رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران با تبیین جریانات موجود در جامعه ایران افزود: عمده جریانات در جامعه ایران از نوع فکری، فرهنگی و سیاسی هستند و جریان شناس زمانی کامل است که به تمام ابعاد یک جریان واقف باشیم.
دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تاثیرات جریان را همسو با فرهنگ، خرده فرهنگ و ضدفرهنگ عنوان نمود و تصریح کرد: شناخت یک جریان زمانی ممکن است که فرد راهبردها و چالش های آن جریان را بشناسد جریان شناسی کلاس درس نیست با جریان شناسی می توان به قدرت پیش بینی و آینده نگری برسیم و آسیب های احتمالی را قبل از وقوع تشخیص دهیم.
استاد حوزه علمیه قم جریان روشنفکری حوزوی از انواع جریان فکری است، عنوان کرد: جریان روشنفکری در دل حوزه است اما قبل از آن باید نگاهی به جریان شناسی روحانیت و حوزه داشته باشیم.
امام جمعه موقت دزفول به دو کارکرد ذاتی و موقعیتی را برای روحانیت و حوزه اشاره کرد و گفت: کارکرد ذاتی که گوهر روحانیت محسوب می شود به تبیین، اثبات و تبلیغ آموزه ها و ارزش های دینی برای تحقق و عینیت بخشیدن به آموزه های دینی است. کارکرد موقعیتی در واقع پس از انقلاب برای روحانیت ایجاد شد مثل سمت ها و مسئولیت ها که این ذات روحانیت نیست
وی در بررسی حوزه و روحانیت به جنبه جامعه شناختی آن پرداخت و بیان کرد: جریان موجود در حوزه های علمیه شیعی 3 دسته جریان روحانیت سنتی، روحانیت مدرن و روحانیت نواندیش است که در این میان جریان روحانیت سنتی جریانی است که همه تلاشش بر مبنای میراث اسلامی از نوع میراث فقهی اصولی و فلسفی کلامی است.
حجت الاسلام خسروپناه در تشریح و تبیین روحانیت سنتی به مکتب تفکیک اشاره کرد و گفت: مکتب تفکیک در حوزه های علمیه مشهد جریانی سنتی است که دغدغه این مکتب میراث فقهی و کلامی شیعه است. این مکتب به نیازهای معاصر توجهی ندارد مگر در مواردی که احساس ضرورت بکند.
رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در توضیح روحانیت مدرن تاکید کرد: این دسته از روحانیت اساسا دغدغه میراث اسلامی و شیعه را ندارد و اگر این مراث نقد و نفی شود برایشان اهمیت ندارد، این گروه در تلاش هستند تا با عقل خود بنیاد نیازهای معاصر مثل حقوق بشر، دموکراسی و از این دست مفاهیم را رفع کنند.
دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه این دسته از روحانیت مدرن موازی با روشنفکران غیردینی و در یک سو حرکت می کنند اظهار کرد: این گرو ها سعی دارند تا با عقل خود بنیاد و استدلالی به نیازهای معاصر پاسخ دهند این دسته از روحانیت عقلانیت را حاکم و ارجح بر قرآن می دانند.
استاد حوزه علمیه قم در تبیین روحانیت نو اندیش با بیان اینکه امام خمینی(ره)، مقام معظم رهبری، شهید مطهری و بسیاری از روحانیون به نام انقلاب اسلامی در این زمره هستند، افزود: روحانیت نواندیش در اینکه به میراث شیعی توجه دارد و با نگاه به مسائل روز سعی دارد آن ها را رفع کند.
امام جمعه موقت دزفول گفت: روحانیت نواندیش به نیازهای معاصر می اندیشد و آن را درک می کند و برای درک آن نیاز دارد که مدرنیته، عقلانیت خودبنیاد و مکاتب غربی را را بشناسد. روحانیت نواندیش با استفاده از میرث شیعی و با بهره گیری از مدرنیته برای حل و پاسخ به این نیازها تلاش می کند در واقه عقلانیت مدرن را بر پایه قرآن و سنت در رفع پرسش ها حاکم می کند.
وی با بیان اینکه عقلانیت اسلامی نقطه مقابل عقلانیت خودبنیاد است تصریح کرد: روحانیت نواندیش و مدرن هر دو تلاش هستند به نیازهای معاصر انسان پاسخ دهند اما روحانیت مدرن برپایه عقلانیت خود بنیاد و روحنیت نواندیش بر پایه عقلانیت اسلامی و محوریت قرآن و سنت حرکت می کند.
حجت الاسلام خسروپناه با بیان اینکه روشنفکری در ذات خود فقط نکات منفی ندارد و ما باید از برخی محسنات آن بهره ببریم عنوان رد: روشنفکری دغدغه انحطاط و جمع کردن علم مدرن با سنت را دارد که هر دو این مسائل بسیار مثبت هستند ما باید معایب را بگیریم و از دغدغه های مفید و مثبت بهره ببریم و با عقلانیت دینی به آن پاسخ دهیم.
رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران به شاخصه های روشنفکری حوزوی بر پایه منطق اشاره نمود و تاکید کرد: حاکمیت عقلانیت اسلامی، اهمیت دادن و بهره بردن از میراث اسلامی، دغدغه داشتن نسبت به پرسش های مدرن و فهمیدن دقیق آن در عصر مدرن و نیز دغدغه تولید و توسعه فلسفه مضاف، فقه الاجتماع و نظام سازی از مهمترین شاخصه های روشنفکری حوزوی است./س