امروز در تاریخ؛
به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، امروز ۳ دی ۱۳۹۲ خورشیدی برابر با ۲۱ صفر ۱۴۳۵ هجری و ۲۴ دسامبر ۲۰۱۳ میلادی است. مهمترین رخدادهای تاریخی امروز از این قرار است:
زادروز پایه‌گذار نقشه نگاری نوین در ایران (1300 ش)
سحاب در تاریخ سوم دیماه سال ۱۳۰۰ هجری شمسی در روستای «فم» تفرش متولد شد. عباس سحاب به‌دلیل علاقه وافر به دانش جغرافیا در سال ۱۳۱۵ش به‌همراه پدر، سنگ بنای نخستین مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی خصوصی ایران را گذاشت. وی در سال ۱۳۳۴ش با همکاری مؤسسه کلمبوس آلمان، کره جغرافیایی را به خط و زبان فارسی تولید کرد. وی با تشکیل نخستین نمایشگاه اسناد تاریخی و جغرافیائی خلیج فارس در سال ۱۳۴۵ش و تدوین و انتشار چند مجلد اطلس به زبان‌های فارسی، عربی و انگلیسی و شرکت در مجامع علمی داخل و خارج کشور و تشکیل نمایشگاه‌ها در این زمینه اهتمام کرد.
عباس سخاب افزون بر مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب و چاپخانه جغرافیایی سحاب، کتابخانه جغرافیایی سحاب را نیز به یادگار گذاشته است. مهندس عباس سحاب، بنیانگذار نقشه‌نگاری نوین در ایران، سرانجام در ۱۴ فروردین ۱۳۷۹ش در سن هفتاد و نُه سالگی دار فانی را وداع گفت و در قطعه هنرمندان و دانشمندان ایران در گورستان بهشت زهرا (س) تهران به خاک سپرده شد.
درگذشت استاد "شیخ حبیب اللَّه ذوالفنون" منجم و شاعر معاصر (1326 ش)
استاد حبیب‌اللَّه ذوالفنون تهرانی عراقی در سال 1239 ش در سلطان آباد اراک به دنیا آمد. وی چندی در دارُالمعلّمین مرکزی و مدرسه عالی سپهسالار، علوم ریاضی را تدریس کرد و آثاری را نیز از خود به یادگار گذاشت که حرکت قَمَر و دیوان اشعار از آن جمله‌اند. ذوالفنون عراقی مُنجّمی فاضل و مُستخرج تقویم بود و تقویم استخراجی ذوالفنون تا چندین سال در سالنامه پارس، چاپ و منتشر می‌شد. وی در حکمت الهی، فقه، ادب، تفسیر، ریاضیات و هیئت و نجوم، استاد بود و آنها را تدریس می‌کرد. او همچنین به دو زبان فارسی و عربی شعر می‌سرود. استاد ذوالفنون عراقی سرانجام در سوم دی ماه 1326 ش برابر یازدهم صفر 1367 ق در 87 سالگی درگذشت و در جوار امامزاده عبداللَّه در شهر ری به خاک سپرده شد.
تشکیل کمیسیون مطبوعات در وزارت کشور (1331 ش)
در چنین روزی در سال 1331 ه ش برای نخستین بار کمیسیون مطبوعات در وزارت کشور تشکیل شد.
درگذشت "سیدمحمدصادق طباطبایی" از رجال مشروطه (1340 ش)
سیدمحمدصادق فرزند سیدمحمد طباطبایی یکی از دو رهبر مشروطیت، در سال 1262 ش در تهران متولد شد. سیدصادق در کنار پدر و سایر مراجع فعالیت زیادی برای نهضت مشروطه نمود. او در دوره استبداد صغیر به مشهد و سپس به اروپا تبعید شد و بعدها در سه دور به مجلس راه یافت. سیدصادق طباطبایی در سال 1303 ش سفیر کبیر ایران در ترکیه گردید ولی از سال 1306 تا 1320 ش انزوا و گوشه‌گیری اختیار کرد. او در دوره چهاردهم مجلس نیز به وکالت رسید و با اکثریت ضعیفی رییس مجلس گردید. وی نقش مؤثری در روی کار آمدن رضا خان به نخست وزیری داشت و پس از آن که به سفارت ایران در ترکیه رفت، عبا و عمامه را به کت و شلوار و کروات تبدیل نمود. او در طول فعالیت‌های سیاسی خود، پست‌های متعددی اشغال کرد و در دوران سلطنت رضاخان، روابط حسنه‌ای با او داشت. طباطبایی در سال 1332 ش سناتور انتخابی تهران شد و سرانجام در سوم دی ماه 1340 ش در 78 سالگی درگذشت.
عملیات کربلای چهار (1365 ش)
عملیات کربلای چهار در چنین روزی از سال ۱۳۶۵ هجری شمسی در منطقه عملیاتی غرب اروندرود آغاز گردید. بر همین اساس، محاصره و سپس تصرف شهر بصره به‌عنوان هدف عملیات اصلی سپاه پاسداران در سال ۱۳۶۵ش مورد توجه قرار گرفت. از دیگر ویژگی‌هایی که باعث انتخاب این منطقه برای عملیات شد، عوارض موجود در زمین غرب اروند در منطقه ابوالخصیب بود، زیرا وجود نهرها، نخلستان‌ها و کانال‌های کشاورزی و نیز عدم وجود استحکامات در منطقه پتروشیمی تا بصره این منطقه را قابل تصرف و پدافند می‌نمود. همچنین، به‌دلیل آن‌که دو جناح منطقه عملیاتی از شمال به آبگرفتگی شلمچه و کانال ماهی و از جنوب به خور زبیر و زمین‌های باتلاقی اطراف آن محدود شده بود، قدرت تحرک دشمن ضعیف برآورد می‌شد. مزیت دیگر منطقه عملیاتی، واگذاری مسئولیت حفاظت و اداره آن به سپاه‌های سوم و هفتم عراق بود. این مسئله، با توجه به مانور عملیات که نفوذ از میان خط حد دو سپاه بود، یکی از ویژگی‌های برجسته منطقه عملیاتی به‌شمار می‌رفت. مانور در این عملیات، نقش اساسی و تعیین‌کننده‌ای داشت چرا که تجربه عبور از عرض رودخانه اروند در عملیات والفجر ۸ این‌بار می‌بایست در طول رودخانه انجام می‌گرفت و این عبور که خود تاکتیک ویژه و ابتکار عملیات به‌شمار می‌رفت، درصورت تحقق جنبه‌های دیگر آن شامل شکستن خط، پاک‌سازی، نفوذ در عمق و تسلط بر چند راه ورودی شهر بصره می‌شد، تحول عظیمی در جنگ ایجاد می‌کرد. در مجموع، عملیات خارج از کنترل و هدایت فرماندهی قرار گرفته بود و قبل از هر دستوری، یگان‌ها با توجه به نوع وضعیت و هوشیاری و عکس‌العمل دشمن به‌محض رسیدن به ساحل، درگیری را آغاز می‌کردند. در این حال، رمز عملیات - یا محمد (ص) - حدود ساعت ۲۲:۴۵ اعلام شد و نیروهای عمل‌کننده فقط توانستند در جزایر سهیل، قطعه، ام‌الرصاص،البابی و بلجانیه نفوذ کنند و در بعضی مناطق نیز به‌صورت موضعی رخنه نمایند. در مقابل، نیروهای دشمن با پرتاب پی‌درپی منور و اجرای چند مورد بمباران کنار نهر عرایض (عقبه برخی از یگان‌ها) و همچنین اجرای آتش مؤثر روی رودخانه اروند، عملاً سازمان غواص‌ها و نیز نیروهای موج دوم و سوم را به هم زد؛ به‌طوری‌که نیروهای یگان‌های مجاور بعضاً پراکنده شده و اغلب نمی‌توانستند روی هدف عمل نمایند. در این حال، با توجه به هوشیاری دشمن، امکان ادامه عملیات میسر نبود، لذا به‌منظور حفظ قوا و طراحی مجدد عملیات آتی، از ادامه نبرد اجتناب شد.
روز ثبت احوال
با صدور اولین شناسنامه برای دختری به نام فاطمه ایرانی در تاریخ 3 دیماه 1297 در تهران فعالیت خود را آغاز کرد. تا قبل از سال 1295 هجری شمسی ثبت وقایع حیاتی از جمله ولادت و وفات براساس اعتقادات مذهبی و سنت های رایج در کشور، با نگارش نام و تاریخ ولادت مولود در پشت جلد کتب مقدس از جمله قرآن مجید به عمل می آمد و از افراد متوفی نیز جزء نام و تاریخ وفات آنان که بر روی سنگ قبر ایشان نگاشته می شد اثری مشاهده نمی گردید.
با گسترش فرهنگ و دانش بشری و نیز توسعه روز افزون شهرها و روستاها و افزایش جمعیت کشور، نیاز به سازمان و تشکیلاتی برای ثبت وقایع حیاتی ضرورتی اجتناب ناپذیر می نمود. به تدریج فکر تشکیل سازمان متولی ثبت ولادت و وفات و نیز صدور شناسنامه برای اتباع کشور قوت گرفت. ابتدا سندی مشتمل بر 41 ماده در سال 1297 هجری شمسی به تصویب هیات وزیران رسید و اداره ای تحت عنوان اداره سجل احوال در وزارت داخله (کشور) وقت به وجود آمد.
بنابر گزارش ساواک، تعداد اعلامیه مربوطه به سخنرانی امام در چهارم آبان سال 1343 در اعتراض به احیای رژیم کاپیتولاسیون، و «پاسخ زعیم و مرجع عالیقدراسلام امام خمینی به تسلیت های عموم ملت ایران» در دانشسرای راهنمایی تحصیلی آبادان مشاهده گردید. (1356 ش)
بنا بر گزارش ساواک اعلامیه ای تحت عنوان «هموطنان» در دبیرستان دخترانه علیرضا پهلوی شهر آبادان مشاهده شد. در این اعلامیه «ضمن اهانت به مقدسات ملی و میهنی، از مردم خواست تا علیه دولت قیام کنند. همچنین شعار «مرگ بر 66» بر روی تخته، کف و دیوارکلاس ها نوشته شده بود که توسط مسئولان امر محو گردید.»
تولد سراج الدّین "ارمَوی" دانشمند منطق، فقیه و متکلم شهیر (594 ق)
ابوالثناء محمدبن ابی‌بکر بن احمد، معروف به سراج الدین ارمَوی (منسوب به ارومیه) از علمای بزرگ معقول می‌باشد و در منطق و کلام بسیار متبحر بود. وی در این رشته‌ها، بی‌نظیر و محل توجه صاحبان فن و فضلاء قرار داشت و کتب متعددی تدوین کرد که البَیان، اللُّباب، مُختَصرُ الاربعین و مَصالحُ الانوار از آن جمله‌اند.
تولد "واسکو نونیز دوبالْبوآ" کاشف اقیانوس آرام (1475 م)
واسکو نونیس د بالبوا (به اسپانیایی: Vasco Núñez de Balboa) (زادهٔ ۱۴۷۴ - مرگ ۱۵ ژانویه ۱۵۱۹) جستجوگر، کشورگشا و فرماندار اسپانیایی بود. او برای گذر از باریکه پاناما و رسیدن به اقیانوس آرام در ۱۵۱۳ نامور است. او که نخستین بار در ۱۵۰۰ میلادی به قارهٔ نو گام گذاشته‌بود بنیانگذار سانتا ماریا لا آنتیگوا دل دارین - نخستین سکونت‌گاه پایدار اروپاییان در آمریکا- در کلمبیای کنونی هم بود. از دیگر کارهای او کامیابی در کشت ذرت بود که سبب پدید آمدن مادهٔ خوراکی تازه‌ای برای مستعمره نشینان گشت. بنای یادبود بالبوا در شهر پاناما بالبوا سرانجام به جرم خیانت به دست گروهی که رهبریشان با فرانسیسکو پیزارو بود دستگیرشد و سر از تنش جداگردید. امروزه در پاناما و دیگر کشورها به افتخار او مکان‌های چندی به نامش نام‌گذاری گشته‌اند و واحد پول این کشور نیز بالبوا نام گرفته‌است. همچنین یکی از دهانه‌های آتش‌فشانی ماه نیز به افتخار او بالبوا نام‌گذاری گشته‌است.
مرگ "هنری کاوندیش" دانشمند و فیزیک‌دان برجسته انگلیسی (1810 م)
هنری کاونْدیش، در 15 آوریل 1731 م در شهر نیس فرانسه به دنیا آمد. او موفق شد از ترکیب مقدار معینی اکسیژن و هیدروژن، یعنی به نسبت دو حجم هیدروژن و یک حجم اکسیژن، آب تهیه کند. کاوندیش ثابت کرد که آب برخلاف عقیده عمومی، از دوعنصر گازی مجزا و بی‌بو تشکیل شده که آنها را اکسیژن و هیدروژن می‌نامیم. 20 درصد هوایی که تنفس می‌کنیم اکسیژن است و مابقی آن گازهای دیگری مثل ازت و هیدروژن و... می‌باشد. کاوندیش عنصر اَزُت را نیز کشف کرد، چون در موقع ترکیب ازت با اکسیژن، به کمک جرقه الکتریکی، مقداری اسید به وجود آمد که علت تشکیل اسید، وجود ازت در هوا بود، از این روش بود که بعدها کود شیمیایی تولید گردید. هنری کاوندیش سرانجام در 24 دسامبر 1810 م در 79 سالگی درگذشت. پس از مرگ کاوندیش، قسمت اعظم دارایی‌هایش، بنا به وصیت خود او صرف ساختمان و تأسیس آزمایشگاه‌های معروف کاوندیش گردید.
آغاز تهاجم استعماری فرانسه به سرزمین گینه در افریقا (1849 م)
حمله سپاهیان فرانسه به سرزمین گینه در غرب افریقا در 24 دسامبر 1849 م مقدمه تسخیر این سرزمین زرخیز بود. قبل از این حمله، شرکتی تجاری به نام کمپانی ساحل طلا در گینه ایجاد شده بود که زمینه را برای ورود قوای فرانسه به این سرزمین فراهم آورد. پس از آن، دولت فرانسه پایگاه‌هایی در این منطقه ایجاد کرد و با انعقاد پیمان‌های متعدد با دیگر دولت‌های اروپایی، موقعیت خویش را در گینه مستحکم ساخت. بدین ترتیب، گینه در سال 1913 م به طور رسمی به تصرف فرانسه درآمد. سرانجام مردم گینه در یک همه پرسی در سال 1958، خواستار رهایی از سلطه فرانسه شدند و گینه در همان سال به استقلال دست یافت.
روز استقلال کامل کشور "لیبی" با تصویب سازمان ملل متحد (1951 م)
کشور افریقایی لیبی با 1/757/000 کیلومتر مربع وسعت، در همسایگی کشورهای سودان، چاد، تونس، نیجر، مصر و الجزایر و در جنوب دریای مدیترانه واقع شده است. لیبی بیش از 5/5 میلیون نفر جمعیت دارد و دارای حکومت جمهوری سوسیالیستی با یک مجلس قانون‌گزاری است. مردم آن ترکیبی از نژادهای بربر و عرب بوده و بیش از 97 درصد آنان مسلمان هستند و زبان رسمی آنان عربی می‌باشد. کشور لیبی که در گذشته به طرابْلِس مشهور بود در قرن شانزدهم میلادی به تصرف ارتش عثمانی درآمد. لیبی در آستانه جنگ جهانی اول مورد تهاجم ایتالیا واقع شد و به تصرف نیروهای ایتالیایی درآمد. در اواسط جنگ جهانی دوم نیز نیروهای انگلستان، فرانسه و ایتالیا به لیبی حمله و آن را اشغال کردند. با پایان جنگ و خروج نیروهای اشغال‌گر بیگانه، مناطق تحت تصرف آنها، در یک دیگر ادغام گردید و به عنوان کشور لیبی موجودیت یافت. در 24 دسامبر 1951 سازمان ملل متحد با تصویب قطعنامه‌ای استقلال لیبی را اعلام کرد و محمد ادریس السَّنوسی به پادشاهی این کشور برگزیده شد.
دست یابی انسان به ماه (1968 م)
در چنین روزی در سال 1968 میلادی سه فضا نورد به نام های جیمز ای لاول، ویلیام آندره و فرانک بوران به ماه رسیدند. آنها قبل از اینکه بروی زمین فرود آیند، ده بار دور ماه گردیدند. هفت ماه بعد نخستین انسان بر روی ماه فرود آمد.
برای مشاهده مجله شبانه اینجا کلیک کنید