پرسش و پاسخ بين ظريف و رابين رايت بدين شرح است:
سوال: بزرگترين اختلاف بين ايران و شش قدرت بزرگ دنيا در رسيدن به يک توافق دائمي چيست؟ بزرگترين موانع و مسائل؟
ظريف: مسائل متعددي وجود دارد.يکي از آنها برداشتن همه تحريمهاست- تحريم هاي شوراي امنيت سازمان ملل علاوه بر تحريم‌هاي ملي و بين المللي خارج از محدوده سازمان ملل - و دومين مسئله ، مسئله غني سازي در ايران است. اينها دو بخش از معامله نهايي هستند.اين که چگونه معامله نهايي را تدوين کنيم تا اين بخش ها را در بر بگيرد ، بايد مورد بحث قرار بگيرد.دو عضو ديگر يعني روسيه و چين نيز ممکن است نگراني‌هايي داشته باشند اما آنها درباره ماهيت صلح آميز برنامه هسته اي ما مطمئن هستند.
سوال: اما موانع کدامند؟
ظريف: من مانعي نمي‌بينم.بلکه معتقدم راه خيلي صاف و مستقيم است.ما مي‌توانيم به توافق برسيم اما حوزه‌هايي هستند که از برخي ديگر دشوارترند. يکي از اين حوزه‌ها شايد اين باشد که چگونه مي‌توانيم اطمينان حاصل کنيم [نيروگاه توليد آب سنگين ايران] اراک صلح‌آميز باقي مي‌ماند. قصد ما اين است که اين مرکز کاملاً صلح‌آميز باقي بماند اما اين که چگونه بايد در اين خصوص به آنها اطمينان بدهيم، شايد يکي از مسائل سخت باشد.
سوال: چرا شما به مرکز اراک نياز داريد؟
ظريف:چرا ما به اراک نياز داريم؟ زيرا ما نياز داريم که راديوايزوتوپ براي مصارف پزشکي خود توليد کنيم و حتي اراک نيز به تنهايي جوابگوي اين نياز ما نيست.اين فناوري در دسترس ما بوده است.برخي اعتقاد دارند که ما به اين فناوري روي آورده‌ايم زيرا گزينه هاي ديگر براي ما فراهم مي‌کند. اما آنها سخت در اشتباهند.
شما بايد از نقطه نظر انکار به برنامه هسته‌اي ايران نگاه کنيد ، اين واقعيت که ايران از دسترسي به فناوري منع شده است.و ما از فناوري‌هاي موجود استفاده کرديم يا تلاش کرديم به هر آنچه که در دسترس ما بوده است ، استفاده کنيم.اين فناوري نيز در دسترس ما بوده است.ديگر فناوري ها در دسترس نبودند.ما سرمايه گذاري گسترده چه در زمينه انساني و چه در زمينه منابع مادي کرديم و حالا تقريبا به مراحل پاياني عمليات راه اندازي اين رآکتور تحقيقاتي رسيده ايم.از اين رو ديگر خيلي دير شده است که کسي بيايد و بگويد نگراني هايي داردکه برطرف نمي شود.ما ناچاريم راه حلي پيدا کنيم.اعتقاد داريم که راه حل هاي علمي براي اين مسئله وجود دارد و ما آماده ايم دراين باره گفتگو کنيم اما اين مسئله يکي از دشوارترين مسائل موجود است.
سوال: آيا حاضريد سطحي از غني‌سازي را بپذيريد که فقط براي تاسيساتي که ايران ساخته است؛ کفايت مي‌کند؟
ظريف: ما اقداماتي را مي پذيريم که در خصوص صلح آميز بودن کامل برنامه هسته‌اي‌مان اطمينان خاطر ايجاد مي‌کند اما درباره بقيه مسائل بايد در مذاکرات و با حسن نيت تصميم‌گيري شود.ما قصد نداريم سلاح بسازيم يا برنامه مواد شکافت پذير داشته باشيم.ما چنين برنامه اي را درجهت منافع خود يا در دکترين امنيتي خود نمي‌بينيم.
سوال: چشم‌اندازها درباره حضور ايران در مذاکرات ژنو (درباره سوريه)چيست؟
ظريف: اگر ايران بدون قيد و شرط دعوت شود ، در گفتگو ها شرکت مي‌کند.من فکر مي‌کنم مردم اگر علاقمند باشند يک دست ديگر به پيدا شدن راه حلي براي تراژدي سوريه کمک کند ، ايران را دعوت خواهند کرد و اگر تصميم بگيرند ايران را دعوت نکنند، به خودشان ضرر مي‌رسانند.ايران معتقد است که آنچه که الان در سوريه اتفاق مي‌افتد، بر آينده منطقه و آينده مناطق ديگر تاثير گسترده بر جا مي‌گذارد. اگر اختلافات فرقه اي که برخي تلاش مي کنند در سوريه به آن دامن بزنند ، جدي شود ، حد و مرز نخواهد شناخت و به آن سوي مرزهاي سوريه سرايت خواهد کرد.و شما آثار آن را در خيابان هاي اروپا و آمريکا نيز مشاهده خواهيد کرد.
سوال: آيا شما يا ديگر ديپلمات‌هاي ايراني درباره موضع ايران در قبال سوريه با ديپلمات هاي آمريکايي صحبت کرديد؟
ظريف: نه، ما گفتگو نکرديم فقط يک اشاره خيلي کوتاه و گذرا در اولين ملاقاتم با جان کري دراين رابطه داشتيم.
سوال: آيا فکر مي کنيد ممکن است طرف هاي مختلف در بحران سوريه و گروههاي خارجي اين بحران به نقطه مشترک برسند؟
ظريف: سوري‌ها بايد تصميم بگيرند و ما فقط می‌توانيم به آنها کمک کنيم.ما مي توانيم فقط روند را تسهيل کنيم. ايران مانع مسير حل و فصل سياسي در سوريه نخواهد بود.ما علاقمند هستيم که به روند و مسير صلح آميز کمک کنيم. ما کاملاً قبول داريم که بحران سوريه راه حل نظامي ندارد و اين که يافتن راه حل سياسي در سوريه ضرورت دارد.آيا مي خواهيد از شکل گيري يک خلاء و فضاي خالي جلوگيري کنيد ، منظورم اين است که آيا مي خواهيد از رشد افراط گرايي در منطقه جلوگيري کنيد ، آيا مي خواهيد مانع تبديل سوريه به بستر مناسب براي تندروها شويد: بستري که از آن براي حمله به ديگر کشورها مثل لبنان ، عراق ،اردن ، عربستان سعودي و حتي ترکيه استفاده خواهد شد.اين کشورها در معرض موجي از افراط گرايي قرار خواهند گرفت که سرچشمه آن در سوريه خواهد بود و ادامه اين وضع در سوريه فقط باعث مي شود بستر مناسب براي فعاليت تندروها فراهم شود، تندروهايي که از اين اوضاع براي توجيه خود و جذب نيرو و به کارگيري اين نيروها در مناطق ديگر استفاده خواهند کرد.
سوال: آيا ايران درکنار بشار اسد مي‌ماند؟
ظريف: ايران در طرف ثبات و حل و فصل بحران سوريه مي‌ماند. اما در نهايت ما نمي‌گوييم که چه کسي بايد در سوريه حکومت کند. مردم سوريه بايد تصميم بگيرند.ما نقشي را که مردم سوريه بايد بازي کنند، به خودمان نمي‌دهيم.
سوال: مي شنويم که شما هنوز با مخالفت هاي شديد در منطقه خليج فارس روبرو هستيد.
ظريف: در هر کشوري از خليج فارس که به آن سفر کردم ، به گرمي مورد استقبال قرار گرفتم.گفتگوهاي مثبت با آنها درباره مسائل منطقه اي داشتم و همه آنها از توافق ژنو استقبال کردند و آن را يک تحول مثبت براي امنيت و همکاري در منطقه توصيف کردند و اين که همه انتظار داشتند فصل جديدي در روابط ايران و کشورهاي حاشيه جنوبي خليج فارس گشوده شود و اين براي من دلگرم کننده بود.
در خصوص عربستان سعودي نيز من تمايل خود را براي سفر به اين کشور ابراز کردم. جلساتي نيز ترتيب يافت اما مشکلي در خصوص اين جلسات به وجود آمد. ما نمي توانستيم همه جلسات ترتيب يافته را برگزار کنيم.از اين رو تصميم گرفتيم در يک زمان مناسب تر برويم.اين به معناي مشکل سياسي بين ايران و عربستان سعودي نيست.الان ما اختلافاتي داريم.در هر خانواده اي اختلاف نظر حتي بين برادر و خواهرها وجود دارد.و همه ما اختلافاتي داريم.مسائلي وجود دارد که بر سر آنها اختلاف نظر ، اختلاف روش ، اختلاف راهبرد و اختلاف تاکتيک داريم.اينطور نبود که آنها نخواستند من را ببينند.
سوال: اما شما به اختلافات عميق فرقه‌اي در منطقه از جمله اختلافات بين ايران و عربستان اشاره کرديد.
ظريف: هر دوي ما از هر دو فرقه در جمعيت خود داريم و به نفع ماست که از اين اختلافات پرهيز کنيم و روابط برادرانه و دوستانه بين فرقه هاي مختلف اسلامي داشته باشيم.از اين رو براي ايران و عربستان بسيار مهم است که به يک درک مشترک دراين باره برسند و مانع از تجلي يافتن اختلافات فرقه‌اي شوند.
سوال: در داخل به چه مخالفت هايي در خصوص توافق ژنو روبرو هستيد؟ و با آنها چه مي‌کنيد؟
ظريف: مخالفت ها عمدتاً از بي اعتمادي ناشي مي شود زيرا ما گذشته‌اي نداريم که بتوانيم بر اساس آن حال را بسازيم.اين يک مانع رواني در تعامل محسوب مي شود که بايد بر آن غلبه کنيم.دليل اصلي مخالفت ها اين است: آنها معتقدند که غرب به ويژه آمريکا صادق نيستند و به توافق علاقه اي ندارند.آنها معتقدند که غرب از ساز و کار مذاکرات براي از خط خارج کردن فرآيند و پيدا کردن بهانه هاي جديد استفاده مي کند.و برخي اظهارنظرها در واشنگتن نيز موجب مي شود اين نگراني ها تشديد شود.الان ما مي دانيم که واشنگتن به حوزه هاي مختلف انتخاباتي خود پاسخ مي دهد. ما اظهارات آنها را با توجه به فرآيند سياست داخلي شان مي بينيم اما هر کسي در ايران چنين نظري ندارد.ما معتقديم دولت آمريکا بايد به قول خود پايبند بماند ، بايد به آنچه که در ژنو گفت ،هم روي کاغذ و هم در بحث هاي پيش از توافق ، پايبند بماند.
سوال: بعد از اين مذاکرات ، آيا شما دورنمايي از همکاري با آمريکا در ديگر حوزه ها از جمله افغانستان مي بينيد؟
ظريف: ما بايد منتظر بمانيم و ببينيم آيا رفتاري که در روند مذاکرات و اجراي توافقاتمان در مسئله هسته اي شاهد خواهيم بود ، اعتماد کافي به ما خواهد داد که به ديگر حوزه ها نيز بپردازيم يا نه.
سوال: آيا الان و بعد از توافق ژنو ، اختلافي بين ايران و آمريکا باقي مانده است؟
ظريف: در خصوص استفاده از اين مذاکرات براي تقويت اعتماد ، فکر نمي کنم که خيلي موفق عمل کرده باشيم زيرا اظهارنظرهاي عمومي بعد از توافق با اظهارات قبل از توافق خيلي فرق نداشت. امروزه شما نمي توانيد مذاکرات مخفيانه داشته باشيد ، هرکاري برملا مي شود.شما نمي توانيد مخاطبان خود را گزينش کنيد و اين يکي از زيبايي هاي جهاني سازي و يکي از خطرات جهاني سازي است . وقتي جان کري در کنگره صحبت مي کند ، محافظه کارترين محافل در ايران نيز صداي او را مي شنوند و اظهاراتش را تفسير مي کنند. بنابراين ، مهم است که همه به وقت صحبت با هواداران و حوزه هاي انتخاباتي خود مراقب سخنان خود باشند زيرا ديگران صداي آنها را مي شنوند و نتيجه گيري مي کنند.
سوال: اگر کنگره تحريم هاي جديد وضع کند ، چه اتفاقي مي افتد؟ حتي اگر اين تحريم به مدت شش ماه اجرايي نشوند.
ظريف: کل معامله فرو مي ريزد.ما دوست نداريم تحت فشار مذاکره کنيم. و اگر کنگره تحريم تصويب کند ، نشانه نبود جديت و تمايل آمريکا براي رسيدن به يک راه حل است. من از پيچيدگي هاي داخلي و مسائل مختلف داخل آمريکا خبر دارم اما اين براي ما توجيه نيست.من يک مجلس دارم . مجلس من نيز مي تواند لوايح متعدد تصويب کند که در صورت شکست مذاکرات اجرايي خواهند شد. اما اگر اين روند را شروع کنيم ، فکر نمي کنم به جايي برسيم.الان از اعضاي مجلس خواسته ايم از اين کار پرهيز کنند.ما ممکن است موفق نشويم. دولت آمريکا نيز ممکن است موفق نشود.اگر تلاش نکنيم ، نمي توانيم از طرف ديگر انتظار داشته باشيم جديت ما را در اين فرآيند باور کند.
سوال: درباره کانال هاي محرمانه که مارس گذشته باز شد ، چه حرفي براي گفتن داريد؟
ظريف: ما بحث در اين باره را در حاشيه گروه پنج بعلاوه يک با کشورهاي مختلف شروع کرديم اما با کشورهايي که گفتگو مي کرديم ، روابط عادي ديپلماتيک داشتيم.اما وقتي آمريکا نيز وارد شود ، موضوع جالبتر مي شود.اين روند مدت ها قبل شروع شد شايد سه سال قبل . مذاکره کننده هسته اي ما يعني دکتر جليلي با بيل برنز( دستيار وزير خارجه آمريکا) در حاشيه مذاکرات ژنو ديدار کرد.و از آن زمان به بعد ، بحث هايي بين ايران و آمريکا در داخل يا در حاشيه گروه پنج بعلاوه يک وجود داشته است.از اين رو اين اتفاق افتاده و من فکر مي کنم نتيجه مثبت داشته است.
سوال: آيا اين مذاکرات باعث تسهيل توافق ژنو شد؟
ظريف: من فکر مي کنم که اگر بخاطر گفتگوهاي دوجانبه بين ايران و اعضاي مختلف گروه پنج بعلاوه يک نبود ، ما به نتيجه مثبت نمي رسيديم. جلسات رسمي ايران با شش کشور و کاترين اشتون معمولاً بسيار رسمي هستند.اگر بخواهيد به توافق برسيد ، نياز داريد که با همه آنها به صورت تکي يا جمعي گفتگو کنيد.از اين رو ما با همه اعضاي گروه پنج بعلاوه يک به صورت جداگانه گفتگو کرديم.اما گفتگو با فرانسه ، يا روسيه يا حتي انگليس کار بزرگي براي ما محسوب نمي شد اما مسئله آمريکا فرق مي کرد. و گفتگوهايمان با آمريکا در حاشيه گروه پنج بعلاوه يک نيز براي خود داستاني شد.
سوال: آيا اين کانال هنوز باز است؟
ظريف: وقتي همکاران من به وين مي روند ، احتمالاً گفتگوهاي جانبي با آمريکا خواهند داشت و اين يک کانال بسيار مهم است.آمريکا احتمالاً مهمترين بازيگر است زيرا بيشترين تحريم ها را عليه ايران وضع کرده است که اکثرشان يا کل آنها غيرقانوني اند.اما با اين وجود ، اين کشور تحريم هاي زيادي دارد.آمريکا کشورهايي را که با ايران تجارت مي کنند ، تحريم مي کند و به همين علت است که بايد نقش زيادي ايفاء کند.آمريکا در ايجاد مشکل نقش اصلي را داشته است و حالا در حل و فصل آن نيز بايد کار اصلي را انجام دهد.از اين رو لازم است که ايران و آمريکا گفتگوهاي گسترده در حاشيه داشته باشند.
سوال: آيا بدون اين کانال ، به توافق ژنو مي رسيديد؟
ظريف: سوالات فرضي: ما بدون گفتگو با کليه اعضاي به ويژه آمريکا در باره کليه مسائل در حاشيه گروه پنج بعلاوه يک نمي توانستيم به توافق برسيم.
انتهای پیام/