باریجه ، گیاه مرتعی استراتژیک ایران

به گزارش باشگاه خبرنگاران سمنان ،باریجه که در ارتفاع 600 تا سه هزار و 500 متری می روید و زمان برداشت آن اواسط تابستان تا اواسط پاییز است، بیشتر در استان های خراسان، تهران و سمنان می روید.
 بیشترین باریجه در استان سمنان از مراتع سمنان، آرادان و گرمسار برداشت می شود و در این میان شهرستان آرادان به عنوان یکی از مناطق مستعد رویش باریجه کشور تولید 20 درصد این محصول را در اختیار دارد.
 البته این گیاه مرتعی علاوه بر آرادان در حوزه آبخیز مناطق اروانه، شهمیرزاد، امامزاده عبدالله، تویه دروار، آشتی ، پادرایج ، جوین ، هوا فرسو ، گچ چال ، دشت بو ، دشت پرور ، شکار جال گرمسار، رامه بالا و پایین ، نمک دره ، گرجه ای جند ، لزورگان ، قالی باف ، عبدل آباد و سیر هم می روید. ˈاصغر کمالیˈ کارشناس گیاهان دارویی با بیان اینکه بخش اصلی باریجه ˈگالبانومˈ نام دارد گفت: گالبانوم صمغ یا شیرابه ای است که بر اثر خراش های طبیعی یا مصنوعی از ریشه ، ساقه ، برگ و میوه گیاه تراوش می شود.
وی افزود: صمغ حاصل از گیاه جزء فرآورده های فرعی مرتع است و بعنوان یکی از مهمترین گیاهان دارویی – صنعتی صادراتی کشور محسوب می شود. باریجه ، کتیرا ، وشاء و آنغوزه بخاطر صادرات 15 تا 20 تنی به کشورهای اروپایی در فهرست مهمترین گونه های گیاهی مرتعی قرار دارند اما باریجه با ارزش صنعتی، دارویی و خوراکی خود توانسته رتبه اول صادرات گیاهان دارویی را به کشورهای آلمان، فرانسه، ایتالیا و اتریش در استان سمنان به خود اختصاص دهد. ˈرضا ملابراریˈ رییس حفاظت و حمایت اداره کل منابع طبیعی و آبخیز داری استان سمنان با بیان اینکه به علت نبود صنایع فرآوری باریجه در ایران ، محصول به خارج از کشور صادر می شود افزود: ارزش باریجه صادراتی 200 میلیارد ریال است و هر کیلوگرم باریجه در بازارهای داخلی به قیمت 600 هزار ریال به فروش می رسد. از هر بوته باریجه هم 20 تا 40 گرم شیره و صمغ گرفته می شود که به دو شیوه توده ای و اشکی جمع آوری می شود. یک تن شیرابه این گیاه در بازارهای جهانی بیش از 100 هزار دلار ارزش دارد که بعد از فرآوری ارزش افزوده آن 100 برابر می شود.
ˈرحمان ابراهیمیˈ که در رشته مهندسی کشاورزی تحصیل می کند و از مرتع داران باریجه در آرادان است، نبود صنایع فرآوری باریجه در کشور را یکی از مشکلات توسعه نیافتگی در این منطقه می داند و می گوید: باریجه با داشتن 9 و نیم درصد اسانس، 63 و نیم درصد رزین و 27 درصد صمغ و با آثار درمانی در رفع تشنج، دفع درد معده و ترمیم کننده زخم های سطحی و نیز استفاده در تولید چسب الماس و صنایع آرایشی بهداشتی، مهمترین گیاهی صادراتی است ولی خام فروشی آن باعث شده سود کمی عاید مرتع داران شود. وی افزود: این در حالی است که واردات 95 ماده استحصالی از باریجه که در صنایع داروسازی، غذایی، بهداشتی و آرایشی، چسب سازی، کشتی سازی و مهمات سازی کاربرد دارد، ارز زیادی از کشور خارج می کند.
ˈسالار حبیبیˈ نیز که سالهاست در مرتع خود باریجه برداشت می کند آموزش مرتع داران در باره نحوه برداشت باریجه را مهم دانست و گفت: باریجه بیشتر گیاه خودروی مرتعی است و باید در برداشت شیره آن کاملا دقت کرد. وی با بیان اینکه برخی مرتع داران هنگام برداشت محصول از افراد کم تجربه برای این کار مهم استفاده می کنند گفت: باید به بهره برداران آموزش داد تا هنگام برداشت باریجه و استحصال صمغ آن از بین روش های برش عرضی، طولی، نربری و رویش ایژی، برش طولی را به عنوان بهترین روش استحصال صمغ باریجه استفاده کنند تا ضمن دریافت صمغ آسیب غیر قابل جبرانی به گیاه وارد نشود و قدرت بازیابی و ترمیم زخم وارد شده برای گیاه محفوظ بماند.
باریجه بوی ویژه ای دارد و کاربرد عمده آن در صنایع نظامی، چاپ، ضدعفونی کننده آب چشمه ها و قنوات، ترمیم تاول های پوستی و زخم های سطحی و عمیق، کرم زدایی در دام ها، رفع سنگ کلیه، تولید چسب بی رنگ و نامرئی با ضریب شکست نور یکسان با الماس، تثبیت رایحه عطر و ادکلن، نساجی و نقاشی و دارو سازی، ساخت حشره کش ها و تولید انواع پلیمرهاست./س