده قرار گرفته و حتی سازمان میراث فرهنگی نیز اجازه ورود به داخل آن را ندارد.
مساحت این بنای باستانی 3 هزار متر مربع بوده که بارویی به ارتفاع 17 متر و به قطر 10 متر از خشت و چینه دور تا دور این محوطه باستانی را محصور کرده و یک مکان توریستی بسیار جالب و جذابی از تاریخ و تمدن ایران باستان را به نمایش گذاشته است. اما عملا درب آن به روی گردشگران و حتی کارشناسان و فعالان حوزه میراث نیز بسته است.
دکتر " قدیر افروند" کارشناس میراث فرهنگی و پژوهشگر آثار تاریخی کشور با اشاره به این‌که شرایط نگهداری و حفاظتی این قلعه در حال حاضر اصلا مناسب و مطلوب نیست می‌گوید:
قطعا این سوال عمده مردم و دوست‌داران میراث فرهنگی کشور است که سازمان و متولی میراث فرهنگی کشور چه نسبتی با این قلعه عظیم تاریخی دارد؟! در حالی‌که این بنا در تصرف نهادی غیر از سازمان میراث فرهنگی است و به لحاظ منطقی مردم آن‌را نمی‌پذیرند و به لحاظ تاریخی هم پذیرفتی نیست!
وی می افزاید: این اثر جز میراث ملی بوده و متعلق به مردم است، که باید در اختیار میراث فرهنگی کشور به عنوان نماینده دولت باشد. اما متاسفانه اکنون انبار تاسیساتی آستان حضرت عبدالعظیم استفاده می‌شود و این کاربری نه ربطی به کارکرد تاریخی بنا دارد و نه اصلا در شان یک اثر تاریخی و ملی است.
این استاد دانشگاه تاکید می‌کند: این نوع ترددها و کاربری‌ها برای این اثر تاریخی در معرض آسیب، بسیار مضر است. بنابراین این قلعه باید هرچه سریع‌تر تخلیه شده و به میراث فرهنگی کشور واگذار شود!
افروند با اشاره به مصالح ضعیف این قلعه اضافه می‌کند: مصالح این بنا فقط خشت و چینه و با توجه به تخریب‌هایی که صورت گرفته، در هر برف و باران زمستانی، مطمئن باشید که چند سانتی متر از دیوار قلعه آسیب دیده و کوتاه‌تر می‌شود. در حالی‌که اگر میراث فرهنگی بتواند ورود پیدا کند، حتما مانع این تخریب‌های سالانه خواهد شد و از طرف دیگر بیش از آن‌که این مکان کاربری انبار متروکه را داشته باشد، یک مکان باستانی و توریستی است که برای جذب گردشگران بسیار پر اهمیت است.
اگر گشتی در اطراف باروی عظیم قلعه گبری بزنید، حتما متوجه خاک‌برداری‌های اطراف دیوار و کنده‌کاری‌ها و حفره‌هایی در دل دیوار قلعه خواهید شد که برخی توسط ساکنان فعلی و برخی نیز از جانب بیرونی توسط معتادان انجام گرفته است. این در حالی است که ورود به داخل قلعه حتی برای خبرنگاران هم ممنوع است.
افروند در پاسخ به این سوال خبرنگار باشگاه خبرنگاران که آیا در داخل قلعه هم تخریب یا ساخت و ساز صورت گرفته یا نه، می‌گوید: تخریب‌هایی که ظاهرا به چشم می‌آید، تعرض‌هایی است که پیرامون قلعه انجام شده و خاکبرداری‌هایی که در طرفین درب ورودی و اطراف دیوار قلعه صورت گرفته، نگران‌کننده است. اما متاسفانه ما از داخل قلعه خبر نداریم. در حالی‌که اقتضای یک اثر تاریخی این است که میراث فرهنگی به آن ورود داشته و اقدامات حفاظتی، مرمتی و مطالعاتی آن را بر عهده بگیرد تا این اثر احیاء شده به مردم دنیا معرفی شود.
وی همچنین مِی‌افزاید: البته الان با توجه به تحولاتی که در سازمان میراث فرهنگی کشور اتفاق افتاده، هم خود سازمان و هم خود مردم و افکار عمومی پیگیر موضوع هستند، تا این اثر با ارزش تاریخی به میراث فرهنگی واگذار شود، چرا که این بنا یتیم واقع شده و نیاز به حفاظت و مرمت جدی و اضطراری دارد. به‌طوری که دور تا دور قلعه شکاف‌ها و آثار سوختگی و تخریب‌هایی مشاهده می‌شود که به شدت حیات این اثر تاریخی را تهدید می‌کند، و اگر هرچه سریع‌تر نسبت به سرپرستی و مسئولیت‌های قانونی قلعه تصمیم گیری نشود و سازمان میراث فرهنگی قبول مسئولیت نکند، قطع به یقین آثار تخریبی توسعه یافته و این تهدیدی جدید برای آثار باستانی و هویت تاریخی ماست.
بر اساس این گزارش و اسناد موجود در سازمان میراث فرهنگی، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور این مکان را " مجهول‌المالک" اعلام کرده، اما به نظر می‌رسد انجمن زرتشتیان ایران نیز طی مکاتباتی، مدعی مالکیت این مکان هستند.
افروند در این خصوص می‌گوید: طبق قانون اولا اگر اسناد و مالکیتی در این زمینه وجود داشته باشد، مطمئنا به مالک اصلی واگذار خواهد شد، اما چنین چیزی تا به حال برای سازمان میراث فرهنگی مشخص نشده و فعلا آستان بدون هیچ سندی، "قلعه گبری" را به تصرف خود در آورده است.
معاون سابق میراث فرهنگی استان تهران می‌افزاید: البته در مورد ادعای انجمن زرتشتیان جای بحث داریم اما به طور معمول یک بنای چند هزار ساله نمی‌تواند مالک خصوصی داشته باشد و من بعید می‌دانم که چنین اثر تاریخی مالک خصوص داشته باشد.
این گزارش می‌افزاید: با این‌که مهدی حجت معاون سازمان میراث فرهنگی کشور از زمانی که وارد ساختمان مجموعه ارگ آزادی شده، عزم خود را جزم کرده تا غبار تخریب و بی‌مهری را از روی تمامی آثار و بناهای تاریخی کشور بزداید و این آثار را به جایگاه واقعی خود در تاریخ و تمدن درخشان ایران باستان بازگرداند، باید دید آیا موفق خواهد شد "قلعه گبری" را هم به سازمان میراث فرهنگی کشور بازگردانده و خیال دوست‌داران میراث فرهنگی و افکار عمومی را راحت کند؟!
انتهای پیام/ اس