گزارش/ 16 ماه مذاکرات ايران و 1+5؛
به گزارش خبرنگار سیاسی باشگاه خبرنگاران؛ روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه هفته جاری(23 و 24 مهر) دور جدید مذاکرات ایران و 1+5 در ژنو برگزار می‌شود. قرار این دور از مذاکرات در جریان دیدار هیئت ایرانی با وزرای خارجه گروه مذکور در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل منعقد شد.
در این گزارش به بررسی کم و کیف مذاکرات ایران با 1+5 در یک سال و نيم اخیر می‌پردازیم.
بغداد خرداد 91
سوم خرداد 91 برابر با 23 مي 2012 ،مذاکرات ايران و 1+5 بر اساس چارچوبي که پس از نشست استانبول 2 تدوين شده بود، دنبال شد.
در اين دور از مذاکرات باز هم به سياق گفتگوهاي پيشين، "سعيد جليلي" مذاکره کننده ارشد ايران بود و در طرف مقابل "کاترين اشتون" مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا، سرپرستي گروه 1+5 را بر عهده داشت.
ويژگي بارز مذاکرات بغداد اين بود که دو طرف علاوه بر گفتگو پيرامون مسائل هسته‌اي، در باب موضوعات و مسائل روز بين‌المللي نيز به بحث و تبادل‌نظر پرداختند.
در بسته پيشنهادي ارائه شده از سوي ايران، در بخش موضوعات غيرهسته‌اي، بحث بيداري اسلامي در کشور بحرين و حمايت غربي‌ها از سرکوبگري حکومت آل‌خليفه به چشم مي‌خورد همچنين گروه 1+5 در بسته پيشنهادي خود علاوه بر موضوعات هسته‌اي، بحث امنيت آبراه‌هاي دريايي و مبارزه با مواد مخدر را مطرح کرده بود.
مذاکرات بغداد در شرايطي برگزار شد که طبق توافقات صورت گرفته در گفتگوهاي استانبول 2 (فروردين 91)، معاهده منع گسترش سلاح‌هاي هسته‌اي بايد مبنا و چارچوب گفتگوهاي بغداد قرار مي‌گرفت، اما عملا طرف غربي بار ديگر با تکيه بر ادعاهاي واهي پيشين خود از جمله تعطيلي تاسيسات هسته‌اي فردو و سايت نظامي پارچين موجبات به بن‌بست رسيدن مذاکرات بغداد را فراهم آورد.
"گفتگوها مفصل و طولاني بود اما ناتمام ماند". اين جمله‌اي بود که پس از مذاکرات بغداد بر زبان جليلي مذاکرکننده ارشد ايران جاري شد. جليلي همچنين تاکيد کرد که در مهلت باقيمانده تا مذاکرات مسکو، کارشناسان دو طرف با يکديگر ديدار و مذاکره مي‌کنند تا چارچوب مذاکرات آينده را تعيين کنند.
گفتني است پيش از آغاز مذاکرات بغداد، ماشين پروپاگانداي غرب، همسو با سياستمداران غربي به القاء انحراف برنامه هسته اي ايران پرداخت. در همين راستا رويترز گزارش داد، تعداد سانتريفيوژهاي ايران در تاسيسات فردو افزايش چشمگيري پيدا کرده است. اين فضا‌سازي در حالي بود که مطابق با پادمان جامع آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، کشورهاي عضو NPT براي مصارف پزشکي و توليد چرخه راديوداروها مجاز به بکارگيري هر تعداد سانتريفيوژ براي غني‌سازي اورانيوم با غناي محدود هستند.
مسکو، خرداد 91
29 خرداد 91 برابر با 29 ژوئن 2012 ، هفتمين دور مذاکرات ايران و گروه 1+5 در مسکو پايتخت روسيه برگزار شد.
مذاکرات مسکو در حالي برگزار شد که حدود 10 روز پيش از آن، وين ميزبان نمايندگان ايران و آژانس بين المللي انرژي اتمي بود. محور اين نشست مهم، حول درخواست غربي‌ها براي بازديد از سايت نظامي پارچين مي‌چرخيد.
مذاکرات مسکو برخلاف پيش‌بيني لاوروف وزير خارجه روسيه مبني بر پيشرفت گفتگوها، بار ديگر شاهد کارشکني‌هاي طرف غربي بود؛ به گونه‌اي که کاترين اشتون مذاکره‌کننده ارشد گروه 1+5 در پايان مذاکرات فشرده مسکو، چنين گفت: "فاصله عظيمي ميان مواضع دو طرف وجود دارد".
مذاکرات مسکو براي هيئت ايراني نتايج ملموسي را به همراه داشت، به طوري که هيئت ايراني در اين دور از مذاکرات با ارائه اسناد حقوقي مستدل، قطعنامه‌هاي شوراي امنيت را به چالش کشيد و بر حق قانوني خود در دستيابي به انرژي صلح‌آميز هسته‌اي پاي فشرد.
در جريان مذاکرات مسکو، هيئت ايراني چهارچوبي جامع را بطور دقيق به طرف غربي ارائه کرد البته این چارچوب در بغداد نیز ارائه شده بود، اما در مسکو به طور تفصیلی و دقیق در اختیار نمایندگان شش کشور درگیر در مذاکرات با ایران قرار گرفت که شامل پنج محور اصلی بود؛ 1. اصول راهنمای مورد توافق دو طرف، 2. اهداف، 3. موضوعات، 4. ساختار شکلی فرآیند گفتگو ها 5. گام های متقابل دو طرف که باید برداشته شود.
بسته جامع ايران در مذاکرات مسکو با انفعال طرف غربي روبه شد لذا گروه 1+5 براي تصميم‌گيري در قبال طرح جامع ايران، پاسخگويي خود را به نشست کارشناسان فني دو طرف در استانبول موکول کرد.
سعید جلیلی نیز در پایان مذاکرات مسکو گفت: ديدگاه‌هایمان صریح و واضح بیان شد. تأکید کردیم غنی‌سازی اورانیوم حق مسلم ملت ایران است. غنی‌سازی برای مصارف صلح‌آمیز در همه سطوح حق مسلم است. آنها امروز در معرض یک انتخاب هستند که بخواهند از مسیرهای بن‌بست گذشته خارج شوند و در مسیری که همکاری با ملت ایران است، گام بردارند.
آلماتي، اسفند 91
هشتمين دور مذاکرات ايران و 1+5 پس از 8 ماه وقفه در هتل ريکسوس آلماتي پايتخت سابق قزاقستان در تاريخ 26 فوريه 2013 برگزار شد. در اين دور از مذاکرات بازهم به سياق چند مذاکره پيشين رياست هيئت ايراني برعهده‌ي سعيد جليلي (دبيرسابق شوراي عالي امنيت ملي) بود و رياست طرف خارجي را کاترين اشتون (مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا) بر عهده داشت.
سعيد جليلي مذاکره‌کننده ارشد ايران، چند روز قبل از آغاز به کار اين دور از مذاکرات طي سخناني در تهران گفت: "گروه 1+5 بايد با يک پيشنهاد معتبر و راهبردي جديد که فاقد اشتباهات گذشته باشد، وارد مذاکرات آلماتي شود".
علي‌رغم اذعان دو طرف به ضرورت ارائه پيشنهادي جديد از سوي طرف غربي در خلال مذاکرات، اما عملا بازهم گروه 1+5 بدون ارائه راهبردي مشخص صرفا با تاکيد بر ادعاهاي واهي گذشته، مذاکرات آلماتي را پيش‌برد.
مايکل مان سخنگوي اشتون پس از پايان روز نخست مذاکرات به ميان خبرنگاران آمد و مدعي شد که اقدام ايران در نصب سانتريفيوژهاي پيشرفته خلاف قطعنامه‌هاي موجود است و به نگراني‌هايي که وجود دارد دامن مي‌زند.
اين اظهارات در حالي مطرح شد که ايران طبق معاهده "ان پي تي" نسل پیشرفته‌ای از سانتریفیوژهای تولید داخل را با نظارت آژانس در سایت غنی‌سازی نطنز نصب کرده بود.
پس از پايان مذاکرات دو روزه آلماتي، جليلي مذاکره‌کننده بلند‌پايه ايران، اين مذاکرات را گامي مثبت ارزيابي کرد اما در طرف مقابل، اشتون موضعي محافظه‌کارانه در پيش گرفت و تنها به مفيد خواندن اين مذاکرات بسنده کرد.
جليلي که در نشست خبري پاسخگوي سوال خبرنگاران بود، آنچه از سوي 1+5 در جريان مذاکرات آلماتي ارائه شد را پيشنهادي جديد ندانست ، بلکه پاسخي به پيشتهادات مطرح شده ايران در جريان مذاکرات مسکو دانست.
يک روز پس از مذاکرات آلماتي، روزنامه نيويورک تايمز طي گزارشي پيشنهاد طرف غربي به ايران در جريان اين مذاکرات را اينگونه شرح داد: تعليق فرآيند غني‌سازي در فردو در مقابل لغو تحريم‌هاي حوزه پتروشيمي و فلزات گرانبها.
اما اگر گزاره فوق را هسته اصلي تواقفات صورت گرفته در آلماتي بدانيم، آنگاه اظهارات جليلي مبني بر مثبت بودن مذاکرات هشتم آشکار مي‌شود. چراکه در جريان مذاکرات قبلي که در بغداد صورت گرفته بود، طرف غربي علاوه بر اينکه خواستار خروج اورانيوم با غناي 20 درصد از ايران شده بود، طرح تعطيلي تاسيسات فردو و نطنز را هم ارائه کرده بود.
اگرچه مذاکرات آلماتي را از اين منظر که طرف غربي از مواضع لجوجانه پيشين خود عقب‌نشيني کرد، مي‌توان مثبت ارزيابي کرد اما همانطور که جليلي سرپرست هيئت مذاکره‌کننده ايران، در همان زمان اعلام کرد، بايد ميان درخواست‌ها و امتيازات ارائه شده از سوي 1+5 هم‌وزني و تناسب ايجاد شود.
اين اظهارات مذاکره‌کننده ارشد ايران بدين معنا بود که هيئت ايراني اگرچه مذاکرات آلماتي را مثبت ارزيابي مي‌کند اما به هيچ وجه پيشنهادات طرف غربي در جريان اين مذاکرات را به طور مطلق نمي‌پذيرد و بررسي بيشتر جوانب را به نشست کارشناسان در استانبول موکول مي‌کند.
آلماتي 2، فروردين 92
سال 91 در شرايطي به پايان رسيد که در اين سال ميان ايران و گروه 1+5، چهار دوره مذاکره صورت گرفت همچنين در اين سال 6 دور نشست فني ايران و آژانس بين‌المللي برگزار شد.
شروع سال جديد در حالي بود که بنابر توافق صورت گرفته در جريان مذاکرات آلماتي 1، فروردين 92 موعد نشست دوباره ايران و 1+5 در سرزمين سيبستان(آلماتي) بود.
در 16 فروردين 1392 هیئت‌های مذاکره‌کننده ایران و پنج عضو دائم شورای امنیت (انگلیس، فرانسه، آمریکا، چین و روسیه) به اضافه آلمان و همچنین کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای دومین بار در شهر آلماتی قزاقستان و پشت درهای بسته وارد مذاکره شدند.
سرپرستی هیئت مذاکره کننده 1+5 را همچون مذاکرات قبل کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا عهده‌دار بود.
در جريان مذاکرات آلماتي 2، وندی شرمن معاون سیاسی وزارت خارجه آمریکا، «سایمون گس» سفیر اسبق انگلیس در ایران، «ما ژائوشو» دستیار وزیر خارجه چین، «سرگئی ریابکوف» معاون وزیر خارجه روسیه، «ژاک اودیبر» مدیرکل وزارت خارجه فرانسه و «هانس دیتر لوکاس» از مقامات ارشد وزارت خارجه آلمان بر سر یک میز با «سعید جلیلی» دبیر شورای عالی امنیت ملی، «سید عباس عراقچی» معاون آسیا و اقیانوسیه وزارت خارجه، «علی باقری» معاون سیاست خارجی و امنیت بین‌الملل دبیر شورای عالی امنیت ملی، به مذاکره و تبادل‌نظر پرداختند.
مذاکرات آلماتي 2، در شرايطي برگزار شد که طرف غربي با پيش کشيدن بحث " گام اعتمادساز" خواستار تعطيلي تاسيسات فردو و غني‌سازي 20 درصد از سوي ايران بود.
اما تيم ايراني با تدبيري سازنده و دستي پر عازم مذاکرات آلماتي 2 شده بود. هيئت ايراني با ارائه بسته‌اي جامع که هرگونه گام اعتمادساز خارج از چارچوب کلان مذاکرات را رد مي‌کرد، درخواست‌هاي گروه 1+5 در مذاکرات پيشين را مدنظر قرار داده بود.
علي باقري معاون دبير شوراي عالي امنيت ملي، پس از مذاکرات آلماتي 2، اعلام کرد: هيئت ايراني برنامه عملياتي براي اجرايي کردن طرح جامع مسکو را در ابعاد کوچک ارائه کرده است.
پس از مذاکرات آلماتي 2 شخصيت‌ها و رسانه‌هاي بين المللي به تحليل اين رويداد مهم پرداختند. از جمله خبرگزاری فرانسه با اشاره به پیشنهاد جدید گروه 1+5 به تهران در مذاکرات آلماتی۲ درباره لغو تحریم صادرات محصولات پتروشیمی ایران نوشت: 1+5 در این پیشنهاد جدید خود به جای توقف غنی‌سازی ۲۰ درصدی اورانیوم در ازای کاهش تحریم‌ها، تعلیق آن را خواستار شده است.
رویترز نوشت: انتخابات پیش رو در ایران تصمیم‌گیری‌ها را در زمینه آن مذاکرات سخت‌تر کرده است. رویترز با جانبداری از رژيم صهيونيستي، این کشور را صبور توصیف کرد و مدعی شد که در صورت شکست این دور از مذاکرات تحریم‌های فلج‌کننده بیشتری در انتظار ایران خواهد بود.
اما "بان کي مون" دبير کل سازمان ملل که در زمان برگزاري مذاکرات آلماتي 2 در سرزمين ماتادورها به سر مي‌برد، طي سخناني با تاکيد بر ضرورت حل و فصل صلح‌آميز پرونده هسته‌اي ايران از دو طرف خواست تا حقوق يکديگر را محترم شمارند.
انتهاي پيام/