به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، در جريان زندگي در لحظه‌هاي دور از او گم شده است و به دنبال گشودن درهايي مي‌رود كه نويد موفقيت را دهد اما آيا در خانه مقصود را به صدا در مي‌آورد؟
انسان امروز درمانده‌تر، مستأصل‌تر و متحيرتر از هر زمان ديگري به معنا مي‌انديشد و مي‌خواهد پرواز كند و حس خوب پرواز را لمس كند اما مشغله‌هاي دنيا او را به بيراهه‌ها سوق داده است.
براي يافتن معنا در خلوت خود به راز و نياز مي‌نشيند زيرا براي او كه معناي عالم در شناخت و ستايش خالق، به عنوان هستي بخش مهربان رنگ مي‌گيرد، تقاضاي بخشش و‌طلب رستگاري انگيزش‌دهنده به حساب مي‌آيند.
كليد گشايش مشكلاتدر جريان زندگي سيل مشكلات و دغدغه‌ها به سمت بشر سرازير شده است و مشكلات روحي و رواني در رأس همه دغدغه‌ها انسان را تهديد مي‌كند. او در اين شرايط به دنبال ايده آلي مي‌گردد تا آرامش را به خود هديه كند و در دعا و نيايش است كه ايده‌آل‌ها را به ياد مي‌آورد.
دكتر بهزاد رمضاني روانشناس باليني و مدرس دانشگاه می‌گوید: او ايده‌آل‌ها را مي‌پسندد و آن‌ها را سرلوحه خود قرار ميدهد ولي اغلب در حالي به جست‌وجوي آن‌ها مي‌رود كه از به ياد آوردن روشي كه او را به ايده‌آل‌ها مي‌رساند، غفلت مي‌كند. در بسياري از موارد اين روش‌ها و راهكارها را ساده‌انديشانه و نا‌كارآمد مي‌داند در صورتي كه معادلات آسان‌تر از چيزي است كه او مي‌پندارد. او براي فرار از عقلانيت و خرد خود مسأله را چنان پيچيده مي‌كند كه ناهماهنگي‌ها و انحراف‌هاي موجود و لذت‌هاي آني و مخرب در عدم توازن‌ها محو شود.
به گفته وي در عالمي كه نظم و معنايي وجود نداشته باشد هر بي‌نظمي قابل توصيف است. در توصيف حالت او هم مي‌توان گفت انگار مقصدي براي خود تعيين مي‌كند ولي از راهي كه قرار است او را به هدف برساند سر باز مي‌زند. چنين انساني اغلب راهي را بر مي‌گزيند كه جوابگوي مقصدش نيست و اين انتخاب و قضاوت نادرست، به سرخوردگي او مي‌انجامد. سرگشته و متحير و مستأصل دست به دعا برمي‌دارد و تقاضاي بخشش مي‌كند و بزرگي خالقش را مي‌ستايد و از اين‌كه چرا رستگار نمي‌شود گله‌مند است.
دكتر بهروز افشار، دكتراي اديان و مدرس دانشگاه با بيان اين‌كه چاره كار چندان هم دور از دسترس نيست چراكه دعا يا نيايش همان خواست قلبي يك انسان است مي‌گويد: رفتاري كه انسان ارتباطي مستقيم را از طريق آن با خالقش برقرار مي‌كند و براساس آموزه‌هاي ديني رمز و كليد گشايش بسياري از مشكلات را در آن پيدا مي‌كند. از سوي ديگر، مناجات و نيايش با ظرافتي خاص مشكلات را زايل و موجبات آرامش را فراهم مي‌كند و قطعاً به همين علت است كه امام صادق(ع) مي‌فرمايد: دعا كنيد چراكه دعا شفاي همه دردها ست.
قدرتي شگفت انگيزانسان در نظام هستي موجودي نيازمند خلق شده است. اگر نيازي احساس نمي‌كرد مدتها پيش منقرض شده بود اما اين انسان نيازمند با برتري‌هايي كه دارد پيشتاز مخلوقات بوده و هستي به نام او رقم خورده است. دكتر بهزاد رمضاني برترين مزيت انسان را عقل و انديشه او مي‌داند. عقل و انديشه‌اي كه از هوشياري او ناشي مي‌شود تا قضاوت‌ها و انتخاب‌هايي را در راستاي خوشبختي و رستگاري برگزيند.
به نظر وي انسان هوشمند ايده‌آل‌ها را مي‌شناسد و راه رسيدن به آن‌ها را نيز مي‌داند. او مي‌داند كدام راه واقعي و كدام واهي است، از اهداف و معادلات ميان راهي نيز مطلع است و آن‌ها را خوب مي‌شناسد. راه‌هاي دستيابي به آن‌ها را نيز در ذهن دارد و مي‌داند كدام درست و كدام نادرست است. از اين رو آنچه براي رستگاري انسان توصيه مي‌شود در ذهن داشتن ايده‌آل‌ها و اتخاذ تصميماتي عقلايي و مناسب در رابطه با اهداف ميان مدت و كوتاه مدت است.
از منظري ديگر هم بسياري از صاحبنظران دنيا درخصوص راه‌هاي معنوي به ايده‌آل رسيدن انسان‌ها به نظراتي اشاره كرده‌اند كه از جمله آن‌ها مي‌توان به نظريه آلكسيس كالر زيست‌شناس فرانسوي، برنده جايزه نوبل فيزيولوژي و پزشکي و صاحب كتاب نيايش اشاره كرد كه دعا را بالاترين و محكم‌ترين راه‌حل مشكلات مي‌داند. دكتر بهروز افشار در اين خصوص مي‌گويد: آلكسيس تأثير دعا را شگفت انگيز و قدرت آن را نشانه آزاد شدن انرژي مي‌داند.
در واقع همان طور كه به كمك تكنيك‌هاي علمي انرژي‌هاي اتمي آزاد خواهد شد با قدرت دعا نيز مي‌توان انرژي معنوي را آزاد ساخت و اين مقوله و آثار دعا كه ميليون‌ها نفر در سراسر دنيا به آرامش حاصل از آن اعتراف مي‌كنند، نمونه آن را مي‌توان در بيماري‌هاي صعب‌العلاجي يافت كه به واسطه نيايش به درگاه خداوند بهبود يافته است.
همنوايي با جهان« انسان هوشمند با قضاوت‌هاي خود كنترل زيادي بر سرنوشت‌اش اِعمال مي‌كند درصورتي كه موجودات غيرهوشمند كنترل چنداني بر زندگي خود ندارند و مقهور اراده ديگران مي‌شوند و سرنوشت خود را به دست ديگران مي‌سپارند كه عملي خردمندانه نيست. آگاهي و درك كنترل، مسئوليت اَعمال انسان را متوجه خود او مي‌كند و او را كمتر در چرخه اشتباه و‌طلب بخشش قرار ميدهد. ورود كمتر به چرخه گناه و بخشش راه را براي ستايش و تحسين بيشتر مي‌گشايد و توجه او را بيشتر معطوف ايده‌آل‌ها مي‌كند. در اين چرخه معلوم او عقلانيت و خردمندي و امنيت بيشتر و آرامش عميق‌تري را تجربه مي‌كند كه مي‌تواند نويد رستگاري دهد.»
دكتر بهروز افشار در تأييد نظريات دكتر رمضاني می‌افزاید: يكي از آثار روان‌شناختي دعا رهايي انسان از تنهايي است. دعا انسان را از انزوا و بيگانگي مي‌رهاند و همنشين بسيار خوبي است كه غربت انسان را به انس و الفت تبديل كند به همين علت كسي كه به سراغ دعا و نيايش مي‌رود احساس مي‌كند با پشتوانه محكمي در ارتباط است و نه تنها خود را بيگانه و تنها نمي‌بيند بلكه كل جهان هستي را با خود همنوا خواهد ديد.
به تعبير قرآن هيچ چيزي وجود ندارد مگر اين‌كه خدا را تسبيح كند در حالي كه ما متوجه آن نخواهيم بود. از اين رو زماني كه انسان به نيايش مي‌پردازد گمان مي‌كند تمام ذرات عالم بسيج شده‌اند تا او به خواسته‌اش نزديك شود و بر اين اساس ديگر احساس تنهايي نخواهد كرد.
اثر ديگر دعا كه اين مدرس دانشگاه به آن اشاره مي‌كند اين است كه انسان را از غفلت دور مي‌سازد. طبيعت زندگي دنيايي غفلت زا است و انسان را آن‌چنان به خود مشغول مي‌كند كه نه تنها همه چيز را فراموش خواهد كرد بلكه گاهي اوقات خودش را نيز به دست فراموشي مي‌سپارد اما نيايش او را از چنگال وسوسه و غفلت‌ها آزاد و متوجه بي‌توجهي‌ها خواهد كرد. همان چيزي كه با خواندن سوره حمد يا هنگام دعا از خداوند مي‌خواهيم، اين‌كه ما را از مسير غفلت‌ها خارج كند و در مسير تدبر، بيداري و هوشياري قرار دهد.
اثر ديگر نيايش به كاهش ناراحتي‌ها و مشكلات مربوط است. زندگي همه انسان‌ها پر از رنج، آسايش، تلخي و شيريني است و جز اين‌كه با طبيعت اين چنيني دست و پنجه نرم كنيم چاره‌اي نداريم تا بتوانيم بر اين شكست‌ها پيروز شويم.
در واقع يكي از بهترين راه‌هاي غلبه بر تلخي‌هاي طبيعت نيايش است كه در وجود انسان مقاومت ايجاد مي‌كند و او را آماده تحمل تلخي‌ها خواهد ساخت. دكتر افشار يكي از دلايلي كه دوران پيري را براي برخي از سالمندان لذت بخش تر از دوران جواني مي‌كند، همين مي‌داند چراكه مرگ در نظر اين افراد آن چنان ناخوشايند نيست و ارتباطي كه با معبود خود برقرار كرده‌اند نيرويي را در وجودشان ايجاد كرده كه از اضطراب‌هاي ناشي از ترك دنيا رهايي پيدا كرده‌اند.
ارتباطي بيهمتارستگاري با دستيابي به ايده‌آل‌ها از طريق تكيه بر خردمندي و خلاصي از اضطراب‌ها و تنش‌ها و پيامدهاي روحي رواني و تأثيرات جسمي آن همراه است. دكتر بهزاد رمضاني به بار نشستن انتخاب‌ها و قضاوت‌هاي هوشمندانه و پذيرش مسئوليت را در سايه رستگاري و آرامش مي‌داند و ادامه ميدهد: پذيرش مسئوليت هرچند در مواردي دشوار و ناگوار به نظر مي‌رسد ولي خود جزو ايده‌آل‌ها است. بنابراين عاملي براي رشد و رستگاري به حساب مي‌آيد. البته رستگاري هر چند كه در ابعاد فردي مطرح مي‌شود اما در حد ايده‌آل ماهيتي جمعي دارد. در همين راستا دكتر افشار مهمترين ويژگي را كه به ارتقاي كيفيت زندگي كمك مي‌كند، اميد و نشاط تلقي مي‌كند و بر اين باور است كسي كه روحيه شاد و اميدوار داشته باشد خواهد توانست بر مشكلات زندگي غلبه كرده و پيروز شود.
به گفته وي راز و نياز با خداوند زيباترين نيايش است زيرا مناجات به انسان اميد مي‌بخشد و اين احساس را در او زنده مي‌كند كه به تكيه گاهي مطمئن متكي است در غيراين صورت احساس دلتنگي و از دست دادن منبعي آرامش بخش وجودش را در بر مي‌گيرد كه همين احساس ناخوشايند او را به بيماري‌هاي رواني نزديك مي‌كند و بر اين اساس بسياري از روانكاوان به اين موضوع اشاره مي‌كنند كه ايمان به خداوند و نيايش به درگاه او پايه درمان بسياري از بيماري‌هاي رواني است. آن‌ها معتقدند اگر فردي دچار بيماري شد بهتر است حالات معنوي او تقويت و حتي به مناجات و نيايش تشويق شود و وسايلي را كه مقدس مي‌پندارد در كنارش قرار داده شود تا در وراي اين ارتباط بي‌همتا و آرامش بخش، احساسات خوب به سمت او سرازير شود.
آرامشي از جنس دعاپرستش ويژگي يك انسان است و بزرگاني كه در هر دوره‌اي از تاريخ نقش هدايتگر و تأثير‌گذار را بر عهده داشته‌اند به اين پرستش جهت داده‌اند. دكتر بهروز افشار با تأكيد بر اين‌كه همه انسان‌ها فطرتاً مؤمن هستند حتي اگر ادعايي بر اين نداشته باشند چرا كه نمي‌توانند منكر نيازهاي معنوي باشند، اضافه مي‌كند: تمام انسان‌ها در مواقعي كه احساس حضور در تنگنا مي‌كنند رو به سوي منبع آرامشي مي‌برند زيرا جز آن نمي‌توانند به نقطه اتصالي يقين قلبي پيدا كنند.
از منظر وي برقراري ارتباط با قدرتي معنوي و فراي قدرت‌هاي ديگر، هيچ ارتباطي به مذهب ندارد بلكه ميلي است كه خداوند در نهاد تمام موجودات به وديعه گذاشته است و بر تمام جنبه‌هاي زندگي انسان تأثير‌گذار خواهد بود.
رفتارهاي بازدارنده، تشويق‌كننده، باورها و ارزش‌گذاري بر اين باورها، همه و همه از آثار همين نياز معنوي تمام انسان‌ها خبر ميدهد و نوعي پيوند و دلگرمي دروني را ايجاد مي‌كند و پشتوانه‌اي قوي ايجاد خواهد كرد تا فرد را وادار كند براي حل مشكلاتش اميدوار باشد.
پس لازم است دست به دعا برداريم تا به كمك عقل و خرد، در راه رستگاري انديشمندانه گام برداريم تا با نظر لطف او به ايده‌آل‌ها و مقصد نهايي برسيم و انرژي دروني خود را كه از گوهر هستي ما نشأت مي‌گيرد تحت تسلط خرد و عقلانيتي كه به آن مي‌باليم در جهت رستگاري به‌كار گيريم./ایران