به گزارش خبرنگار علمی باشگاه خبرنگاران مرکز به نقل از روابط عمومی و اطلاع رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، گزارش ۱۰۰ روزه وضعیت علمی، فناوری و نوآوری کشور (مشکلات موجود، برنامه‌های آینده) که از آغاز به کار دولت یازدهم (دولت تدبیر و امید) تهیه شده است، مبتنی بر برنامه‌های دولت تدبیر و امید در حوزه معاونت علم و فناوری ریاست جمهوری و بنیاد ملی نخبگان تنظیم شده و در سه بخش، «شرایط و مشکلات کشور در این حوزه»؛ «گزارش اقدامات عملیاتی طی ۱۰۰ روزگذشته» و «افق‌ها و برنامه‌های پیش رو» منتشر شده است.
از جمله اقدامات در حوزه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در این ۱۰۰ روز، تشکیل کمیته کاری مشترک بین معاونت علمی و فناوری رییس جمهور و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به منظور همگرایی و هماهنگی بیشتر فعالیت‌ها، راه اندازی فرایند ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت‌ها و موسسات دانش بنیان و تشکیل جلسات کارگروه ارزیابی شرکت‌ها، راه اندازی «ستاد توسعه فناوری انرژی‌های فسیلی» و «ستاد بهینه سازی انرژی و محیط زیست»، آغاز ایجاد «پارک فناوری سلامت» در کنار اراضی پارک فناوری پردیس و انعقاد تفاهم نامه همکاری مشترک با دانشگاه آزاد اسلامی برای توسعه شرکتهای دانش بنیان در این دانشگاه است.
همچنین مصوبه هیات محترم وزیران مبنی بر «مشارکت استعدادهای بر‌تر و نخبگان در فرآیند تصمیم‌سازی دستگاههای اجرایی»، انجام مقدمات لازم برای اجرایی سازی «سند ملی نخبگان»، ایجاد سازوکار مناسب برای ارتباط با نخبگان ایرانی خارج از کشور، طراحی و ایجاد بانک جامع اطلاعات بنیاد ملی نخبگان، ساماندهی فرآیندهای ارزیابی اختراعات، شناسایی نخبگان در عرصه‌های ادبی و هنری و برگزاری همایش نخبگان جوان و استعدادهای بر‌تر با حضور رییس جمهور محترم- مهر ۹۲ از جمله اقدامات دولت تدبیر و امید در ۱۰۰ روز گذشته در حوزه بنیاد ملی نخبگان محسوب می‌شود.
متن این گزارش بدین شرح است:
الف- شرایط و مشکلات کشور در این حوزه:
• عدم اجرای کامل قانون حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش بنیان و تجاری سازی نوآوری‌ها و اختراعات که در سال ۱۳۸۹ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده بود.
• فعال نشدن صندوق نوآوری و شکوفایی جهت حمایت از شرکتهای دانش‌بنیان
• عدم تامین سرمایه صندوق نوآوری و شکوفایی (سه هزار میلیارد تومان)
• ناهماهنگی بین دستگاههای سیاستگذار در حوزه علم، فناوری و نوآوری (به ویژه معاونت علمی و فناوری، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و شورای عالی عتف)
• عدم تشکیل سازمان ملی مالکیت صنعتی در قوه مجریه (مبتنی بر نقشه جامع علمی کشور) و مشکلات سیاستگذاری و اجرایی در فرایندهای ثبت و حفاظت، بهره‌برداری و ترویج مالکیت صنعتی
• عدم اختصاص کافی بازارهای دولت (به ویژه وزارتخانه‌های عملیاتی و تولیدی) به محصولات فناورانه و دانش‌بنیان
• در سال ۹۱ میزان صادرات کالا‌ها و خدمات دانش بنیان فقط ۹۰۰ میلیون دلار بوده است.
• آمار انتشار مقالات علمی ایران در پایگاههای استنادی معتبر در خارج از کشور؛ در سال ۲۰۱۳ تا ماه سپتامبر به قرار زیر است:
|
رتبه
جهاني توليد علم
|
تعداد
مدارک
(تا
سپتامبر 2013)
|
سهم
از کل توليد علم جهان
|
|
Scopus
|
15
|
25881
|
1.6
|
|
ISI
|
20
|
17421
|
1.4
|
•آمار اختراعات ثبت شده در سال‌های اخیر در دفتر ثبت اختراعات آمریکا و اروپا عبارت است از:
|
سال
|
اختراعات
ثبت شده در دفتر
ثبت اختراعات آمريكا
|
اختراعات
ثبت شده در دفتر
ثبت اختراعات اروپا
|
كل
|
|
2003
|
0
|
1
|
1
|
|
2004
|
0
|
0
|
0
|
|
2005
|
1
|
1
|
2
|
|
2006
|
2
|
1
|
3
|
|
2007
|
3
|
2
|
5
|
|
2008
|
2
|
0
|
2
|
|
2009
|
6
|
1
|
7
|
|
2010
|
8
|
4
|
12
|
|
2011
|
17
|
2
|
19
|
|
2012
|
28
|
1
|
29
|
سال اختراعات ثبت شده در دفتر ثبت اختراعات آمریکا اختراعات ثبت شده در دفتر ثبت اختراعات
• آمار فوق بیانگر شتاب بالا در رشد اختراعات ثبت شده در خارج از کشور است. اما تعداد این اختراعات هنوز بسیار کم است. به عنوان مثال اختراعات ثبت شده در دفتر ثبت اختراعات آمریکا توسط کشور کره جنوبی ۱۴۱۶۸ (۵۰۶ برابر ایران)، هند ۱۷۳۴ (۶۲ برابر ایران)، عربستان ۱۷۳ (بیش از ۶ برابر ایران)، و ترکیه ۵۵ تا (دو برابر ایران) می‌باشد که نشان دهنده سرمایه گذاری وسیع کشورهای رقیب در توسعه فناوری و نوآوری است.
• تعداد دانشجویان کشور در سال تحصیلی ۹۲-۹۱ حدود چهار میلیون و ۴۰۰ هزار دانشجو در دو هزار و ۲۰۰ موسسه آموزش عالی بود که نسبت به ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی، ۲۵ برابر افزایش یافته است.
• کاهش مداوم نسبت بودجه‌های علم و فناوری به کل بودجه عمومی دولت در سال‌های اخیر
• نگاه تک بعدی حمایتی و تسهیلات محور به نخبگان و استعدادهای بر‌تر
• مشخص نبودن تکالیف متقابل نخبگان و کشور
• عدم اجرایی کردن سند ملی نخبگان
• عدم ارتباط مناسب با نخبگان ایرانی خارج از کشور
ب- اقدامات عملی در زمان ۱۰۰ روز گذشته
• تشکیل کمیته کاری مشترک بین معاونت علمی و فناوری رییس جمهور و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به منظور همگرایی و هماهنگی بیشتر فعالیت‌ها
• راه اندازی فرایند ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت‌ها و موسسات دانش بنیان و تشکیل جلسات کارگروه ارزیابی شرکت‌ها
• انتخاب افراد حقیقی عضو هیات امنای صندوق نوآوری و شکوفایی
• برنامه ریزی برای برگزاری جلسه هیات امنای صندوق نوآوری و شکوفایی و راه‌اندازی هر چه سریع‌تر فعالیتهای صندوق و پیگیری دریافت منابع مالی صندوق در بودجه سال ۱۳۹۲
• پیگیری تجدید ساختار سازمانی معاونت متناسب با فعالیتهای آتی معاونت
• راه اندازی «ستاد توسعه فناوری انرژی‌های فسیلی» و «ستاد بهینه سازی انرژی و محیط زیست»
• انعقاد قراردادهای جدید در حوزه طرحهای کلان فناوری- ۱۰ طرح جدید
• آغاز ایجاد «پارک فناوری سلامت» در کنار اراضی پارک فناوری پردیس
• انعقاد تفاهم نامه همکاری مشترک با دانشگاه آزاد اسلامی برای توسعه شرکتهای دانش بنیان در این دانشگاه
• انتخاب شرکتهای بر‌تر دانش بنیان از طریق برگزاری نمایشگاه ملی «علم تا عمل» با مشارکت همه استانهای کشور – آبان ۹۲
در حوزه بنیاد ملی نخبگان:
• مصوبه هیات محترم وزیران مبنی بر «مشارکت استعدادهای بر‌تر و نخبگان در فرآیند تصمیم‌سازی دستگاههای اجرایی»
• انجام مقدمات لازم برای اجرایی سازی «سند ملی نخبگان»
• ایجاد سازوکار مناسب برای ارتباط با نخبگان ایرانی خارج از کشور
• طراحی و ایجاد بانک جامع اطلاعات بنیاد ملی نخبگان
• ساماندهی فرآیندهای ارزیابی اختراعات
• شناسایی نخبگان در عرصه‌های ادبی و هنری
• برگزاری همایش نخبگان جوان و استعدادهای بر‌تر با حضور رییس جمهور محترم- مهر ۹۲
ج- افقهای آینده و برنامه‌های در دستور کار
- اجرای حمایت‌های «قانون حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات» از جمله حمایت‌های مالیاتی، گمرکی، بیمه‌ای و...
- تجاری سازی نتایج حاصل از تحقیقات و پژوهشهای دانشگاهی
- ایجاد بازار مناسب برای دستاوردهای فناورانه شرکتهای ایرانی و تحریک تقاضا
- نقش‌افرینی معاونت برای ایجاد هماهنگی و همگرایی بین مراکز پژوهشی و وزارتخانه‌های نفت، نیرو، فاوا و مسکن و شهرسازی و....
- ضرورت تنظیم تعرفه‌های تجاری با هدف ترغیب صادرات کالای نهایی و جلوگیری از خام فروشی؛ و تشویق واردات کالاهای خام و واسطه‌ای (به جای کالای نهایی)
- تنظیم مشوق‌های صادراتی برای حمایت از صادرکنندگان محصولات دارای ارزش افزوده بالا و صادرکنندگان کالا‌ها و خدمات دانش‌بنیان
- فعال نمودن دیپلماسی فناوری و تأکید بر تعاملات دانشی و فناوری با کشورهای توسعه یافته (نظیر تأسیس واحدهای تحقیق و توسعه شرکتهای بزرگ و معتبر جهانی در ایران، انجام پروژه‌های مشترک فناورانه با طرف خارجی با محوریت شرکتهای توانمند خصوصی، تأسیس نمایندگی‌های تخصصی فناوری و بازار در سفارت‌خانه‌های ایران در کشورهای توسعه‌یافته و...)
- توجه ویژه به انتقال فناوری، ایجاد خط تولید به‌روز و پویا (با دو هدف ایجاد شتغال در داخل، و تولید محصولات روز دنیا در داخل) در تعامل با شرکتهای خارجی در قِبال ارائه مجوز فعالیت آن‌ها در ایران و در اختیار قرار دادن بازار بزرگ و جذاب داخلی
- ضرورت اِعمال مشوق‌های مالیاتی برای توسعه شرکتهای دانش‌بنیان و صادراتی
- تلاش برای افزایش سهم تولید محصولات و خدمات دانش بنیان در GDP کشور
- ساماندهی نظام تأمین مالی (ایجاد تنوع در ابزارهای تأمین مالی شرکتهای دانش‌بنیان نظیر تسهیل در سرمایه‌گذاری خطرپذیر، ارائه تسهیلات خرید، ارائه انواع ضمانت‌نامه‌ها یا تسهیل در عرضه آن‌ها، افزایش مشارکت مدنی و مشارکت حقوقی در طرح‌ها و شرکتهای دانش‌بنیان و...، با کمک سایر نهادهای مالی کشور)
- برنامه‌ریزی برای ورود فناوری‌های پیشرفته به ظرفیت‌های موجود تولیدی در کشور (اعم از صنایع، معادن و کشاورزی)
- مقابله تکنولوژیک و حقوقی با تحریم‌ها اعم از رفع اثر تحریم‌های خارجی و حل سوءتدبیرهای داخلی، کسب دانش فنی و تولید انبوه محصولات استراتژیک تحریم شده با مشارکت بخش خصوصی توانمند (به عنوان تولیدکننده کالای تحریمی) و بخش دولتی (برای شناسایی کالاهای راهبردی و تضمین خرید آن‌ها) و...